خواندن کتاب، مجله و نشریه یکی از عادت‌های خوبی است که از کودکی در وجود ما شکل می‌گیرد؛ از پیش از آموختن الفبا، با تماشای تصاویر رنگارنگ و لمس ورقه‌های کاغذ و گاهی پاره و خط‌خطی کردنشان، تا یادگیری اولین کلمات و جملات و خواندن دست‌و‌پا شکسته‌ی یک داستان کوتاه. در گذشته‌ای نه چندان دور، یعنی قبل از حضور پررنگ و همه‌گیر موبایل و تبلت و انواع کامپیوتر، با بازی‌های اعتیادآور و سرگرمی‌هایی از این دست، خواندن مجله و روزنامه (در کنار کتاب) یکی از بزرگ‌ترین سرگرمی‌های کودکان و نوجوانان بود. البته هنوز هم چنین است، حتی با وجود گران شدن کاغذ، کوچ بسیاری از فعالان این حوزه به مشاغل دیگر و بسیاری از ناملایمات روزگار، بسیاری از ناشران مجله کودک و نوجوان، تنها با تغییر فرم و تبدیل شدن از شکل کاغذی به الکترونیکی، در کنار حفظ شکل سنتی و چاپی، همچنان به بقا ادامه می‌دهند و مخاطبان خاص خود را دارند.
دلایل بسیاری مبنی بر محبوبیت و جذابیت مجلات وجود دارد. تنوع در مطالب که شعر، نقاشی، داستان، معما و بسیاری از مطالب علمی را در بر می‌گیرد، تا انتشار زمان‌بندی شده (هفته‌نامه، ماهنامه و ویژه‌نامه و …) که عطش دنبال کردن یک مطلب یا موضوع خاص را در خواننده تقویت، و او را به مطالعه و یادگیری تشویق می‌کند. در این مطلب ۹ مجله کودک و نوجوان را نام بردیم که خواندنشان برای آن‌ها و حتی بزرگسالان ساعاتی سرگرم‌کننده و آموزنده به ارمغان می‌آورد.
- ۶ کتاب جذاب که به رشد شخصیت و تخیل کودک کمک می‌کنند
۱. هفته‌نامه کیهان بچه‌ها، قدیمی‌ترین مجله کودک و نوجوان
«کیهان بچه‌ها» به عنوان قدیمی‌ترین مجله کودک و نوجوان در ایران شناخته می‌شود. «کیهان بچه‌ها» یکی از زیرمجموعه‌های موسسه‌ی بزرگ کیهان است که در زمینه‌ی چاپ روزنامه و مجله فعالیت دارد. این مجله که حدودا شصت سال قدمت دارد، از ابتدای فعالیت خود با داستان‌ها، معماها و تصاویر جذاب توانست بین کودکان و نوجوانان جای خوبی دست و پا کند. مجله‌ی «کیهان بچه‌ها» به سردبیری علی دانشور، به صورت هفتگی چاپ می‌شود و در هر شماره از آن بخش کوچکی به نام شاپرک برای گروه سنی خردسال در نظر گرفته شده است.
۲. ماهنامه‌ی قلک، اولین مجله کودک و نوجوان در زمینه اقتصادی و اجتماعی
ماهنامه‌ی «قلک» با رویکردی جالب و متفاوت به عنوان اولین نشریه‌ای در ایران شناخته می‌شود که در زمینه‌ی اجتماعی و اقتصادی برای کودکان ۳ تا ۷ سال به چاپ می‌رسد. در هر شماره از این ماهنامه گروه متخصصی از اقتصاددانان، روانشناسان کودک و تصویرگران دخالت دارند تا در کنار ثبت تصاویر و داستان‌ها و اشعار خواندنی و سرگرم‌کننده، مفاهیم اقتصادی و اجتماعی را با زبانی ساده و کودکانه به مخاطبین خود ارائه کنند.
مفاهیم مهمی که در هر شماره از این ماهنامه به اشکال مختلف به آن پرداخته می‌شود، شامل مسائل مربوط به محیط زیست، کار گروهی، استفاده صحیح از انرژی، استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، توجه به حقوق شهروندی، تعریف شغل‌ها و بسیاری موارد دیگر است. مفاهیم آموزنده‌ای که به کمک داستان، شعر، کاردستی و سرگرمی زمینه را برای آموزش‌های جامع‌تر و کامل‌تر در سنین بالا برای کودکان محیا می‌کنند. تمامی این مطالب با تصاویر تمام رنگی و با قلمی ساده و روان و قابل درک گروه سنی مورد نظر به چاپ می‌رسند.
۳. مجله‌های رشد، دوست همیشگی دانش‌آموزان
مجله‌های «رشد» احتمالا احتیاجی به معرفی ندارند. همه‌ی ما در دوران تحصیل با این مجله آشنا شدیم، که هر ماه از طرف مدرسه در اختیارمان قرار می‌گرفت و با دانستنی‌های جذاب و معماها و و تصاویر دیدنی‌اش بخشی از سرگرمی دوران تحصیلمان را شکل می‌داد. البته برای بسیاری از ما «پیک دانش‌آموزی» که کابوس روزها و شب‌های تعطیلات نوروز را رقم می‌زد نمونه‌ی دیگری از مجلات رشد است که از چند سال اخیر دیگر خبری از آن به گوش نمی‌رسد و حذف شده است.
دفتر انشارات رشد که ابتدا مسئولیت چاپ و توزیع کتاب‌های درسی و کمک‌آموزشی را برعهده داشت، با آماده دیدن زمینه برای چاپ نشریات متنوع و فراتر از کتب درسی، انتشار مجله‌هایی برای گروه‌های سنی مختلف را آغاز کرد. مجله‌های رشد در گروه‌های سنی متفاوت به چاپ می‌رسند. ماهنامه‌های رشد دانش‌آموزی در گروه‌های «رشد کودک»، «رشد نوآموز»، «رشد دانش‌آموز»، «رشد نوجوان» و «رشد جوان» همچنان چاپ و در مدارس توزیع می‌شوند.
ماهنامه‌ی «رشد کودک» با رویکرد آموزشی و اطلاع‌رسانی متناسب با خوراک فکری نوآموزان پیش‌دبستان و پایه‌ی اول منتشر می‌شود. «رشد نوآموز» هم با همان رویکرد برای دانش‌آموزان دوم و سوم ابتدایی به چاپ می‌رسد. «رشد دانش‌آموز» علاوه بر بخش‌های سرگرمی و شعر و داستان، شامل مقالات علمی و آموزشی و هنری، برای دانش‌آموزان پایه‌ی ابتدایی منتشر می‌شود. «رشد نوجوان» که سعی دارد مخاطبین خود را هرچه بیشتر به مطالعه تشویق کند، در هر شماره مطالب آموزنده و سرگرم‌کننده‌ای در زمینه‌ی ورزش، ایران‌شناسی و محیط زیست ارائه می‌کند.
۴. دوماهنامه‌ی عروسک سخنگو، متفاوت‌ترین مجله کودک و نوجوان
«عروسک سخنگو» اولین و تنها نشریه‌ی مستقل حوزه‌ی کودک و نوجوان است. دوماهنامه‌ای که هرآنچه از شعر، داستان، نقاشی و سرگرمی بخواهید، به صورت تالیف و ترجمه در آن یافت می‌شود. به گفته‌ی سردبیر و مدیران این مجله، «عروسک سخنگو» را نمی‌توان محدود به گروه سنی خاصی کرد، از کودک سه ساله تا کودک درون هر بزرگسالی از خواندن این مجله لذت خواهند برد.
نویسندگان و شعرای این مجله همگی از جوانان با استعداد و روشنفکر ایرانی بوده و «عروسک سخنگو» در کنار مطالب دائمی و همیشگی، آثار هنری مخاطبان را هم در خود جای داده است. آثاری چون دست‌نوشته‌ها، نقاشی‌ها و اشعار کودکان و نوجوانان دوست‌دار «عروسک سخنگو».
۵. ماهنامه نبات
ماهنامه‌ی «نبات» و «نبات کوچولو»، دو مجله کودک و نوجوان موفق و پرطرفدارند که برای دو گروه سنی ۷ تا ۱۲ سال و ۳ تا ۶ سال منتشر می‌شوند. مجله‌های نبات در قالب موسسه‌ی فرهنگی کودک با نام «فردای روشن کودک» و به صورت تخصصی در زمینه‌ی داستان، شعر، بازی و سرگرمی منتشر می‌شوند.
مجله‌های نبات در صفحات تمام رنگی و در هر شماره با موضوعاتی تازه و جذاب در اختیار خوانندگان قرار می‌گیرد. صفحات جداشدنی، پازل و کلاژ تنها بخش کوچکی از مطالب سرگرم‌کننده‌ی نبات به شمار می‌رود که با کمک هرکدام آموزه‌های متناسب با سن مخاطبانش و آماده‌سازی کودکان برای انجام کارهای گروهی و ورود به دنیای نوجوانی و جوانی ارائه می‌دهد.
تمامی مطالب این ماهنامه توسط نویسندگان و تصویرگران و مترجمان مستعد ایرانی تهیه می‌شوند. از نکات قابل توجهی که ماهنامه‌ی نبات را از دیگر رقبای خود متمایز می‌کند، امکان دسترسی کودکان به نرم‌افزاری به همین نام است که علاوه بر به‌روز بودن، استفاده را برای آن‌ها ساده‌تر می‌کند.
۶. ماهنامه‌ی بچه‌ها بشری، مجله‌ای برای نابینایان
یکی دیگر از «اولین‌ها» در زمینه‌ی مجله کودک و نوجوان، ماهنامه‌ی «بچه‌ها بشری» است که به صورت اختصاصی برای کودکان نابینا و کم‌بینا به چاپ می‌رسد. این مجله که به عنوان «اولین و تنها مجله‌ی مخصوص کودکان نابینا در خاورمیانه» شناخته می‌شود، تمامی مطالب خود را به خط بریل و به صورت برجسته و بزرگ منتشر می‌کند.
«بچه‌ها بشری» هم مانند دیگر مجلات مخصوص کودکان حاوی مطالب سرگرم‌کننده، دانستنی، معما و طنز است که به خوبی می‌تواند اوقات فراغت کودکان دچار ناتوانی‌های بینایی را پر کند.
۷. ماهنامه سروش کودکان و خردسالان
انتشارات «سروش» که وابسته به سازمان صدا و سیما است، علاوه بر تهیه‌ی بی‌شمار کتاب در زمینه‌های فرهنگی، هنری، مذهبی و تاریخی، مجلات خود را در سه بخش «هفته‌نامه سروش»، «سروش خردسالان» و «سروش کودکان» به چاپ می‌رساند. پیش از این «سروش نوجوان» به عنوان یکی از ماهنامه‌های محبوب این انتشارات هم به چاپ می‌رسید اما سال‌های زیادی است که از دایره‌ی محصولات این موسسه خارج شده و دیگر چاپ نمی‌شود.
سروش خردسال و کودک به صورت ماهنامه چاپ می‌شوند و هرکدام به اقتضای نیاز مخاطب و توجه به گروه سنی آن‌ها مطالبی چون شعر، داستان، سرگرمی و نقاشی و مطالب آموزنده و معما در اختیار مخاطب قرار می‌دهند.
سروش خردسال برای گروه سنی ۳ تا ۷ سال و سروش کودکان برای گروه سنی ۷ الی ۱۱ سال در نظر گرفته شده‌اند که هم به صورت چاپی و هم در نسخه‌های الکترونیکی در دسترس قرار دارند.
۸. ماهنامه دوست خردسال
ماهنامه «دوست خردسال» که تا پیش از فروردین ۱۴۰۰ به صورت هفته‌نامه به چاپ می‌رسید، پس از وقفه‌ای دوساله به صورت ماهنامه به فعالیت خود ادامه می‌دهد. این مجله که برای کودکان ۳ تا ۱۲ سال در نظر گرفته شده است، به کمک مطالب سرگرم‌کننده، شعر، داستان، معما، کاردستی و نقاشی به آموزش مفاهیم اجتماعی می‌پردازد.
ماهنامه‌ی «دوست خردسال» مطالب خود را به شکلی در نظر گرفته است که مشارکت و همکاری بین کودکان و بزرگسالان را افزایش داده، و راهی برای ارتباط صمیمانه و دوستانه بین آن‌ها باشد.
۹. دوماهنامه‌ی هوپا
«هوپا» نام آشنایی برای کودکان و والدینی است که اهل بازی‌های فکری هستند. این انتشارات که ابتدا فعالیت خود را با تولید بازی‌های فکری و سرگرم‌کننده و چاپ کتاب برای کودکان آغاز کرده بود، از اسفند سال ۱۴۰۰ چاپ مجله یا دقیق‌تر بگوییم «دوماهنامه» را به سبد محصولات خود اضافه کرده است.
دوماهنامه‌ی جذاب «هوپا» پر از مطالب خواندنی و سرگرم کننده است که برای کودکان ۳ الی ۱۴ سال در نظر گرفته شده. جمعی از نویسندگان خلاق در کنار مترجمان و تصویرگران خوش‌ذوق مطالب این مجله را تهیه می‌کنند. مطالبی چون داستان‌های خواندنی، سفرنامه، نقاشی، آشپزی، محیط زیست و هزاران مطلب تالیفی و ترجمه‌ی روز دنیا که با زبانی شیرین و منحصربه‌فرد در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.
نشر «هوپا» علاوه بر تولید بازی‌های فکری و انتشار کتاب و مجله، آکادمی فعالی هم دارد که در بخش‌های مختلف و با برپا کردن کارگاه‌های هنری و آموزشی سعی در برقراری ارتباطی عمیق‌تر با کودکان و خانواده‌هایشان دارد.
هوپا را می‌توان یکی از جامع‌ترین و به‌روزترین مجله کودک و نوجوان دانست که در کنار انتشار نسخه‌های چاپی، به کمک شبکه‌های اجتماعی و سایت، ارتباط خود را با مخاطبانش به خوبی حفظ می‌کند. علاوه بر این در تمامی نسخه‌های این مجله، از جدیدترین اخبار دنیای سینما و ادبیات کمک گرفته شده، تا مفاهیم مورد نظر خود را به شکل ملموس‌تری در اختیار خوانندگان قرار دهد.
