گیاه سرخس یکی از گیاهان آپارتمانی است که به‌خاطر برگ‌های زیبایش شهرت دارد. اگر دوست دارید یک گلدان زیبای سرخس در خانه داشته باشید، ادامه‌ی مطلب را بخوانید. هر چه لازم است در مورد سرخس، نگهداری از آن و تکثیر این گیاه زیبا بدانید در ادامه آمده است. با دیجی‌کالامگ همراه باشید.
گیاه سرخس چیست؟
سرخس گیاهی است که ۱۲ هزار گونه‌ی مختلف دارد. این گیاه با کاشت بذر تکثیر نمی‌شود بلکه با تولید هاگ تولیدمثل می‌کند.
هاگ‌ها واحدهای تولید مثلی هستند که مانند نقاط کوچکی در سطح زیرین شاخه‌ها به نظر می‌رسند. گیاهان سرخس می‌توانند میلیون‌ها هاگ را روی زمین بریزند، اما تنها تعداد کمی از آنها شرایط مناسب برای رشد پیدا می‌کنند و به یک گیاه جدید تبدیل می‌شوند. سرخس‌ها بیش از ۳۰۰ میلیون سال است که وجود دارند و به دلیل برگ‌های توری مانند کاملا قابل تشخیص از سایر گیاهان هستند.
تنوع انواع سرخس بسیار زیاد است. هر کدام را باید جداگانه بررسی کرد تا ویژگی‌ها و نیازهای گیاه مشخص شود. بعضی از انواع سرخس از نوع درخت‌های بسیار بلند هستند در حالی که بعضی از آنها به ندرت بلندتر از ۳ سانتی‌متر می‌شوند.
بیشتر انواع سرخس محیط‌های سایه‌دار را دوست دارند اما بعضی از آنها در محیط‌هایی که نور کامل خورشید داشته باشند، بهتر رشد می‌کنند. بعضی از سرخس‌ها خاک خشک را دوست دارند در حالی که بعضی دیگر را باید در خاک دائما مرطوب نگهداری کنید. با تمام این تفاوت‌ها، برخی ویژگی‌های مشترک بین همه‌ی انواع سرخس وجود دارد که باید بدانید. دانستن این نکات کمک می‌کند که بتوانید این گیاه زیبا را در گلدان یا در باغچه‌ی خود داشته باشید و از زیبایی آن لذت ببرید.
- ۷ مرحله‌ی تعویض گلدان برای مراقبت بهاری از گیاهان آپارتمانی
مراقبت از گیاه سرخس
بیشتر گونه‌های رایج و محبوب سرخس که برای نگهداری در باغ هستند، باید در محیط نیمه‌سایه نگهداری شوند. همچنین باید خاک غنی داشته باشند که هم رطوبت خوبی داشته باشند و در عین حال دارای زهکشی مناسب باشد. فاصله‌ای که بین گیاه در نظر می‌گیرید به نوع آن بستگی دارد. بعضی از آنها خیلی زود در یک فضای وسیع رشد می‌کنند و سطح بزرگی را می‌پوشانند در حالی که بعضی از آنها مثل سایر گل‌های آپارتمانی در جای خود فقط بزرگ می‌شوند و پخش نمی‌شوند.
تنها قانون کلی که در مورد نگهداری از گیاه سرخس باید در نظر داشته باشید این است که آن را مرطوب نگه دارید. این قانون در مورد بیشتر انواع سرخس صدق می‌کند. بسیاری از انواع سرخس، بسیار راحت نگهداری می‌شوند و دردسر کمی دارند. بعضی از آنها به قدری سازگار هستند که خیلی زود رشد می‌کنند و حتی ممکن است رشد زیاد آنها باعث دردسر هم بشود و نیاز به مراقبت داشته باشند.
این گیاه را باید از آسیب ناشی از حلزون‌ها در امان نگه دارید. رطوبت‌دوست بودن بعضی از انواع سرخس می‌تواند آن را مستعد بعضی مشکلات گیاهان آپارتمانی مثلا انواع قارچ‌ها کند.
نور
بیشتر سرخس‌ها یک مکان سایه‌دار را ترجیح می‌دهند، اما در سایه‌ی خیلی زیاد خوب عمل نمی‌کنند. سایه‌هایی که توسط شاخه‌های درختان ایجاد می‌شود و نور از لابه‌لای آن می‌تابد بهترین شرایط را برای رشد بیشتر گونه‌های سرخس فراهم می‌کند. به نحوه‌ی رشد آنها در جنگل فکر کنید و سعی کنید شرایط مشابهی را در حیاط یا باغ خود برای سرخس پیدا کنید.
سرخس‌ها می‌توانند مقداری نور مستقیم خورشید را تحمل کنند؛ با این حال، هر چه بیشتر نور خورشید دریافت کنند، به رطوبت بیشتری نیاز خواهند داشت. فقط تعداد کمی از گونه‌های سرخس، مانند سرخس شترمرغی (Matteucia struthiopteris) مکان‌های خشک، گرم و آفتابی را تحمل می‌کنند.
خاک
تقریبا تمام سرخس‌ها خاکی را ترجیح می‌دهند که مرطوب باشد و زهکشی خوبی داشته باشد. بیشتر سرخس‌ها در خاکی که کمی اسیدی تا خنثی باشد عملکرد خوبی دارند یعنی pH خاک باید بین ۴ تا ۷ باشد. بعضی از انواع سرخس‌ها مثلا Adiantum خاکی که کمی قلیلیی‌تر باشد ترجیح می‌دهند.
آب
سرخس را به‌طور منظم در دوره‌های بدون باران آبیاری کنید و اجازه ندهید خاک کاملاً خشک شود. یک لایه مالچ به ضخامت ۵ سانتی‌متر به خنک و مرطوب نگه داشتن ریشه‌ها کمک می‌کند. هنگامی که در داخل خانه این گیاه را نگهداری می‌کنید، گیاه را هر روز کمی آبیاری کنید.
دمای هوا و رطوبت مورد نیاز
بیشتر سرخس‌ها البته نه همه‌ی آنها، محیط مرطوب را دوست دارند اما تحمل آنها در برابر بازه‌ی دمای هوا بسیار وسیع است. برای هر نوع اقلیمی تقریبا نوعی سرخس وجود دارد. برای تنظیم دمای محیط باید به نوع سرخسی که تهیه می‌کنید توجه کنید.
کود
با وجود اینکه ضروری نیست، می‌توانید از کودهای مخلوط که به آهستگی در خاک آزاد می‌شوند برای رشد بهتر گیاه استفاده کنید. این کار را باید در ابتدای فصل بهار انجام دهید. سرخس‌ها نسبت به کود حساس‌اند پس در استفاده از کود زیاده‌روی نکنید.
کاشت گیاه سرخس و تعویض گلدان
وقتی قصد دارید گیاه سرخس را به عنوان گیاه آپارتمانی نگه دارید، دنبال گونه‌هایی از سرخس بگردید که استوایی باشند. غیر از خاک‌های استاندارد مخصوص گلدان، این گیاه در خاک‌هایی که غنای بیشتری دارند عملکرد بهتری خواهند داشت. برای این منظور می‌توانید از خاک‌های ترکیبی که مخصوص سرخس‌ها تولید می‌شود استفاده کنید. کمپوست مخلوط با پیت ماس و شن هم برای کاشتن سرخس مناسب است.
تعویض گلدان گیاه سرخس زمانی ضروری است که گیاه کاملا تمام فضای گلدان را گرفته باشد. این شرایط باعث می‌شود که برگ‌های گیاه کوچک‌تر شوند. پس اگر احساس کردید که برگ‌های جدید گیاه کوچک‌تر هستند، احتمالا یکی از دلایلش، بزرگ شدن بیش از حد گیاه نسبت به گلدان است.
- ۱۰ گیاه آپارتمانی مقاوم که در تراریوم خوب رشد می‌کنند (و آموزش ساخت تراریوم در منزل)
تکثیر گیاه سرخس با استفاده از هاگ
برای جمع کردن هاگ از برگ‌های گیاه سرخس، صبر کنید تا زمانی که رنگ آنها تیره شود و شروع به ریختن از برگ کنند. این علامت نشان می‌دهد که کاملا رسیده هستند. یک راه ساده برای انجام این کار این است که وقتی هاگ‌ها شروع به تیره‌تر شدن کردند، برگ را جدا کنید.
برگ را داخل یک کیسه‌ی پلاستیکی با در باز بگذارید یا روی یک کاغذ قرار دهید. این برگ را باید در فضای بسته نگه دارید تا وزش باد باعث پخش و پلا شدن هاگ‌ها نشود. منتظر بمانید تا هاگ‌ها بریزند. باید مطمئن شوید که هاگ‌ها کاملا رسیده و بالغ هستند و خودشان می‌افتند. یعنی این کار را نباید به زور انجام دهید.
۱. یک ظرف صاف یا هر نوع ظرف دیگری را با خاک مخلوط گلدانی استریل و مرطوب که برای سرخس طراحی شده است پر کنید. هاگ‌ها را مستقیماً روی مخلوط، از روی کاغذ یا کیسه تکان دهید و به‌آرامی فشار دهید تا هاگ‌ها به خوبی با خاک تماس پیدا کنند.
۲. سطح خاک مخلوط گلدان را غبارپاشی کنید تا هاگ‌ها مرطوب شوند و در جای خود باقی بمانند.
۳. روی ظرف را با پلاستیک بپوشانید و آن را در سینی که ۲ تا ۵ سانتی‌متر آب دارد قرار دهید. سینی را باید در جای گرم و با نور غیر مستقیم خورشید قرار دهید.
۴. به تعویض آب در سینی ادامه دهید تا زمانی که علائم رشد را مشاهده کنید. این فرایند می‌تواند ۶ تا ۱۲ هفته طول بکشد، بنابراین صبور باشید و اجازه ندهید خاک خشک شود.
۵. اولین چیزی که خواهید دید شاخه‌های کوچکی به شکل قلب به نام پروتالی است. آنها را می‌توان به آرامی از ظرف خارج کرد و به گلدان‌های جداگانه پر از خاک مخلوط گلدان مخصوص سرخس که مرطوب و استریل باشد منتقل کرد. جوانه‌ها را بدون پوشش بگذارید؛ اما مرطوب نگه دارید.
۶. هنگامی که پروتالی‌ها شروع به رشد شاخه می‌کنند، می‌توان آنها را به آرامی به فضای باز منتقل کرد.
تکثیر گیاه سرخس با دستک (Stolons)
در برخی گیاهان مثل سرخس، دَستَک یا ساقه‌ی رونده، ساقه‌ی تغییر شکل یافته‌ای است که به صورت افقی، رو یا زیر زمین حرکت می‌کند.
روش دومی که برای تکثیر سرخس وجود دارد، کاشت آن با استفاده از همین دستک‌ها است. برای تکثیر با این شیوه باید دستک‌ها را زیر خاک بخوابانید. شاید نیاز باشد که از وسیله‌ای برای نگه داشتن دستک زیر خاک استفاده کنید. خاک را مرطوب نگه دارید و در عرض چند هفته این دستک ریشه خواهد داشت و گیاه جدیدی ایجاد می‌کند. وقتی این اتفاق افتاد، دستک را از گیاه مادر ببرید. اکنون می‌توان این گیاه جدید را در مکان دیگری کاشت.
تکثیر سرخس با تقسیم کردن
وقتی برگ‌های گیاه سرخس کم‌کم شروع به کوچک‌تر شدن می‌کنند، با اینکه احساس می‌کنید مرکز گیاه خیلی کم‌تراکم و خلوت شده، وقت تقسیم کردن آن رسیده است. سرخس‌ها شکل‌های مختلفی از ریشه و ساقه دارند ولی در مجموع می‌توانید با جدا کردن بخشی از ریشه و گیاه از گیاه اصلی، آن را در جای دیگر بکارید.
گیاهی که جدا می‌کنید باید در همان عمقی بکارید که گیاه اصلی قرار داشته است. بعد از تقسیم و جدا کردن گیاه و کاشتن آن در مکان جدید، آن را حسابی آب بدهید.
- ۷ گام ساده برای نگهداری و تکثیر گیاهان آپارتمانی در خانه
کاشت سرخس در فضای داخلی خانه
سرخس از گیاهان آپارتمانی دوست‌داشتنی و زیبا است اما رطوبت خانه‌ها اغلب برای رشد برخی سرخس‌ها بسیار کم است. این امر به‌ویژه در زمستان که وسایل گرمایشی روشن است صادق است. غبارپاشی گیاهان به بهبود سطح رطوبت کمک می‌کند. همچنین می‌توانید گلدان آنها را روی سینی پر از سنگریزه و آب بگذارید.
برخی از سرخس‌ها که بهتر می‌توانند رطوبت کم خانه را تحمل کنند عبارتند از:
- سرخس آشیانه پرنده (Asplenium)
- سرخس بوستون (Nephrolepis)
- سرخس دکمه‌ای (Pellaea)
- سرخس پای خرگوش (Davallia)
- سرخس مقدس (Cyrtomium)
- سرخس استاغورن (Platycerium)
- سرخس شمشیری (Polystichum munitum)
مشکلات رایج گیاه سرخس
بیشتر سرخس‌ها مشکل جدی ندارند، به جز حلزون‌هایی که ممکن است از برگ‌ها تغذیه کنند. با طعمه‌های مخصوص حلزون یا خاک‌های مخصوص که روی زمین اطراف گیاهان پخش می‌کنند، می‌توانید با آنها مبارزه کنید.
سرخس‌هایی که بیش از حد آفتاب می‌گیرند یا در خاک نامرغوب رشد می‌کنند، ضعیف خواهند بود و خیلی خوب رشد نمی‌کنند.
مشاهده همه
جمع‌بندی
گیاه سرخس یکی از گیاهان زیبایی است که می‌توانید در آپارتمان و باغچه نگهداری کنید. این گیاه به رطوبت نیاز دارد و گیاه تقریبا کم‌دردسری است. تکثیر آن با خوابانیدن، با کاشت هاگ و با روش تقسیم کردن انجام می‌شود. در مجموع گیاه راحتی برای نگهداری است و خیلی راحت می‌توانید آن را تکثیر کنید و به عزیزان خود هدیه کنید.
منبع: Thespruce