آیا تا به حال پوستتان خارش شدیدی داشته و شب‌های آرام را از شما گرفته و قرمزی و پوسته‌پوسته شدن پوستتان آزارتان داده است؟ اگر به این سوالات پاسخ مثبت دادید، احتمالا با درماتیت آشنا هستید. درماتیت بیماری پوستی شایعی است که علائم آزاردهنده‌ای با خود به همراه دارد. در این مقاله، به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان این بیماری می‌پردازیم تا شما بتوانید با آن مقابله کنید. از شما دعوت می‌کنیم تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
درماتیت چیست؟
درماتیت به التهاب‌های مختلف پوستی اشاره دارد و معمولا به شکل قرمزی، خشکی و خارش ظاهر می‌شود. حتی در مواقع شدیدتر، ممکن است پوست ترک بخورد یا تاول‌هایی ایجاد و از آن‌ها مایع‌ای خارج شود. ازآنجاکه عوامل مختلفی می‌توانند باعث تحریک پوست شوند، پزشک تلاش می‌کند نوع دقیق درماتیت را شناسایی کند. این کار به او کمک می‌کند تا علت مشکل را پیدا کرده و بهترین درمان را برای بهبود وضعیت پوستتان پیشنهاد دهد.
تفاوت درماتیت و پسوریاریس
اگر برای شما سوال است که “پسوریازیس چیست؟” باید بگوییم که پسوریازیس و درماتیت (به‌ویژه درماتیت سبورئیک)، می‌توانند خیلی شبیه به هم باشند. هر دو می‌توانند نواحی قرمز روی پوست ایجاد کنند که روی آن‌ها پوسته‌های سفید یا نقره‌ای وجود دارد. بااین‌حال این پوسته‌ها در پسوریازیس، معمولا ضخیم‌تر هستند و لبه‌هایشان بهتر مشخص است.
گاهی اوقات، درماتیت سبورئیک و پسوریازیس می‌توانند همزمان در یک بیماری به نام sebopsoriasis بروز کنند؛ به این معنی که شما هم علائم درماتیت و هم علائم پسوریازیس را تجربه می‌کنید.
اگر نگران پوستتان هستید و سلامت آن برای شما اهمیت دارد، حتما با پزشک خود صحبت کنید. زیرا احتمال دارد به بیش از یک نوع بیماری پوستی مبتلا باشید و شاید درمان متناسب با یک بیماری، برای دیگری موثر نباشد. همچنین پیشنهاد می‌کنیم محتوای بررسی سرم ترمیم کننده وکتور مدل پسوریازیس ما را حتما مشاهده کنید تا اطلاعات خوبی برای حفظ سلامت پوست خود به دست بیاورید.
انواع درماتیت؛ یک بیماری با چهره‌های گوناگون
درماتیت، چهره‌های مختلفی به خود می‌گیرد و به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. با توجه به علائم و عوامل تشدیدکننده هر نوع، درمان‌های متنوعی وجود دارد که این روش‌ها می‌توانند از مرطوب کننده‌ها و استروئیدهای موضعی گرفته تا تغییرات در سبک زندگی باشند. فراموش نکنید که تشخیص دقیق و مراجعه به پزشک متخصص می‌تواند به بهبود علائم و کنترل بیماری کمک کند. در ادامه توضیحاتی درباره چند مورد از رایج‌ترین انواع این بیماری برایتان می‌گوییم.
درماتیت تماسی
این نوع از بیماری زمانی رخ می‌دهد که پوست به ماده‌ای خاص واکنش نشان دهد. در چنین شرایطی دو نوع درماتیت تماسی وجود دارد که در زیر هر کدام را کاملا برای شما توضیح می‌دهیم:
- درماتیت تماسی آلرژیک: این نوع درماتیت نتیجه یک واکنش آلرژیک به چیزی است که حتی به مدت کوتاهی با پوست تماس داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، تماس با گیاه سمی می‌تواند فورا باعث ایجاد درماتیت شود. بسیاری از گیاهان مانند برخی از گل‌ها، گیاهان دارویی، میوه‌ها و سبزیجات نیز می‌توانند چنین واکنشی ایجاد کنند. از دیگر عوامل تحریک‌کننده می‌توان به عطرها، رنگ مو، فلزات، لاستیک، فرمالدئید (که در بسیاری از محصولات به‌عنوان نگهدارنده استفاده می‌شود) و برخی محصولات مراقبت از پوست اشاره کرد.
- درماتیت تماسی تحریک‌کننده: این نوع از درماتیت زمانی رخ می‌دهد که پوست با مواد خشن مانند مواد شوینده یا محصولات پاک‌کننده قوی تماس پیدا کند. همچنین از دیگر تحریک‌کننده‌های رایج می‌توان به مایعات بدن مانند ادرار یا بزاق، رنگ مو، لاک پاک‌کن، گیاهانی مانند فلفل، رنگ‌ها و برخی از انواع پلاستیک یا ماده‌ی رزین اشاره کرد.
درماتیت سبورئیک
این نوع درماتیت بیشتر در ناحیه پوست سر رخ می‌دهد ولی می‌تواند بخش صورت (به‌ویژه اطراف بینی و ابروها)، پشت گوش‌ها و حتی قفسه سینه را درگیر کند. با قرمزی، پوسته ریزی و ایجاد شوره همراه است. این بیماری در نوزادان معمولا در چند ماه اول زندگی آن‌ها رخ می‌دهد و به شکل پوسته‌های زرد رنگ روی سر ظاهر می‌شود. همچنین در بزرگسالان، این بیماری به شکل مزمن ظاهر می‌شود و به تغییرات فصلی و استرس حساس است. برای درمان درماتیت سبورئیک از شامپوهای ضد شوره، کرم‌های ضد قارچ و گاهی استروئیدهای موضعی استفاده می‌شود.
درماتیت آتوپیک (اگزما)
این نوع درماتیت که به آن اگزما هم می‌گویند، بیشتر ارثی است و بیشتر اوقات در دوران کودکی بروز می‌کند. اگزما با خشکی، خارش شدید و قرمزی پوست همراه است. درماتیت آتوپیک معمولا در چین‌های پوستی مانند پشت زانوها، داخل آرنج‌ها و گاهی در ناحیه گردن و صورت ظاهر می‌شود. این وضعیت مزمن است و دوره‌هایی از تشدید علائم بیماری و سپس روند بهبود دارد. باید بدانید که عوامل محیطی مانند استرس، آلرژن‌ها (گرده، موی حیوانات) و تغییرات آب‌وهوا می‌توانند علائم را تشدید کنند. به عنوان درمان‌های رایج این نوع بیماری، انواع مرطوب کننده‌ها، استروئیدهای موضعی و گاهی داروهای ضدالتهابی در نظر گرفته می‌شوند. علاوه بر این می‌توانید از درمان خانگی اگزما هم استفاده کنید که در ادامه‌ی همین مطلب بیشتر به آن می‌پردازیم.
درماتیت دیس هیدروتیک
این نوع درماتیت با ایجاد تاول‌های کوچک، عمیق و خارش‌دار روی ناحیه‌ی کف دست، انگشتان و گاهی کف پاها شناخته می‌شود. علائم آن معمولا شامل خشکی و خارش شدید است که می‌تواند منجر به ترک خوردگی یا پوسته‌پوسته شدن پوست بیمار شود. البته علت دقیق این بیماری ناشناخته است اما محققان متوجه شده‌اند که عواملی مانند استرس، تعریق بیش‌ازحد، آلرژی‌های فصلی و رطوبت زیاد می‌توانند آن را تشدید کنند. درمان درماتیت دیس هیدروتیک مواردی مثل مرطوب‌کننده‌ها، استروئیدهای موضعی و گاهی داروهای قوی‌تر هستند.
درماتیت استاز
درماتیت استاز به دلیل گردش خون ضعیف در پاها (به‌ویژه در افراد مسن یا کسانی که از واریس رنج می‌برند)، ایجاد می‌شود. در واقع نواحی آسیب‌دیده اغلب با قرمزی، تورم و خارش همراه است. البته در موارد شدید، پوست می‌تواند زخم شود یا تغییر رنگ هم بدهد. پزشکان معمولا برای درمان این نوع درماتیت، استفاده از جوراب‌های فشاری، بالا نگه داشتن پاها و در صورت لزوم، مرطوب‌کننده‌ها و داروهای ضدالتهاب تجویز می‌کنند.
درماتیت نومولار (سکه‌ای)
درماتیت سکه‌ای با ایجاد لکه‌های گرد و سکه شکل روی پوست که اغلب خارش‌دار و پوسته‌پوسته هستند، مشخص می‌شود. این لکه‌ها معمولا روی پاها، بازوها یا دست‌ها ظاهر شده و به دلایل مختلفی مانند خشکی پوست، عفونت‌ها یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی تحریک‌کننده ایجاد می‌شوند. بیماری درماتیت نومولار جدی و شدید است؛ برای درمان این نوع بیماری استفاده از مرطوب کننده‌های قوی، استروئیدهای موضعی و گاهی آنتی‌بیوتیک‌ها توصیه می‌شود.
علائم درماتیت چیست؟
برسیم به یکی از مهم‌ترین بخش‌های شناخت این بیماری مرموز یعنی علائم درماتیت که دانستن آن اهمیت زیادی دارد. جالب است بدانید که نشانه‌های ظاهری و احساس پوست شما در این بیماری، کاملا به نوع درماتیتی که دارید بستگی دارد. هر نوع درماتیت ممکن است با مجموعه‌ای از علائم مختلف همراه باشد و حتی ممکن است همزمان به چندین نوع درماتیت مبتلا باشید. به‌طورکلی علائم رایج درماتیت شامل موارد زیر است:
- خارش شدید
- بثورات و برجستگی‌های قرمز یا رنگ‌های
- تورم و برجستگی‌های کوچک
- تاول‌های پر از مایع
- پوست ضخیم و سخت
- پوسته‌پوسته شدن و خشک شدن پوست
- سوزش و درد در ناحیه آسیب‌دیده
- زخم‌های پوستی دردناک (در موارد شدیدتر، خراشیدن پوست ممکن است منجر به خونریزی یا ترشح مایع شود.)
علت به وجود آمدن درماتیت
درماتیت مانند یک معمای پیچیده، دلایل زیادی دارد. از ژن‌های سرکش گرفته تا شرایط محیطی و واکنش‌های عجیب سیستم ایمنی بدن، همه و همه می‌توانند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند. در این قسمت می‌خواهیم به بررسی علت درماتیت بپردازیم تا شما بهتر به آن آشنا شوید:
- واکنش سیستم ایمنی: گاهی اوقات سیستم ایمنی بدن به تحریک‌کننده‌ها و آلرژن‌ها (حتی موارد بی‌ضرر)، به‌شدت واکنش نشان می‌دهد. این عکس‌العمل می‌تواند منجر به التهاب پوست و بروز علائم درماتیت (به‌ویژه در افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک) شود.
- خشکی و خارش پوست: درماتیت معمولا زمانی رخ می‌دهد که پوست رطوبت خود را از دست داده و حالت خشک و خارش‌دار پیدا می‌کند. خشکی و خارش باعث می‌شود فرد پوست خود را بخاراند و این کار چرخه آسیب‌دیدگی و خشکی را ادامه می‌دهد.
- عوامل ژنتیکی: اگر اعضای خانواده شما دچار درماتیت باشند، احتمال ابتلای شما به این مشکل نیز افزایش می‌یابد. زیرا محققان تغییراتی در ژن‌های مرتبط با حفظ رطوبت و سلامت پوست شناسایی کرده‌اند که امکان ارثی بودن این مشکل را در نظر می‌گیرند.
- شرایط محیطی: عواملی مانند دود سیگار، آلودگی هوا و عطرهای موجود در صابون‌ها و محصولات مراقبتی می‌توانند تاثیر منفی بر پوست داشته باشند. این مواد ممکن است باعث تحریک و آسیب به سد محافظتی پوست شوند.
- استرس: در زمان‌های استرس، بدن هورمون‌های استرس مانند کورتیزول بیشتری تولید می‌کند. افزایش کورتیزول می‌تواند سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار داده و باعث التهاب پوست شود.
- مواجهه با مواد شیمیایی: برخی انواع درماتیت ناشی از تماس با مواد شیمیایی و تحریک‌کننده‌ها هستند. به‌عنوان‌مثال، نوعی از درماتیت وجود دارد که ممکن است به دلیل تماس با فلوراید موجود در خمیر دندان یا آب ایجاد شود.
اگرچه احتمال دارد که درماتیت به تنهایی وجود داشته باشد اما گاهی اوقات با مشکلات دیگری مانند کمبود خواب، اضطراب، افسردگی، آسم و آلرژی‌ها نیز همراه است. افرادی که دچار این مشکلات هستند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به درماتیت قرار داشته باشند.
راه‌های درمان درماتیت
خوشبختانه، درماتیت بیماری غیرقابل درمان نیست. با کمک پزشک متخصص و رعایت برخی نکات، می‌توانیم این مهمان ناخوانده را مهار کنیم. در واقع درمان درماتیت به نوع آن بستگی دارد و شامل گزینه‌های درمان خانگی و دارویی است. باید بدانید که مشاوره با پزشک و استفاده از درمان‌های مناسب می‌تواند به بهبود وضعیت و کاهش علائم کمک کند؛ درصورتی‌که علائم بهبود نیافت، مراجعه به متخصص پوست توصیه می‌شود. در این قسمت می‌خواهیم کمی بیشتر با روش‌های مختلف درمان این بیماری آشنا شویم.
۱. درمان‌های خانگی
درمان‌های خانگی مثل استفاده از بهترین روغن برای درمان اگزما و مرطوب نگه داشتن پوست می‌توانند به بهبود علائم درماتیت کمک کنند. این نوع درمان‌ها معمولا بدون نیاز به نسخه پزشک قابل اجرا هستند اما بهتر است قبل از شروع آن‌ها با پزشک خود مشورت کنید.
استفاده از آب ولرم (به جای آب داغ) هنگام دوش گرفتن یا حمام کردن برای جلوگیری از خشک شدن پوست ضروری است. مدت زمان حمام باید بین ۵ تا ۱۰ دقیقه باشد و بهتر است بلافاصله پس از آن مرطوب‌کننده استفاده شود. از طرفی اضافه کردن مقدار کمی شوینده‌های ملایم و پاک کننده‌های بدون صابون به آب حمام می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
سعی کنید بدن خود را خنک نگهدارید؛ از ما می‌شنوید از دماهای بالا و رطوبت زیاد خودداری کنید تا از تحریک پوست جلوگیری شود. همچنین از لباس‌های نرم استفاده کرده و از مواد محرک دوری کنید. از طرفی می‌توانید برای کنترل استرس، از روش‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا یا مشاوره روانشناسی کمک بگیرید. در نهایت پیشنهاد می‌کنیم حتما از خراشیدن پوست خودداری کنید تا از افزایش التهاب و خطر عفونت جلوگیری شود.
۲. درمان‌های دارویی (پزشکی)
اگر درمان‌های خانگی موثر نبودند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا داروهای مناسب برای درمان بیماری شما در نظر گرفته شود. در این شرایط پزشکان ممکن است داروهای زیر را تجویز کنند:
- کرم‌های مرطوب‌کننده: این کرم‌ها برای مرطوب کردن پوست و کمک به بازسازی سد پوست طراحی شده‌اند. آن‌ها می‌توانند رطوبت را در پوست نگه‌دارند و به تسکین علائم کمک کنند.
- داروهای موضعی کاهش التهاب: این داروهای موضعی به کاهش التهاب و تسکین خارش کمک می‌کنند. آن‌ها معمولا برای حالت‌های مزمن این بیماری تجویز می‌شوند.
- کرم‌ها و پمادهای حاوی استروئید: این کرم‌ها و پمادهای حاوی استروئید به کاهش التهاب کمک می‌کنند و اغلب برای تسکین علائم شدید تجویز می‌شوند.
- داروهای بیولوژیک: این داروها به‌صورت تزریقی تجویز می‌شوند و عملکردهای سیستم ایمنی که بر درماتیت تاثیر می‌گذارند را مسدود می‌کنند.
- داروهای خوراکی: پزشک ممکن است داروهای خوراکی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها را برای کنترل التهاب و درمان عفونت‌ها تجویز کند.
- آنتی‌هیستامین‌ها: این داروها به تسکین خارش و سایر علائم آلرژیک کمک می‌کنند و می‌توانند به‌خصوص برای درماتیت تماسی مفید باشند.
- نور درمانی: امواج نور ماوراءبنفش می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود وضعیت پوست کمک کند. این نوع درمان تحت نظر پزشک انجام می‌شود.
عوارض درماتیت
درماتیت، اگرچه ممکن است با مشکلات پوستی خفیف آغاز شود اما می‌تواند عوارض جدی‌تری را به همراه داشته باشد که بر کیفیت زندگی افراد تاثیر می‌گذارد. از شایع‌ترین و مهم‌ترین نمونه‌های این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت‌های پوستی ویروسی: افراد مبتلا به درماتیت، در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های شدیدتری مانند اگزما هرپتیکوم هستند. همچنین، دریافت واکسن آبله می‌تواند منجر به عفونت پوستی دیگری هم شود.
- عفونت‌های باکتریایی: حدود ۶۰ تا ۹۰ درصد از افرادی که به درماتیت آتوپیک مبتلا هستند، یک نوع باکتری روی پوست خود دارند که (به‌خصوص در صورت خراشیدن پوست) می‌تواند به عفونت‌های جدی‌تر منجر شود.
- کمبود خواب: درماتیت آتوپیک با مشکلات خواب در ۴۷ تا ۸۰ درصد از کودکان و ۳۳ تا ۹۰ درصد از بزرگسالان ارتباط دارد. واضح است که خارش و نیاز به خراشیدن می‌تواند خواب افراد را مختل کند.
- التهاب ملتحمه: افرادی که به درماتیت مبتلا هستند، در معرض التهاب ملتحمه (قرمزی و التهاب چشم) قرار دارند که می‌تواند ناشی از آلرژی‌ها باشد.
- بلفاریت: التهاب پلک‌ها یا بلفاریت نیز می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی مانند آلرژی‌ها یا شوره سر ناشی از درماتیت سبورئیک رخ دهد.
راه‌های پیشگیری از درماتیت
پیشگیری از درماتیت عمدتا به مراقبت از پوست مربوط می‌شود. خوب است بدانید که برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری پوستی، رعایت نکات زیر می‌تواند موثر باشد:
- حمام‌های کوتاه: زمان حمام را کوتاه کنید و از آب ولرم (نه داغ) استفاده کنید تا پوست خود را خشک نکنید. بلافاصله پس از حمام کردن و در طول روز، از یک کرم یا مرطوب‌کننده بدون عطر استفاده کنید تا رطوبت پوست حفظ شود.
- استفاده از محصولات ملایم: محصولات مراقبت از پوست باید فاقد عطر، الکل و رنگ‌دانه‌ها باشند. در صورت تردید، از پزشک خود بخواهید یک مارک مناسب پیشنهاد کند. اگر درماتیت در ناحیه صورت دارید، ممکن است برخی از انواع آرایش آن را تشدید کنند؛ بنابراین از استفاده از آن‌ها صرف‌نظر کنید یا محصولاتی را انتخاب کنید که برای پوست حساس طراحی شده‌اند.
- مراقبت ملایم از پوست: از وسایل خشن مانند لیف‌های زبر بدن دوری کنید. همچنین، پس از حمام، پوست خود را به آرامی خشک کرده و از مالیدن آن اجتناب کنید.
- مدیریت استرس: همانطور که کمی قبل‌تر هم اشاره کردیم، احساسات شما می‌توانند روی پوست تاثیر بگذارند؛ بنابراین توصیه می‌کنیم تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن و روش‌های آرامش‌بخش را امتحان کنید.
- تغییرات عادات غذایی: برخی افراد با حذف گلوتن و لبنیات از رژیم غذایی خود به کاهش درماتیت آتوپیک کمک کرده‌اند. همچنین، اجتناب از غذاهای پر نیکل مانند غلات کامل و شکلات ممکن است به کاهش درماتیت تماسی کمک کند.در نهایت باید بگوییم که بررسی آزمایش‌های آلرژی و مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه هم برای تعیین بهترین رژیم غذایی موثر است.
- اجتناب از عوامل تحریک‌کننده: سعی کنید از عومل تحریک کننده مانند غذاهایی که به آن‌ها حساسیت دارید و همچنین از مواد شیمیایی و صابون‌هایی که ممکن است پوست شما را تحریک کنند، دوری کنید.
- مرطوب نگه‌داشتن پوست: پوست خود را به‌طور منظم مرطوب و از قرار گرفتن در معرض دما و حرارت بالا جلوگیری کنید. به خاطر داشته باشید که استفاده از دستگاه بخور هم می‌تواند به جلوگیری از خشکی هوا کمک کند.
- توجه به رژیم غذایی: اگر مبتلا به آلرژی غذایی هستید، از غذاهایی که ممکن است درماتیت شما را تشدید کنند، دوری کنید. برخی از آلرژی‌های شایع شامل بادام‌زمینی، لبنیات و تخم‌مرغ هستند.
سخن آخر
در این مقاله به‌طور کامل درباره بیماری درماتیت صحبت کردیم. درماتیت، اگرچه می‌تواند آزاردهنده باشد اما با آگاهی، صبر و رعایت نکات بهداشتی و استفاده از درمان‌های مناسب، می‌توانید این بیماری را کنترل کنید و به زندگی عادی‌تان برگردید. به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و بسیاری از افراد با موفقیت با بیماری درماتیت مقابله کرده‌اند. شناسایی عوامل تحریک‌کننده، استفاده از درمان‌های مناسب و حفظ روتین مراقبت از پوست، می‌تواند به کنترل علائم کمک کند. همچنین با کمک پزشک متخصص و رعایت توصیه‌های او، می‌توانیم به پوستی سالم و شاداب دست پیدا کنیم.
منبع: clevelandclinic ، webmd