سیستم گردش خون اکسیژن و مواد مغذی را به اندام‌های مختلف بدن می‌رساند و دی‌اکسید کربن و مواد زائد آن‌ها را می‌گیرد. خون تازه و غنی از اکسیژن از طریق شریان‌ها به سراسر بدن می‌رود و خون فاقد اکسیژن از طریق مجموعه‌ای از وریدهای مختلف به قلب برمی‌گردد. خون در وریدهای پا اغلب باید خلاف جاذبه‌ی زمین حرکت کند تا به قلب برسد. به همین دلیل، وریدهای پا بیشتر از سایر نقاط بدن مستعد ضعیف شدن هستند.
وریدها دریچه‌های یک‌طرفه‌ای دارند که از برگشت خون به سمت عقب جلوگیری می‌کنند. وقتی این دریچه‌ها از کار می‌افتند، خون به جای ادامه دادن مسیر به سمت قلب، شروع به جمع شدن در وریدها می‌کند که این امر باعث بزرگ شدن رگ می‌شود. اینجا است که «جورابهای فشاری» به کمک شما می‌آیند.
جورابهای فشاری که به آن‌ها «جوراب واریس» هم گفته می‌شود، به مچ و ساق پا فشار وارد می‌کنند. وجود این فشار ملایم و مداوم در قسمت پایین سیستم گردش خون به عملکرد وریدها کمک می‌کند. برای خرید جوراب واریس باید به چند نکته‌ی مهم توجه کنید که در مقاله‌ی امروز دیجی‌کالا مگ درباره‌ی آن‌ها صحبت می‌کنیم.
۱. چرا از جوراب فشاری استفاده می‌شود؟
جورابهای فشاری، جوراب‌هایی با طول‌های مختلف هستند که پاها را کمی بیشتر از جورابهای معمولی فشار می‌دهند. این جوراب‌ها طوری طراحی شده‌اند که به مچ پا فشار مشخصی وارد می‌کنند و هر چقدر به سمت بالای پا می‌روند، فشار آن‌ها به‌طور تدریجی کاهش می‌یابد. هدف اصلی استفاده از این جوراب‌ها کمک به عملکرد دریچه‌های ورید، بهبود گردش خون در پاها و پیشگیری از بروز مشکلات زیر است:
- نارسایی مزمن وریدی
- رگ‌های عنکبوتی
- رگ‌های واریسی
تحقیقات درباره‌ی اثربخشی این جوراب‌ها چه می‌گویند؟
تحقیقات نشان داده‌اند که جورابهای واریس می‌توانند فواید زیادی داشته باشند، به‌ویژه هنگام مواجهه با شرایطی که باعث تشدید مشکلات وریدی میشوند، مانند:
- ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت
- سفر طولانی با هواپیما یا سایر وسایل حمل و نقل که فضای محدودی برای پاها دارند
- بارداری
تقریباً ۹۰ درصد اختلالات پا از داخل وریدها منشاء می‌گیرد. یک مثال، نارسایی وریدی است که به عملکرد دریچه‌های ورید مربوط می‌شود. در مبتلایان به این مشکل، خون در پاها باقی می‌ماند و مقدار کمی از آن به قلب برمی‌گردد. جمع شدن خون در وریدهای پا می‌تواند به مشکلات مختلفی از جمله تغییرات پوستی، آسیب دیواره‌های ورید، التهاب ورید، رگ‌های واریسی و حتی لخته شدن خون منجر شود.
- مهم‌ترین علائم لخته شدن خون که هرگز نباید نادیده بگیرید
۲. جوراب واریس برای چه کسانی مناسب است؟
بسیاری از افراد می‌توانند از جوراب واریس استفاده کنید، از جمله:
- افراد مبتلا به مشکلات گردش خون (مثل ترومبوز ورید عمقی و رگ‌های واریسی) یا کسانی که در معرض ابتلا به این مشکلات قرار دارند
- افرادی که به‌تازگی جراحی شده‌اند
- کسانی که نمی‌توانند تخت خود را ترک کنند یا به‌سختی پاهای خود را حرکت می‌دهند
- افرادی که تمام روز در محل کار خود می‌ایستند
- ورزشکاران
- زنان باردار
- افرادی که زمان زیادی را در هواپیما می‌گذرانند، مانند خلبانان
آیا ورزشکاران از این جوراب‌ها سود می‌برند؟
احتمالاً ورزشکاران زیادی را دیده‌اید که از جوراب‌ها و حتی آستین‌های فشاری استفاده می‌کنند. تحقیقات کافی در مورد اثربخشی این جوراب‌ها برای ورزشکاران وجود ندارد، اما شواهد نشان می‌دهد که می‌توانند به ریکاوری کمک کنند.
مطالعه‌ای که در استرالیا روی دوندگان انجام شد، نشان داد که جورابهای فشاری احتمالاً می‌توانند تأثیر مثبتی بر عملکرد دویدن فرد در آینده داشته باشند. به عبارت دیگر، اگر هنگام دویدن جوراب فشاری بپوشید، ممکن است دفعه‌ی بعد بهتر بدوید. تئوری‌های زیادی در مورد تأثیر این جوراب‌ها بر گردش خون دوندگان وجود دارد، از جمله: افزایش اکسیژن‌رسانی به عضلات، بهبود گردش خون و افزایش سرعت حذف اسید لاکتیک.
به گفته‌ی محققان، یکی از مزیت‌های پوشیدن جوراب فشاری برای ورزشکاران اثر محافظتی آن است. معمولاً موادی که برای ساخت جورابهای فشاری استفاده میشوند ضخیم‌تر از جورابهای معمولی هستند، بنابراین از پوست محافظت می‌کنند و پاها را گرم و خشک نگه می‌دارند.
۳. چگونه باید از جوراب فشاری استفاده کنیم؟
مهم است که جورابهای فشاری را صبح‌ها، قبل از خارج شدن از رختخواب و پایین آوردن پاهای خود، بپوشید. خوابیدن در حالت افقی باعث می‌شود دریچه‌های وریدی نسبت به زمانی که نشسته یا ایستاده‌اید، عملکرد بهتری داشته باشند.
در حالت عمودی، به بدن نیروی جاذبه وارد می‌شود و ممکن است جریان خون به‌خاطر وجود دریچه‌های وریدی آسیب‌دیده مختل شود. به همین دلیل است که مچ پا و ساق پا معمولاً صبح‌ها وضعیت بهتری دارند و با پیشرفت روز متورم و سنگین میشوند. پوشیدن جورابهای فشاری در صبح، دریچه‌ها را در موقعیت مناسب نگه می‌دارد تا در طول روز از گردش خون سالم در پاها پشتیبانی کند.
- ۲۰ ماده‌ی غذایی طبیعی برای بهبود و افزایش گردش خون بدن
۴. چگونه سطح فشرده‌سازی جوراب واریس را انتخاب کنیم؟
میزان فشردگی ایجادشده توسط جورابهای فشاری برحسب میلی‌متر جیوه (mmHg) اندازه‌گیری شده و معمولاً مقدار آن روی جعبه‌ی کالا و با مخفف CCL درج می‌شود. این جوراب‌ها از نظر میزان فشار به چهار دسته‌ی اصلی تقسیم میشوند:
- فشرده‌سازی کم یا کلاس فشار ۱: در صورت ابتلا به نارسایی وریدی خفیف، می‌توانید برای حمایت از جریان خون سالم از این جوراب‌ها استفاده کنید تا در پاهای خود احساس سبکی بیشتری داشته باشید.
- فشرده‌سازی متوسط یا کلاس فشار ۲: این جوراب‌ها مؤثرتر از نوع قبلی هستند و معمولاً استفاده از آن‌ها به کسانی توصیه می‌شود که علائم رگ‌های عنکبوتی یا واریسی را تجربه می‌کنند.
- فشرده‌سازی زیاد یا کلاس فشار ۳ و فشرده‌سازی بسیار زیاد یا کلاس فشار ۴: اگر به بیماری‌های وریدی جدی‌تر مانند ترومبوز ورید عمقی یا ادم لنفاوی مبتلا باشید، استفاده از این دو نوع جوراب توسط پزشک توصیه می‌شود.
شما همیشه باید با پزشک در مورد سطح فشرده‌سازی مناسب مشورت کنید، به‌خصوص اگر به یک بیماری زمینه‌ای مبتلا هستید. بیشتر جوراب‌هایی که می‌توانید بدون نسخه‌ی پزشک از داروخانه‌ها و فروشگاه‌های آنلاین تهیه کنید، دارای سطح فشرده‌سازی کم یا متوسط هستند.
۵. چگونه سایز جوراب فشاری را مشخص کنیم؟
جورابهای فشاری در اندازه‌‌های مختلف (پایین زانو، بالای زانو، بالای ران و جوراب شلواری) و به‌صورت پنجه‌باز و پنجه‌بسته تولید میشوند. جورابهای پنجه‌باز برای کسانی که کفش جلوباز می‌پوشند، در ناحیه‌ی کف پا و بین انگشت‌ها دچار تعریق میشوند، انگشت‌های بلند دارند یا از مشکلات ناخن و وجود زخم در ناحیه‌ی پا رنج می‌برند و همچنین برای فصول گرم سال مناسب‌ترند.
سایزبندی جورابهای واریس ممکن است در برندهای مختلف، متفاوت باشد. برای اینکه با پوشیدن جوراب واریس احساس راحتی بیشتری داشته باشید و از تمام مزایای آن بهره‌مند شوید، باید در انتخاب سایز آن دقت کنید. سایزبندی جورابهای واریس روی بسته‌بندی آن‌ها نوشته شده است. برای اطمینان از مناسب بودن اندازه‌ی جوراب به نکات زیر توجه کنید:
- صبح قبل از اینکه از رختخواب بیرون بیایید یا پاهای خود را از تخت پایین بیاورید، آن‌ها را اندازه بگیرید.
- برای جوراب‌هایی که قد آن‌ها تا زانو است، باریک‌ترین قسمت مچ پا و پهن‌ترین قسمت ساق پا را اندازه بگیرید. سپس همان‌طور که روی تخت نشسته‌اید، پاها را روی زمین قرار دهید و زانوها را خم کنید تا پاهای شما زاویه‌ی ۹۰ درجه تشکیل دهند. فاصله‌ی بین زانوی خم‌شده‌ی هر پا و کف زمین را اندازه بگیرید.
- برای جورابهای بالای ران، اندازه‌گیری را مانند جوراب‌هایی که تا زانو هستند شروع کنید. سپس بایستید و ران‌ها را در زیر باسن اندازه‌گیری بگیرید. در نهایت، فاصله‌ی بین باسن و کف زمین را مشخص کنید.
گاهی اوقات، انجام این اندازه‌گیری‌ها می‌تواند مشکل باشد، به‌ویژه اگر به‌دلیل تورم بین دو پا اختلاف سایز وجود داشته باشد. در این صورت می‌توانید از پزشک کمک بگیرید. اگر وزن‌تان کم یا زیاد شد، ممکن است لازم باشد سایز جوراب را تغییر دهید.
۶. استفاده از جوراب واریس چه عوارضی دارد؟
جوراب واریس به‌شرطی که سایز مناسبی داشته باشد و به‌درستی پوشیده شود، برای اکثر افراد بی‌خطر است. با این حال، استفاده از آن به همه توصیه نمی‌شود. این جوراب‌ها می‌توانند برای افراد مبتلا به بیماری شریانی، نارسایی قلبی، التهاب وریدها که در حال گسترش به سایر قسمت‌های بدن است و عفونت یا التهاب پوست خطرناک باشند.
جوراب فشاری نباید خیلی تنگ باشد یا باعث درد شود. پس از هر بار پوشیدن این جوراب‌ها، پوست خود را از نظر تغییراتی مانند قرمزی، فرورفتگی، خشکی و کبودی بررسی کنید.
جوراب‌ها را صاف بپوشید تا به صافی روی پوست شما قرار بگیرند. مطمئن شوید که جوراب خیلی بلند نباشد. قسمت بالای جوراب را تا نزنید یا به سمت پایین نچرخانید، چون ممکن است روی پایتان خیلی سفت شود که این امر می‌تواند جریان خون را مختل کند یا مانند یک تورنیکه (رگ‌بند) باعث قطع گردش خون شود.
- ۱۰ علامت پنهان بیماری که در پاها آشکار میشوند
۷. چگونه از جوراب فشاری نگهداری کنیم؟
مراقبت مناسب از جورابهای فشاری سخت نیست، اما چند نکته وجود دارد که باید برای افزایش دوام و حفظ استحکام آن‌ها به خاطر داشته باشید:
- از آب سرد یا ملایم برای شستن جوراب‌ها استفاده کنید.
- به جای استفاده از ماشین لباسشویی، جورابهای خود را با دست بشویید.
- هرگز از خشک‌کن استفاده نکنید. به جای آن جوراب‌هایتان را آویزان کنید تا خشک شوند.
- جوراب واریس را هر ۳ تا ۶ ماه یک‌بار یا به محض اینکه متوجه شدید کشش خود را از دست داده است، دور بیندازید.
کلام پایانی
بسیای از افراد برای بهبود عملکرد ورزشی و پیشگیری از مشکلات گردش خون از جوراب واریس یا فشاری استفاده می‌کنند. این جوراب‌ها گردش خون را بهبود می‌بخشند و درد و تورم پاها را کاهش می‌دهند. توصیه می‌شود قبل از خرید جوراب واریس در مورد اندازه و سطح فشرده‌سازی آن و همچنین مدت زمان استفاده از آن با پزشک مشورت کنید. به یاد داشته باشید که استفاده از این جوراب برای بعضی از افراد ممنوع است.
منابع: healthline, webmd, health.clevelandclinic, medicinenet