مگر می‌شود درباره‌ی سینما سخن به‌میان آورد و از بازیگری چیزی نگفت؟ بازیگرانی که شاید اگر نبودند، خیلی از نقش‌ها هرگز ساخته نمی‌شدند یا به این خوبی ساخته نمی‌شدند. در ادامه نگاهی می‌اندازیم به بهترین بازیگران مرد سینمای ایران که لحظات ناب و ماندگاری را طی سال‌ها فعالیت هنری خود برای ما خلق کردند. اعداد فهرست زیر به معنای رتبه‌بندی بازیگران نیست.
اعداد این فهرست به معنای رده‌بندی بازیگران نیست و این فهرست بدون رتبه‌بندی نوشته شده است.
- ۱۰۰ بازیگر مرد برتر تاریخ سینما
- ۱۰۰ بازیگر زن برتر تاریخ سینما
بازیگران مرد قدیمی ایرانی قبل از انقلاب
بازیگران ایرانی بالای ۸۰ سال:
۱. بهروز وثوقی
بهروز وثوقی را شاید بتوان جیمز دین، مونتگومری کلیفت یا گریس کلی دنیای بازیگری سینمای ایران دانست؛ کسی که به‌دنبال واقعه‌ای ناگهانی نتوانست به فعالیت‌های خیره‌کننده‌اش ادامه دهد، اما اثری که گذاشت فراتر از آن بود که با نبود خودش، از بین برود.
وثوقی بازیگری بود که هرچه از او می‌خواستید برایتان خلق می‌کرد. او نمونه‌ای بود که هرگز در سینمای ایران تکرار نشد و نخواهد شد. بهروز طی ۱۷ سال فعالیتش در سینمای ایران به‌قدری شخصیت‌های ماندگار خلق کرد و در شاهکارهای سینمایی حضور یافت که اگر بخواهید پنج نقش‌آفرینی برتر او را نام ببرید، مجبور خواهید شد بعضی از بهترین نقش‌آفرینی‌های تاریخ سینمای ایران را کنار بگذارید، همان‌طور که نقش‌آفرینی‌های او در داش آکل، بلوچ، طوقی، ممل آمریکایی، فرار از تله، همسفر، بت و نفرین از این لیست کنار گذاشته شده‌اند.
از شگفتی‌های بهروز این است که او در حالی که یکی از هنرمندترین بازیگران تاریخ سینمای ایران است و در فیلم‌های موج نو ایران حضور یافته و با کارگردان‌های بزرگ هنری همکاری کرده است، یکی از فاتحان گیشه هم بوده است و محبوبیت او در بین مردم با وجود بیش از چهل سال دوری از پردهی سینماها خیره‌کننده است.
وثوقی ۲۰ اسفند ۱۴۰۰ هشتادوچهار سالگی خود را جشن گرفت و حالا باید دید بالاخره اجازه می‌یابد به ایران بازگردد یا خیر.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: هفت‌مرتبه مسعود کیمیایی، دومرتبه علی حاتمی، فریدون گله، یک‌مرتبه ناصر تقوایی، خسرو پرویزی، امیر نادری.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- گوزن‌ها
- قیصر
- سوته دلان
- تنگسیر
- رضا موتوری
۲. علی نصیریان
علی نصیریان یکی دیگر از آن بازیگران انگشت‌شماری است که پیش و پس از انقلاب کارنامه‌ی درخشانی دارند و اگر فیلم‌هایی که او در آن‌ها نقش‌آفرینی کرده است و شخصیت‌هایی که او خلق کرده است را از سینمای ایران حذف کنیم، با افت کمیت و کیفیت روبه‌رو می‌شویم. نصیریان متولد ۱۳ بهمن ۱۳۱۳ است و بازیگری در سینما را از سال ۱۳۴۸ و فیلم گاو آغاز کرده است. آخرین باری که او بر پردهی سینما حضور یافت ۱۳۹۸ و فیلم خورشید بود.
نصیریان در این پنجاه سال در سی‌ونه فیلم حضور پیدا کرده است و از همین اعداد و ارقام می‌توان گزیده‌کار بودن او را دریافت. نصیریان سال‌های سال است که نقش‌های متفاوتی را از مثبت تا منفی، از درام تا کمدی و از همه‌کاره تا هیچ‌کاره مقابل دوربین کارگردان‌های بزرگ ایرانی برده است. نصیریان را در فیلم‌هایی که نقش‌های کوتاهی دارد دنبال کنید و ببینید که چگونه چند لحظه مقابل دوربین می‌آید و در آن چند لحظه فرمانروایی می‌کند.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: شش‌مرتبه داریوش مهرجویی، سه‌مرتبه علی حاتمی، مسعود جعفری جوزانی، دومرتبه ابراهیم حاتمی‌کیا، یک‌مرتبه فریدون گله، بهمن فرمان‌آرا، ناصر تقوایی، محمد رسول‌اف
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- آقای هالو
- شیر سنگی
- مسخره‌باز
- بوی پیراهن یوسف
- کفش‌های میرزا نوروز
۳. فردین
شاید خیلی ها با حضور فردین در این لیست مخالف باشند و او را بازیگر بزرگی ندانند، اما چند نفر را در دنیا، بله، نه‌تنها در ایران بلکه در دنیا، می‌شناسید که توانسته باشد از طریق بازیگری، نام خود را به یک صفت بدل کرده باشد؟ مگر می‌شود نشنیده باشید که کسی به کسی بگوید فردین‌بازی در نیار؟ فردین خود را تبدیل به نماد مردانگی و جوانمردی در سینمایی کرد که در مقابل به او وفادار نماند.
محمدعلی فردین نخستین بار با دوقلوها ۱۳۳۸ وارد سینما شد و خیلی زود با فریاد نیمه‌شب ۱۳۴۰ ساموئل خاچیکیان مسیر خود را به سمت بازیگر نقش اصلی‌شدن باز کرد. فردین طی ۲۳ سال فعالیت هنری خود در بیش از ۶۰ فیلم سینمایی به‌عنوان بازیگر و در ۱۱ فیلم سینمایی به‌عنوان کارگردان حاضر شد و مطمئن باشید که اگر کار خود را بلد نبود، قطعا نمی‌توانست تا این اندازه پرکار و ماندگار ظاهر شود.
فردین ۱۸ فروردین ۱۳۷۹ در ۶۹ سالگی درگذشت و فرصت جبران را از تمام کسانی که به او بدی کرده بودند، برای همیشه دریغ کرد.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: هفت‌مرتبه سیامک یاسمی، یک مرتبه مسعود کیمیایی، علی حاتمی، خسرو پرویزی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- گنج قارون
- سلطان قلب‌ها
- جوانمرد
- غزل
- برزخی‌ها
۴. ناصر ملک‌مطیعی
ملک مطیعی فعالیت سینمایی خود را از سال ۱۳۲۸ و فیلم واریته بهاری پرویز خطیبی آغاز کرد. او پس از حضورهای کوتاه در چند فیلم بالاخره توانست با حضور در ولگرد ۱۳۳۱ توجه‌ها را به خود معطوف کند. از آن‌جا بود که ملک‌مطیعی تبدیل به یکی از ستون‌های بازیگری سینمای ایران شد. اگرچه همه ملک‌مطیعی را با لباس و هیبت جاهل‌های سینمای پیش از انقلاب به یاد می‌آورند و این شباهت نقش‌های ۱۳۴۱ به بعد ملک‌مطیعی ممکن است از نظر خیلی‌ها نقطه ضعف کارنامه‌ی او باشد، اما او را نمی‌شود از حافظه‌ی هنری تاریخ سینمای ایران پاک نمود.
او در کنار بهروز وثوقی و فردین چهره‌هایی هستند که سینمای پیش از انقلاب ایران را شکل می‌دهند و چهره‌هایشان به‌قدری یادآور سینما هستند که هنوز، با گذشت این همه سال، هیچ بازیگری نتوانسته است به اندازه‌ی آن‌ها یادآور سینما باشد. ملک‌مطیعی را شاید بتوان به کلینت ایستوود شبیه کرد؛ کسی که تنها یک نقش را مقابل دوربین زنده می‌کند، اما هیچکس نمی‌تواند به‌خوبی او چنین کند.
ناصر ملک‌مطیعی ۴ خرداد ۱۳۹۷ در ۸۸ سالگی درگذشت.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: شش‌مرتبه سیامک یاسمی، سس‌مرتبه علی حاتمی، یک‌مرتبه مسعود کیمیایی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- قیصر
- سه‌قاپ
- طوقی
- علی بی‌غم
- رقاصه‌ی شهر
۵. عزت‌الله انتظامی
اگر بهروز وثوقی را به‌دنبال اتمام فعالیتش پس از انقلاب، کنار بگذاریم، عزت‌الله انتظامی بی‌شک بهترین بازیگر تاریخ سینمای ایران است. در هیچ زمینه‌ای کسی نمی‌تواند در مقابل او قرار بگیرد؛ گوناگونی نقش‌ها، خلق شخصیت‌های ماندگار، حضور در فیلم‌های ماندگار، همکاری با کارگردان‌های بزرگ و… .
انتظامی در نخستین حضور جدی خود در سینما شخصیتی را می‌آفریند که اگر ماندگارترین شخصیت سینمای ایران نباشد، بی‌شک در بین پنج شخصیت ماندگار تاریخ سینمای ایران قرار دارد. مشتی حسن فیلم گاو را مگر می‌شود نادیده گرفت؟ انتظامی به‌درستی لقب آقای بازیگر سینمای ایران را به خود اختصاص داده است. او کسی است که هرکس در مقابل دوربین در کنارش قرار گرفته است، به‌وسیله‌ی جذبه و تسلط خیره‌کننده‌اش کنارزده شده است.
انتظامی همکاری ماندگاری با داریوش مهرجویی و علی حاتمی داشته است که باعث پرثمرشدن کارنامه‌ی او شده‌است. آخرین باری که انتظامی بر پردهی نقره‌ای حضور یافت، فیلم جاده‌ی ابریشم سال ۱۳۸۹ بود و از آن زمان تا به امروز، هنوز جای خالی او در سینمای ایران احساس می‌شود. انتظامی ۲۸ مرداد ۱۳۹۷ در ۹۴ سالگی درگذشت.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: ده‌مرتبه داریوش مهرجویی، شش‌مرتبه علی حاتمی، دومرتبه مسعود جعفری جوزانی، یک‌مرتبه ناصر تقوایی، بهمن فرمان‌آرا، پرویز صیاد.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- گاو
- حاجی واشینگتن
- ناصرالدین‌شاه آکتور سینما
- روز فرشته
- اجاره نشین‌ها
۶. محمدعلی کشاورز
کشاورز بازیگری در سینما را با فیلم شب‌قوزی فرخ غفاری ۱۳۴۳ آغاز کرد. او از بازیگران تأثیرگذار سینمای ایران است که بیشتر به دنبال هکاری‌هایش با علی حاتمی شناخته می‌شود. کشاورز توانست به‌همراه داوود رشیدی، عزت‌الله انتظامی، جمشید مشایخی و علی نصیریان از دوره‌ی حساس انقلاب به سلامت بگذرد و در سینمای پس از انقلاب به درخشش خود ادامه دهد.
محمدعلی کشاورز از آن بازیگرانی بود که هم می‌توانست نقش عصبی‌کننده‌ای مانند محمدابراهیم فیلم مادر علی حاتمی را به‌خوبی ایفا کند و هم شخصیت دوست‌داشتنی مانند کارگردان فیلم زیر درختان زیتون عباس کیارستمی را. محمدعلی کشاورز بازیگری بود که نه‌تنها بر حرکات بدن و عضلات چهره‌ی خود تسلط داشت، بلکه به‌خوبی می‌توانست از صدای خود هم در مسیر جاانداختن شخصیت استفاده کند.
کشاورز ۲۵ خرداد ۱۳۹۹ بر اثر نارسایی کلیوی درگذشت.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: شش‌مرتبه علی حاتمی، یک‌مرتبه بهرام بیضایی، داریوش مهرجویی، مسعود جعفری جوزانی، ناصر تقوایی و ابراهیم گلستان.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- مادر
- زیر درختان زیتون
- دلشدگان
- غزال
- کمیته مجازات
۷. داوود رشیدی
رشیدی یکی از بازیگران گزیده‌کاری است که بیشتر تمرکز خود را بر تیاتر گذاشت و با این حال در تعداد اندک بازی‌های سینمایی خود، توانست نقش‌های ماندگاری در فیلم‌های ماندگاری در همکاری با کارگردان‌های بزرگ خلق کند.
رشیدی پیش از انقلاب در فیلم‌های زیادی بازی نکرد، اما در همان تعداد اندک توانست خودش را به‌اندازه‌ای به اثبات برساند که بعد از انقلاب هم بتواند به بازیگری ادامه دهد، البته تا سال ۱۳۶۳ که ناکهان او برای ۱۰ سال ممنوع‌الکار شد و سپس از ۱۳۷۲، نیمه‌ی دوم کارنامه‌ی حرفهای خود را آغاز کرد.
رشیدی در بامداد ۵ شهریور ۱۳۹۵ درگذشت.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: دومرتبه علی حاتمی، داریوش فرهنگ، یک‌مرتبه فریدون گله، خسرو سینایی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- هیولای درون
- طهران روزگار نو
- کندو
- خانه عنکبوت
- گلهای داوودی
۸. پرویز فنی‌زاده
فنی‌زاده را نه وقایع انقلاب، بلکه مرگی زودرس بر اثر کزاز در ۴۲ سالگی از سینمای ایران گرفت. او که ۱۳۴۴ و با خشت و آیینه فعالیت سینمایی خود را آغاز کرد، طی ۱۵ سال فعالیت سینمایی در ۱۵ فیلم سینمایی شاخص حضور پیدا کرد و توانست در زمان محدود فعالیت، خودش را به یکی از ماندگارترین بازیگران تاریخ سینمای ایران بدل کند که با اکثر کارگردان‌های بزرگ هم‌عصر خودش همکاری کرده است.
فنی‌زاده در زمان کوتاه خود نه‌تنها در سینما بلکه در تلویزیون هم با دو سریال دایی جان ناپلئون و سلطان صاحبقران نام خود را ماندگار کرد. فنی‌زاده از آن بازیگرانی بود که می‌توانست بار فراوانی از یک فیلم را به‌دوش بکشد و این را خیلی زود در سومین تجربه‌ی سینمایی خود، رگبار، به اثبات رساند و قرار بود که او کارنامه‌ای بسیار پربارتر از آن‌چه حالا دارد داشته باشد، اما دست زمانه برنامه‌ی دیگری برای او داشت.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: یک‌مرتبه کیمیایی، مهرجویی، نادری، گلستان، بیضایی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- رگبار
- قدغن
- گوزن‌ها
- گاو
- شام آخر
بازیگران ایران زیر ۸۰ سال:
۹. سعید کنگرانی
کنگرانی سرگذشت عجیبی دارد. او نه به اندازه‌ی بازیگران پیش از انقلاب سن بالایی داشت که بتواند در فیلم‌های زیادی حضور یابد و نه توانست پس از انقلاب به فعالیت سینمایی خود ادامه دهد و با این حال او در کارنامه‌ی هنری کوچک خود کم‌نظیر است. کنگرانی طی یازده سال فعالیت خود به‌عنوان بازیگر، اگر حضور او در فیلم ازدواج به سبک ایرانی حسن فتحی را کنار بگذاریم، تنها در هفت فیلم سینمایی و یک سریال تلویزیونی حضور یافت و از این نظر نسبت یه سایر بازیگران حاضر در این لیست، چیزی برای ارائه ندارد.
کنگرانی اما در همان هفت فیلم و یک سریال خود با بزرگ‌ترین کارگردان‌های معاصر خود همکاری کرد و بعضی از ماندگارترین شخصیت‌های تاریخ سینما را آفرید؛ مگر می‌شود بابک در امتداد شب و علی دایره‌ی مینا و سعید دایی جان ناپلیون را به سادگی از تاریخ سینما و تلویزیون ایران حذف کرد؟ کنگرانی قرار بود در ادامه‌ی فعالیت هنری‌اش نقش جلال‌الدین را در فیلم مادر علی حاتمی بازی کند، اما سال ۱۳۶۴، بدون ذکر دلیل، ممنوع‌الکار شد و در نهایت نقش به امین تارخ رسید.
کنگرانی در نهایت ۲۳ شهریور ۱۳۹۷ بر اثر سکته‌ی قلبی در سن ۶۴ سالگی در گذشت و باوجود کارنامه‌ی کوتاهش کسی نمی‌تواند بگوید که او به این لیست تعلق ندارد.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: یک‌مرتبه ناصر تقوایی، مسعود کیمیایی، داریوش مهرجویی، پرویز صیاد و حسن فتحی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- دایره مینا
- در امتداد شب
- پرواز در قفس
- سرایدار
- گرداب
بازیگران مرد ایرانی بعد از انقلاب
بازیگران ایرانی بالای ۸۰ سال:
۱۰. فرامرز قریبیان
قریبیان از محدود بازیگرانی است که توانست از تبدیل سینمای پیش از انقلاب به سینمای پس از انقلاب جان سالم به‌در ببرد و همچنان به نقش‌آفرینی‌های ماندگار خود ادامه دهد. حالا او یکی از چهره‌هایی است که هم در سینمای پیش از انقلاب قدرت گوزن‌ها را برای ما تداعی می‌کند و هم در سینمای بعد از انقلاب پیرمرد رقص در غبار را.
بیش از هر چیز، آن‌چه در کارنامه‌ی قریبیان چشم‌ها را متوجه خود می‌کند، همکاری‌های او با کارگردان‌های بزرگ هم‌عصرش است. قریبیان یکی از آن بازیگرانی است که چشم‌هایش می‌تواند شما را میخکوب کند و هرچه به سن او افزوده می‌شود، چشم‌های او باتجربه‌تر می‌شوند. اوج تجربه‌ی بازیگری او را می‌توانید در دو همکاری‌اش با اصغر فرهادی ببینید. وقتی که او حرف زیادی نمی‌زند، اما چهره‌اش حرفهای زیادی برای گفتن دارد.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: هفت‌مرتبه مسعود کیمیایی، دومرتبه اصغر فرهادی، یک‌مرتبه ابراهیم حاتمی‌کیا، یک‌مرتبه یدالله صمدی و بهمن فرمان‌آرا
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- گوزن‌ها
- مرد بارانی
- رقص در غبار
- ترن
- بندر مه‌آلود
۱۱. جمشید هاشم‌پور
جمشید هاشم‌پور برای سال‌ها تنها ستاره‌ی فاتح گیشه و قلب مردم بود. او نماد یک ایرانی آزاده و مبارز است که ترسی از دشمن ندارد و هرجایی که باشد، جنگیدن برای آزادی و رهایی را متوقف نمی‌کند و با این حال حضور او در این فیلم‌های جنگی نام‌آشنا باعث رسیدن او به این لیست نشده‌است، بلکه حضور درخشان او در نقش‌های منفی بوده است که هاشم‌پور قهرمان را به این لیست کشانده است.
هاشم‌پور فعالیت خود به‌عنوان بازیگر را از ۱۳۴۷ در سینما آغاز کرد و تا ۱۳۵۰ در هفت فیلم حضورهای کوتاهی یافت، اما موفق نبود. سپس او ده سال از سینما فاصله گرفت و سال ۱۳۶۰ با فیلم فرمان، دوباره به سینماها بازگشت و این‌بار خیلی زود توانست به یکی از بازیگران اصلی فیلم‌های آن دوره تبدیل شود. فقط کافی بود که نام جمشید آریا روی فیلم باشد تا آن فیلم تبدیل به یکی از پرفروش‌ها شود.
هاشم‌پور تنها در دهه‌ی هفتاد شمسی در ۳۹ فیلم حضور یافت و در اکثر آن‌ها نقش اصی یا نقش اصلی منفی فیلم را برعهده داشت و این مزیتی است که هاشم‌پور را متمایز می‌کند؛ او هم می‌تواند قهرمانی دوست‌داشتنی باشد و هم ضدقهرمانی منزجرکننده.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: دومرتبه کیمیایی، حاتمی، یک‌مرتبه توکلی، پوران درخشنده، فرمان‌آرا.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- دارکوب
- واکنش پنجم
- عشق و مرگ
- آخرین بندر
- تاراج
۱۲. جمشید مشایخی
کارنامه‌ی مشایخی تنها چیزی است که او را به این لیست کشانده است. او با هوشمندی توانسته است طی سال‌ها بازی در سینمای ایران با کارگردان‌های صاحب‌سبک و ممتاز کار کند و در نقش شخصیت‌هایی مانند کمال‌الملک که برای حافظه‌ی تاریخی سینمای ایران حیاتی هستند، درخشان ظاهر شود.
مشایخی طی بیش از پنجاه سال فعالیت در سینمای ایران در بیش از ۱۰۰ فیلم سینمایی نقش‌آفرینی کرده است و در کنار عزت‌الله انتظامی، داوود رشیدی، محمدعلی کشاورز و علی نصیریان، لقب پنج‌تن سینمای ایران را به‌دوش می‌کشد.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: چهارمرتبه علی حاتمی، سه‌مرتبه بهمن فرمان‌آرا، مسعود کیمیایی، دومرتبه ناصر تقوایی، یک‌مرتبه داریوش مهرجویی و ابراهیم گلستان.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- کمال‌الملک
- گلهای داوودی
- پدربزرگ
- کمیته مجازات
- سوته‌دلان
بازیگران ایرانی بالای ۷۰ سال:
۱۳. علیرضا خمسه
نام علیرضا خمسه در تاریخ بصری سینمادوستان ایرانی با بازی بی‌صدا و صامت گره خورده است. خمسه دوره‌های مربوط به پانتومیم را در فرانسه آموخت. او خیلی زود توانست در ۲۹ سالگی توجه فیلمساز بزرگی مانند بهرام بیضایی را به‌خود جلب کند و در مرگ یزدگرد با او همکاری کند. پس از آن خمسه دوباره شش سال از سینما فاصله گرفت و سال ۱۳۶۶ بازهم با فیلمی از بیضایی به سینما بازگشت و این‌بار تا سال ۹۸ در فیلم‌های گوناگونی به نقش‌آفرینی پرداخت.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: سه‌مرتبه یدالله صمدی، دومرتبه بهرام بیضایی، کیومرث پوراحمد، .
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- بیست
- آپارتمان شماره ۱۳
- دونفر و نصفی
- چشم شیطان
- من زمین را دوست دارم
۱۴. سعید پورصمیمی
پورصمیمی حالا ۷۷ ساله است. او از ۱۸ سالگی کار در زمینه‌ی تیاتر را آغاز کرد، اما تا ۱۳۶۵ و ناخدا خورشید در هیچ فیلم سینمایی‌ای بازی نکرد. پورصمیمی در ۴۳ سالگی در چهارمین فیلم سینمایی ناصر تقوایی حضور یافت و در اولین تجربه‌ی سینمایی خود توانست لوح زرین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را از پنجمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر دریافت کند.
پور صمیمی از آن بازیگرانی است که سال‌ها تجربه‌ی هنری خود را به سینما آورد و طی سال‌ها شخصیت‌هایی را بر پردهی نقره‌ای آفرید که برای تمام سینمادوستان خاطره‌انگیز هستند. یکی از هنرمندانه‌ترین نقش‌آفرینی‌های پورصمیمی در فیلم یه حبه قند رضا میرکریمی است که می‌توان حاصل سال‌ها تجربه‌اندوزی را در هر حرکت و هر کلمه‌ای که او ادا می‌کند، مشاهده کرد.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: دومرتبه رضا میرکریمی، یک‌مرتبه ناصر تقوایی، علی حاتمی، کیانوش عیاری، پرویز کیمیاوی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- یه حبه قند
- پردهی آخر
- ناخدا خورشید
- سرزمین خورشید
- تحفه‌ها
- برادران لیلا
۱۵. خسرو شکیبایی
شکیبایی فعالیت در سینما را از ۱۳۶۰ آغاز کرد و طی ۲۷ سال فعالیت سینمایی حرفهای، در ۴۹ فیلم سینمایی نقش‌آفرینی کرد و در تمام آن‌ها درخشید. شکیبایی بازیگری بود که می‌توانستید به او اعتماد کنید و هر نقشی از درام تا کمدی و از درون‌گرا تا برون‌گرا را به او بسپارید. برای این که هنر بازیگری او به شما اثبات شود، فقط کافیست به همکاری او در هامون با عزت‌الله انتظامی نگاهی بیاندازید. این که در کنار انتظامی بازی کنید و توسط او کنارزده نشوید، چیز کمی نیست.
شکیبایی را می‌شود از اعتمادی که کارگردان‌های بزرگ به او کرده‌اند شناخت. او طی حیات هنری خود با اکثر کارگردان‌های مؤلف هم‌عصر خود همکاری کرده است و اکثرا همکاری‌هایش ادامه‌دار بوده‌اند. هنر شکیبایی اما به بازیگری ختم نمی‌شود، او صدایی دارد که نه تنها در بازیگری به کمک او آمده است و در آفریدن نقش‌هایی مانند پدر فیلم خواهران غریب به او یاری رسانده است، بلکه آلبوم‌های موسیقی خلق کرده که نمی‌توان هنگام اشاره کردن به خسرو شکیبایی به آن‌ها اشاره نکرد.
شکیبایی علاوه بر اینکه یک‌مرتبه دیپلم افتخار بازیگری را برای فیلم اتوبوس شب از جشنواره‌ی فیلم فجر دریافت کرد، توانست هفت‌مرتبه هم نامزد دریافت سیمرغ بلورین شود و برای فیلم‌های هامون، کیمیا و سالاد فصل باموفقیت سیمرغ را به خانه ببرد.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: شش‌مرتبه داریوش مهرجویی، سه‌مرتبه فریدون جیرانی، مسعود کیمیایی، احمدرضا درویش، دومرتبه کیومرث پوراحمد، یک‌مرتبه ناصر تقوایی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- هامون
- کیمیا
- کاغذ بی‌خط
- اتوبوس شب
- سالاد فصل
۱۶. رضا کیانیان
کیانیان نقش آفرینی خود در سینما را با سمندریان و تمام وسوسه های روی زمین آغاز کرد. او بازیگری است مؤلف که بیش از سه دهه در سینمای ایران حضور داشته است. کیانیان بازیگری است که هم نقش مثبت را به بهترین شکل ممکن ایفا می کند و هم نقش منفی را. در آژانس شیشه ای او ضدقهرمانی است که یکی از ماندگارترین دیالوگ های تاریخ سینمای ایران را به بهترین شکل ممکن بازگو می کند: «دهت گذشته مربی. اگه اون اسلحه دستت نباشه کی به حرف تو گوش میده؟»
وقتی نگاهی گذرا به کارنامه ی کیانیان می اندازیم، درمی‌یابیم که او بیش از هر چیز به دنبال این است که با کارگردان های بزرگی که به آن‌ها دسترسی دارد کار کند؛ از احمدرضا درویش و مسعود کیمیایی گرفته تا ابراهیم حاتمی‌کیا و بهرام بیضایی. گل سرسبد کارنامه‌ی کیانیان اما همکاری‌های او با بهمن فرمان‌آرا است. کارگردانی که به همراه کیانیان یکی از ماندگارترین زوج‌های کارگردان-بازیگر تاریخ سینمای ایران را تشکیل می‌دهند.
- ۱۰ زوج کارگردان و بازیگر برتر سینمای ایران
نخستین مرتبه‌ای که کیانیان خودش را به‌عنوان یکی از بازیگران مهم سینمای ایران و کسی که باید به او توجه شود، اثبات کرد، هنگامی است که او در پنجمین تجربه‌ی سینمایی خود در کنار خسرو شکیبایی ظاهر می‌شود و مجبور می‌شود خیلی زود امتحانی خیلی سخت را با بازی کردن در کنار یکی از بهترین‌های سینمای ایران پس بدهد. کیانیان اما با موفقیت این امتحان را از سر می‌گذراند و موفق می‌شود نخستین نامزدی سیمرغ بلورین جشنواره‌ی فیلم فجر را هم برای خودش به دست بیاورد.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: پنج‌مرتبه بهمن فرمان‌آرا، چهارمرتبه کمال تبریزی، سه‌مرتبه ابراهیم حاتمی‌کیا، یک‌مرتبه کیومرث پوراحمد، احمدرضا درویش، بهرام بیضایی و مسعود کیمیایی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- آژانس شیشه‌ای
- خانه‌ای روی آب
- یه بوس کوچولو
- کفشهایم کو؟
- کیمیا
۱۷. مهدی هاشمی
هاشمی از همان نخستین تجربه‌ی سینمایی‌اش با خسرو سینایی خیره‌کننده ظاهر می‌شود. او در دومین تجربه‌اش که همراه با بیضایی است هم همین کار را تکرار می‌کند و توسط بازیگر بزرگی به‌نام سوسن تسلیمی کنارزده نمی‌شود. او از آن دست بازیگرانی است که هرگز دچار افت کیفیت نشد.
هاشمی بازیگری است که به‌دنبال فیزیک خاصش شخصیت‌هایی را خلق کرده‌است که بدون وجود او هرگز خلق نمی‌شدند. او تسلط خارق‌العاده‌ای هم بر شخصیت‌های کمدی و هم بر شخصیت‌های غیرکمدی دارد و این یکی دیگر از نقاط قوت کارنامه‌ی اوست. هاشمی هم در نقش‌های برونگرایی همچون آسیابان مرگ یزدگرد می‌درخشد و هم در نقش‌های درونگرایی مانند نقش او در آلزایمر.
درست است که این لیست درباره‌ی بازیگران مرد برتر تاریخ سینمای ایران است، اما نمی‌شود نام مهدی هاشمی را آورد و به درخشش‌های او در تلویزیون اشاره نکرد. بدون حضور مهدی هاشمی بی‌شک شخصیت‌های ماندگاری مانند سلطان و شبان و دکتر قریب خلق نمی‌شدند.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: سه‌مرتبه رخشان بنی‌اعتماد، یک‌مرتبه خسرو سینایی، کیانوش عیاری، عبدالرضا کاهانی و بهرام بیضایی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- مرگ یزدگرد
- دو فیلم با یک بلیت
- آقا یوسف
- آلزایمر
- خط ویژه
۱۸. داریوش ارجمند
ارجمند در نخستین تجربه‌ی سینمایی خود به‌عنوان بازیگر مانند سعید پورصمیمی در فیلم ناخدا خورشید، مقابل دوربین تقوایی رفت و توانست در همان نخستین تجربه‌ی بازیگری سینمایی‌اش سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اصلی مرد را از جشنواره‌ی فیلم فجر به دست آورد. از همین‌جا بود که ارجمند نخستین قدم خود را محکم برداشت و حالا بر همه روشن بود که او قرار است یکی از بهترین‌های سینمای ایران باشد.
با شنیدن نام داریوش ارجمند، به یاد نقش‌های جدی او در سریال امام علی، ستایش، چهل سرباز و فیلم‌های ناخدا خورشید، رئیس و سگ‌کشی می‌افتید، اما این همه‌ی کارنامه‌ی ارجمند نیست و او توانسته است طی بیش از سی سال فعالیت خود به‌عنوان بازیگر، توانایی‌های خود در نقش‌های کمدی را هم به اثبات برساند. برای این که به تسلط او بر چگونگی ایفای نقش در یک فیلم کمدی پی ببرید، یک‌بار دیگر قاعده‌ی بازی و آدم برفی را ببینید.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: دومرتبه داوود میرباقری و مسعود کیمیایی، یک‌مرتبه ابراهیم حاتمی‌کیا، ناصر تقوایی، حسن فتحی و بهرام بیضایی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- ناخدا خورشید
- سگ‌کشی
- آدم برفی
- اعتراض
- جستجوگر
بازیگران ایرانی بالای ۶۰ سال:
۱۹. فریبرز عرب نیا
عربنیا نخستین بار با فیلم آهوی وحشی ۱۳۶۹وارد سینما شد. او خیلی زود توجه همه را به خود جلب کرد و در دومین فیلم خود با یکی از کارگردان‌های صاحب‌سبک ایران، ابراهیم حاتمی‌کیا، همکاری کرد و سومین همکاری‌اش با یکی دیگر از کارگردان‌های بزرگ سینمای ایران یعنی بهرام بیضایی بود. فریبرز عربنیا تا ۱۳۹۴ از پرکارترین بازیگران سینمای ایران بود، اما پس از سال ۱۳۹۴ و فیلم آخرین بار کی سحر را دیدی؟ فرزاد موتمن دیگر بر پردهی سینماها ظاهر نشد.
عربنیا از همان اولین قدم‌های خود تبدیل به یک ستاره شد و برای مدت‌ها تنها ستاره‌ی درخشان سینمای ایران بود که وقتی می‌خواستید فیلمی بسازید که بازیگران جوان نمی‌توانستند به‌خوبی بازیگران باتجربه از عهده‌اش بربیایند، به سراغ او می‌رفتید. عربنیا اما یکی دیگر از آن بازیگران ایرانی است که نمی‌شود بدون اشاره به فعالیت‌های تلویزیونی‌اش از او گذشت. مختار نامه و شخصیت مختار ثقفی یکی از بهترین سریال ها و بهترین شخصیت‌های تاریخ تلویزیون هستند.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: دومرتبه ابراهیم حاتمی‌کیا، بهروز افخمی، مسعود کیمیایی، ابوالحسم داوودی، یک‌مرتبه بهرام بیضایی
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- شوکران
- سلطان
- جهان پهلوان تختی
- چ
- شیفته
۲۰. ابوالفضل پورعرب
پورعرب را شاید جوانترها به‌عنوان یک ستاره‌ی سینمایی که نامش متعلق به این لیست است قبول نداشته باشند، اما قدیمی‌ترها می‌دانند که تصور سینمای ایران دهه‌ی هفتاد، بدون حضور پورعرب تقریبا غیرممکن خواهد بود. پور عرب در ۲۹ سالگی و با فیلم عروس افخمی فعالیت‌های سینمایی خود به‌عنوان بازیگر را آغاز کرد. او در ادامه‌ی مسیر هنری خود طی دهه‌ی هفتاد شمسی در بیش از ۲۵ فیلم نقش‌آفرینی کرد، اما این روند به‌تدریج برای او کمرنگ‌تر شد. او طی دهه‌ی هشتاد در ۸ فیلم و طی دهه‌ی نود تنها در سه فیلم حضور پیدا کرد.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: یک‌مرتبه بهروز افخمی، رسول صدرعاملی، کیانوش عیاری.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- عروس
- نرگس
- مردی شبیه باران
- دست‌های آلوده
- غریبانه
۲۱. پرویز پرستویی
پرویز پرستویی به‌اندازه‌ای نقش‌آفرینی‌های ماندگار دارد که دیگر نمی شود گفت کدام یکی از شخصیت‌هایی که او خلق کرده‌است، ماندگارترند. کدام را بگوییم؟ حاج کاظم آژانس شیشه‌ای، رضا مثقالی مارمولک، یوسف بید مجنون، صادق مشکینی لیلی با من است یا داریوش جم مرد عوضی؟ و هنوز به هشت فیلم او که پرستویی برای آن‌ها نامزد سیمرغ بلورین شده است، اشاره نکردیم.
پرستویی تا به امروز یازده‌مرتبه نامزد سیمرغ بلورین شده‌است و از این حیث رکوددار است، او توانسته است چهار مرتبه سیمرغ را به خانه ببرد. پرستویی در کارنامه‌ی خود از کمدی تا تراژدی را پوشش می‌دهد و در هردوی آن‌ها می‌تواند اغراق‌آمیز هم ظاهر شود. وقتی نام پرستویی برده می‌شود شما با بازیگری روبه‌رو هستید که بدون اندکی تامل و بدون توجه به شخصیتی که می‌خواهید، باید بگویید او می‌تواند.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: پنج‌مرتبه ابراهیم حاتمی‌کیا، سه‌مرتبه کمال تبریزی، یک‌مرتبه داوود میرباقری، مسعود کیمیایی، مجید مجیدی، احمدرضا درویش، عبدالرضا کاهانی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- آژانس شیشه‌ای
- مارمولک
- لیلی با من است
- امروز
- به‌نام پدر
۲۲. اکبر عبدی
وقتی صحبت از گوناگونی نقش‌ها در بازیگری است، هیچکس نمی‌تواند با کارنامه‌ی عجیب و غریب اکبر عبدی مقابله کند. او همه نقشی را بازی کرده است؛ از یک زن جوان گرفته تا یک دیوانه. عبدی کودک شده‌است، پیر شده است، جنسیت خود را تغییر داده است و همه و همه‌ی این‌ها او را به این لیست کشانده است.
عبدی بازیگر فیلم‌های کمدی است، اما یکی از ویژگی‌های بارز او توانایی‌اش در بازیگری لحظه‌های درام فیلم‌های کمدی است. عبدی تا به امروز سه‌مرتبه نامزد سیمرغ بلورین شده است که دومرتبه آن را با موفقیت به کارنامه‌ی خود افزوده است. عبدی از ۱۳۶۳ تا ۱۳۹۹ در ۸۵ فیلم سینمایی بازی کرده است و باوجود اینکه یک بازیگر کمدی است، مورد اعتماد بسیاری از کارگردان‌های مطرح سینمای ایران قرار گرفته است و همکاری او با بعضی از آن‌ها ادامه‌دار هم بوده است.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: دومرتبه علی حاتمی، یک‌مرتبه داریوش مهرجویی، فریدون جیرانی، داوود میرباقری، ناصر تقوایی
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- مادر
- آدم‌برفی
- خوابم می‌آد
- نان و عشق و موتور ۱۰۰۰
- اجاره نشین‌ها
بازیگران ایرانی بالای ۵۰ سال:
۲۳. شهاب حسینی
با نگاهی به مسیر بازیگری شهاب حسینی به‌سادگی مشخص می‌شود که او بازیگری است چالش‌طلب که همواره نقش‌های متفاوتی را برای ایفا کردن انتخاب کرده است. اولین حضور او در سینما با فیلم رخساره بود. در قدم بعدی اما او به جای تکرار کردن خود مانند بسیاری از بازیگران سینمای بدنه‌ی دهه‌ی هشتاد، به بازی در نقش‌های مختلف پرداخت. می‌توان شخصیت‌های او در پیشنهاد پنجاه میلیونی، رستگاری در هشت و بیست دقبقه، قتل آنلاین، بچه‌های ابدی و محیا را کنار هم گذاشت و هیچ نقطه‌ی مشترکی در آن‌ها نیافت.
کارنامه‌ی حسینی را هم باید به دو قسمت ابتدا تا ۱۳۸۷ و از ۱۳۸۷ تا به امروز تقسیم کرد. در نیمه‌ی اول او با قدرت آغاز کرد و پیش‌روی خود را ادامه داد و بیشتر از این که در حال خلق شخصیت‌های ماندگار باشد، در حال تجربه‌اندوزی بود. در نیمه‌ی دوم اما او دیگر با کسی شوخی نداشت و از ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۵، او بی‌شک بهترین بازیگر ایران بود. حسینی همچنان گوناگونی نقش‌هایی که ایفا می‌کرد را حفظ کرد، اما حالا دیگر یک مؤلف بود و در تمام نقش‌هایی که ایفا می‌کرد سبک مخصوص خود و بازنمایی حسی چهره و اعمال خاص بدنی و حتی صداسازی‌های مخصوص را می‌آفرید.
در رابطه با جوایز بین‌المللی هیچکس در ایران نمی‌تواند با حسینی مقابله کند، او تنها بازیگر ایرانی است که جایزه‌ی بهترین بازیگر مرد جشنواره‌ی فیلم کن را به دست آورده است و با این حال چندسالی است که حسینی آن حسینی سابق نیست. او درگیر حواشی شد و بعدتر به‌تدریج از کیفیت کارهای او کاسته شد. شاید زمان آن باشد که حسینی یک‌بار دیگر مانند ۱۳۸۷ یک تصمیم جدی بگیرد و دومین نقطه‌ی عطف کارنامه‌ی هنری خود را رقم بزند.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: سه‌مرتبه اصغر فرهادی، سه‌مرتبه پوران درخشنده، دومرتبه تهمینه میلانی، یک‌مرتبه کیانوش عیاری، هومن سیدی، محمد رسول‌اف، کمال تبریزی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- پرسه در مه
- فروشنده
- جدایی نادر از سیمین
- آفریقا
- سوپر استار
۲۴. پیمان معادی
معادی از آن دست نویسندگانی است که در نقطه‌ای از مسیر حرفهای خود احساس کردند می‌توانند بازیگران قابلی باشند، به بازیگری ورود کردند و در آن موفق هم ظاهر شدند. معادی که از سال ۱۳۷۹ و فیلمنامه‌نویسی فیلم آواز قو، کار خود را آغاز کرده بود، برای نخستین بار بازیگری را در کنار بهترین بازیگران ایران؛ گلشیفته فراهانی، شهاب حسینی، مریلا زارعی، ترانه علیدوستی، رعنا آزادی‌ور و… در درباره‌ی الی تجربه کرد و با وجود بی‌تجربه بودن، به‌راحتی توانست پابه‌پای آن‌ها پیش برود.
همین بود که باعث شد اصغر فرهادی به او اعتماد کند و نقش اصلی فیلم بعدی خود را به او بسپارد و به کمک یکدیگر یکی از ماندگارترین شخصیت‌های مرد تاریخ سینمای ایران را خلق کنند؛ نادر. پس از جدایی نادر از سیمین، معادی سه سال از سینما فاصله گرفت، اما خیلی زود بازگشت و این‌بار طی پنج سال در ۱۳ فیلم هنرنمایی کرد و با کارگردان‌های بزرگ دیگری به‌جز اصغر فرهادی همکاری نمود. همکاری‌هایی که همچنان موفقیت‌آمیز بوده‌اند و او را به‌عنوان یکی از بهترین‌ها به اثبات رسانده‌اند.
برای اینکه مطمئن شوید پیمان معادی به این لیست تعلق دارد، نگاهی بیاندازید به همکاری‌های او با سعید روستایی و نوید محمدزاده. شخصیت‌هایی که به محمدزاده سپرده می‌شوند، همیشه ظرفیت‌های فراوانی برای بازیگر به همراه دارند، اما شخصیت‌های معادی همیشه ساده‌ترند و با این حال او آن‌ها را گاهی بهتر از نوید محمدزاده و گاهی به‌خوبی او متبلور می‌کند.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: دومرتبه اصغر فرهادی، سعید روستایی، یک‌مرتبه صفی یزدانیان، محمدحسین مهدویان و رخشان بنی‌اعتماد.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- جدایی نادر از سیمین
- متری شیش و نیم
- ابد و یک روز
- درخت گردو
- درباره‌ی الی
۲۵. حمید فرخ‌نژاد
فرخ نژاد از همان اولین قدم‌های سینمایی، کارهای خود را با کارگردان‌های بزرگی مانند خسرو سینایی و ابراهیم حاتمی‌کیا آغاز کرد و به‌راستی که از همان ابتدا در اوج بود. فرخ‌نژاد در عروس آتش یکی از دوست‌داشتنی‌ترین ضدقهرمان‌های تاریخ سینمای ایران را خلق می‌کند و کمی بعدتر دوباره همین کار را در ارتفاع پست تکرار می‌کند. تبحر فرخ‌نژاد در خلق شخصیت‌های خاکستری است. شخصیت‌هایی که نه تنها ما نمی‌توانیم به‌راحتی خوب یا بد بودن آن‌ها را تشخیص بدهیم، بلکه خودشان هم نمی‌توانند به‌راحتی درباره‌ی خودشان قضاوت کنند.
فرخ‌نژاد افتخارات فراوانی کسب کرده است، اما برترین آن‌ها جایزه‌ی بهترین بازیگر نقش‌اول مرد از جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم مسکو است که برای فیلم طبل بزرگ زیر پای چپ، توانست آن را به دست آورد. یکی از ویژگی‌های برجسته‌ی بازی فرخ‌نژاد کمدی‌های موقعیتی است که او همیشه خلق می‌کند، حتی در تلخ‌ترین لحظات تلخ‌ترین فیلم‌ها.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: دومرتبه سینایی، حاتمی‌کیا، یک‌مرتبه فرهادی، کاهانی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- ارتفاع پست
- عروس آتش
- چهارشنبه سوری
- به رنگ ارغوان
- استرداد
۲۶. رضا عطاران
سینمای ایران سرشار از بازیگرانی است که کار خود را با فیلم‌های کمدی آغاز کرده‌اند و در ادامه توانایی‌های خود را در زمینه‌های دیگر هم اثبات کرده‌اند. رضا عطاران یکی از موفق‌ترین‌های آن‌ها است. او فعالیت خود را از ۱۳۶۹ و سریال بیداران از تلویزیون آغاز کرد و نخستین تجربه‌ی سینمایی خود را هفت سال پس از آن با کلید ازدواج داوود موثقی از سر گذراند.
عطاران به نقش‌آفرینی‌های کمدی موفق خود در سینما ادامه داد تا به نخستین نقطه‌ی عطف کارنامه‌ی هنری خود به عنوان بازیگر رسید؛ دهلیز ۱۳۹۱، فیلمی که اگر در لیست کارنامه‌ی عطاران نبود، حالا نامش در این لیست دیده نمی‌شد. پس از دهلیز جان تازه‌ای به کارنامه‌ی عطاران بخشیده شد و او حالا در کنار حضور در فیلم‌های کمدی و پرفروش، در فیلم‌های هنری و غیرکمدی هم حضور می‌یافت. او یکی از پادشاهان گیشه و بازیگران محبوب مردمی شد، درحالی‌که جنبه‌ی هنری کارنامه‌ی خود را هم فراموش نکرد.
عظاران تا به امروز پنج‌مرتبه نامزد دریافت سیمرغ بلورین بازیگری از جشنواره‌ی فجر شده است که دومرتبه برای طبقه‌ی حساس و روشن توانسته است آن را به دست آورد.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: چهارمرتبه عبدالرضا کاهانی، یک‌مرتبه داریوش مهرجویی، تهمینه میلانی، بهروز شعیبی، محمدحسین مهدویان.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- دهلیز
- طبقه حساس
- روشن
- اسب حیوان نجیبی است
- ورود آقایان ممنوع
۲۷. امین حیایی
حیایی ۱۹ خرداد ۱۳۴۹ به‌دنیا آمد. او با فیلم دو همسفر ۱۳۷۰ که اصغر هاشمی کارگردانی آن را برعهده داشت، برای نخستین بار بازیگری در سینما را تجربه کرد. تجربه‌ای که به دلش نشست و حالا پس از گذشت سی سال، هنوز حیایی را پابند خود کرده‌است. حیایی از آن دست بازیگرانی است که چالش‌طلبی را در اولویت قرار داده است و پیدا کردن نقش‌های تکراری در کارنامه‌ی او کاری مشکل خواهد بود.
امین حیایی یکی از بازیگرانی است که خیلی زود توانست به همه ثابت کند که می‌تواند بار یک فیلم را به‌تنهایی به دوش بکشد و با این حال در انتخاب فیلم‌های کارنامه‌اش هرگز به نظر نمی‌رسد که او به این نکته که شخصیت‌اش نقش اصلی است یا نه توجه کرده باشد. یکی از ویژگی‌های اصلی حیایی که باعث شده است او به این لیست راه پیدا کند تسلطی است که او هم بر نقش‌های کمدی دارد و هم بر نقش‌های درام و این ویژگی در بازیگران زیادی یافت نمی‌شود.
حیایی را برای محک‌زدن می‌توان در همکاری‌هایش با بازیگران بزرگ دیگر جالب توجه قرار داد. او در مهمان مامان، چه کسی امیر را کشت و اخراجی‌ها در کنار بازیگران بزرگی نقش آفرینی می‌کند، اما حتی برای لحظه‌ای توسط آن‌ها کنارزده نمی‌شود. حیایی همچنین یکی از زوج‌های محبوب سینمای ایران را به همراه محمدرضا گلزار تشکیل می‌دهد که بی‌شک برکسی پوشیده نیست بار هنری این زوج را چه کسی بر شانه می‌کشد.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: چهارمرتبه سیروس الوند، سه‌مرتبه فریدون جیرانی، دومرتبه حمید نعمت‌الله، یک‌مرتبه داریوش مهرجویی
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- شب
- شعله‌ور
- زن زیادی
- کما
- اخراجی‌ها
۲۸. محمدرضا فروتن
فروتن حالا بیش از ۲۵ سال است که در سینمای ایران فعالیت می‌کند و طی این سال‌ها با کارگردان‌های مطرح ایران همکاری کرده است و پنج‌مرتبه نامزد دریافت سیمرغ بلورین بازیگری از جشنواره‌ی فیلم فجر شده‌است و با این حال تنها به یک دلیل در این لیست حضور دارد؛ حامد احمدزاده در شب یلدا.
فروتن اسی مرسدس کیمیایی، حسن قرمز فریدون جیرانی و فاروق اتوبوس شب کیومرث پوراحمد را هم در اوج هنرمندی خلق می‌کند، اما آن‌چه در شب یلدا توسط او و کیومرث پوراحمد خلق می‌شود، مردی است که قطعا می‌تواند به لیست ماندگارترین شخصیت‌های تاریخ سینمای ایران راه پیدا کند.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: شش‌مرتبه مسعود کیمیایی، سه‌مرتبه کیومرث پوراحمد، دومرتبه کمال تبریزی و رخشان بنی‌اعتماد.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- شب یلدا
- قرمز
- مرسدس
- اتوبوس شب
- به آهستگی
۲۹. حامد بهداد
کارنامه‌ی هنری حامد بهداد را باید به دو بخش تقسیم کرد؛ از ۱۳۷۹ و نخستین حضور حرفهای او در فیلم آخر بازی و نخستین نامزدی سیمرغ بلورین تا ۱۳۸۸ و از ۱۳۸۸ و حضور در فیلم هقت دقیقه تا پاییز تا به امروز.
بهداد گاهی متهم شده است که نقش‌های شبیه به هم را ایفا می‌کند، اما اگر از زاویه‌ای دیگر نگاه کنیم شاید باید بگوییم بهداد یکی از بازیگران مؤلف سینمای ایران است که امضای خود را پای هر نقشی که به او سپرده می‌شود، می‌زند. بهداد در جرم کیمیایی متفاوت است با بهداد در آرایش غلیظ حمید نعمت‌الله.
یکی دیگر از نکات برجسته‌ی بهداد چگونگی رشد او است. اگر به مسیری که او پیموده است نگاه کنید و فیلم‌هایش را دنبال کنید، پختگی و مسیر رو به رشد او را به‌وضوح می‌بینید. به‌گونه‌ای که اگر چهار فیلم نیمه‌ی دوم کارنامه‌ی هنری بهداد نبود، او به این لیست راه نمی‌یافت؛ جرم، آرایش غلیظ، سد معبر و قصر شیرین.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: دومرتبه حمید نعمت‌الله، داریوش مهرجویی، مسعود کیمیایی، رسول صدر عاملی، یک‌مرتبه کمال تبریزی، عبدالرضا کاهانی و ناصر تقوایی در فیلمی که تولید آن نیمه‌کاره ماند.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- قصر شیرین
- سد معبر
- جرم
- آرایش غلیظ
- روز سوم
۳۰. پارسا پیروزفر
پارسا پیروزفر از گزیده‌کارترین بازیگران سینمای ایران است. او هرگز نقشی به کارنامه‌ی خود اضافه نمی‌کند که بعدها از ایفای آن پشیمان شود. او طی ۲۹ سال فعالیت در سینمای ایران، تنها در ۲۴ فیلم سینمایی حضور یافته است و از ۱۳۹۰ تا به امروز، بیشتر تمرکز خود را بر تیاتر گذاشته است. پیروزفر یکی از آن بازیگرانی است که چهره‌ی زیبایی دارد و می‌توانست به‌سادگی مانند بعضی دیگر از بازیگران که طی دهه‌ی هفتاد به‌دنبال چهره‌ی زیبای خود وارد سینما شدند و حالا نامشان در این لیست به چشم نمی‌خورد، فقط به چهره‌ی خود اتکا کند، اما او هنر را انتخاب کرد و گوناگونی نقش‌ها را.
پیروزفر در مهمان مامان یکی از ماندگارترین معتادهای سینمای ایران، در اسب حیوانی نجیب است یکی از عجیب‌ترین موزیسین‌های سینمای ایران و در اشک سرما یکی از به‌یادماندنی‌ترین سربازهای سینمای ایران را خلق کرده است و تمام این‌ها درحالی است که ما در این لیست به شخصیت خارق‌العاده‌ی بیژن ایرانی سریال درچشم باد اشاره نمی‌کنیم.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: سه‌مرتبه مسعود کیمیایی، دومرتبه داریوش مهرجویی، یک‌مرتبه عبدالرضا کاهانی، بهرام توکلی، رضا درمیشیان و کمال تبریزی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- مهمان مامان
- اشک سرما
- اسب حیوان نجیبی است
- اعتراض
- این‌جا بدون من
۳۱. فرهاد اصلانی
اصلانی یازیگری را از سریال امام علی داوود میرباقری ۱۳۷۰ آغاز کرد و نخستین تجربه‌ی سینمایی‌اش را در فیلم روسری آبی رخشان بنی‌اعتماد از سر گذراند. کارنامه‌ی سینمایی اصلانی از ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۹ کمیت و کیفیت بالایی ندارد، اما از ۱۳۸۹ تا به امروز، اصلانی خودش را به‌عنوان یکی از بازیگران توانای ایران به اثبات رسانده است.
یکی از راه‌های تشخیص یک بازیگر خوب، زمانی است که او با بازیگران خوب دیگر هم‌بازی می‌شود و زیر سایه‌ی آن‌ها نمی‌رود. اصلانی در یه حبه قند و تمام سریال‌هایی که به همراه داوود میرباقری ساخته است، در کنار تیم‌های بازیگری خارق‌العاده فعالیت نموده است، اما هرگز زیر سایه‌ی کسی نرفته است و در مغزهای کوچک زنگ‌زده نه‌تنها پابه‌پای نوید محمدزاده پیش می‌رود، بلکه گاهی او را کنار هم می‌زند.
اصلانی تاکنون شش‌مرتبه نامزد سیمرغ بلورین بازیگری از جشنواره‌ی فیلم فجر شده است که یک‌مرتبه توانسته است آن را به خانه ببرد. نقش‌آفرینی اصلانی در فیلم دختر رضا میرکریمی پای او را به جشنواره‌های بین‌المللی گشود و او توانست جایزه‌ی بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم مسکو و طاووس نقره‌ای بهترین بازیگر نقش اصلی مرد از جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم هند را به کارنامه‌ی خود اضافه کند.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: دومرتبه رضا میرکریمی، رخشان بنی‌اعتماد، فریدون جیرانی و هاتف علیمردانی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- دختر
- زندگی خصوصی
- مغزهای کوچک زنگ‌زده
- خرس
- به خاطر پونه
بازیگران ایرانی بالای ۴۰ سال:
۳۲. جواد عزتی
عزتی بازیگری را از تلویزیون و نقش‌های کمدی آغاز کرد و به همین دلیل است که در بین بازیگران هم‌نسل خودش در بین مردم از محبوبیت بالایی برخوردار است. او شش سال پس از نخستین نقش‌آفرینی تلویزیونی خود، سال ۱۳۸۷ برای اولین بار با فیلم طلا و مس همایون اسعدیان وارد سینما شد.
عزتی مانند بازیگر دیگر هم‌عصر خودش که پیش از این نام‌اش را بردیم، در کارنامه‌ی خود با کارگردان‌های تازه‌کار و پرتوان هم‌دوره‌ی خود فعالیت می‌کند، اما کارنامه و مسیر جواد عزتی نسبت به هم‌نسلان خود دو مزیت بزرگ دارد؛ ۱. او در کنار کارگردان‌های جوان با کارگردان‌های باتجربه‌تر مانند مجید مجیدی، ابوالحسن داوودی، کمال تبریزی و… هم همکاری کرده است. ۲. او به کمدی و غیرکمدی به یک اندازه تسلط دارد و بازیگری است که می‌توان هر نقشی را به او سپرد، نه فقط نقش‌های خاص و تیپیکال جوان عصبانی، مرد توسری خور، جوان عاشق‌پیشه و… .
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: سه‌مرتبه محمدحسین مهدویان، یک‌مرتبه محمد کارت، هومن سیدی، نرگس آبیار، مجید مجیدی، بهرام توکلی، کمال تبریزی.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- شنای پروانه
- ماجرای نیمروز
- لاتاری
- ماجرای نیمروز: رد خون
- تنگه ابوقریب
۳۳. هوتن شکیبا
شکیبا متولد ۲۴ خرداد ۱۳۶۳ است. او بازیگری را با ایفای نقش در فیلم‌های کوتاه آغاز کرد. شکیبا که مدرک کارشناسی کارگردانی و کارشناسی ارشد بازیگری دارد متولد تهران است و در سنندج بزرگ شده. نخستین تجربه‌ی بازیگری او مقابل دوربین، در تله فیلمی از بهروز شعیبی رخ داد و سپس او به تدریج راه خود را به سینما و تلویزیون باز کرد. شکیبا توانایی خود را در ایفای نقش شخصیت‌های مختلف و گوناگون به تصویر کشیده است و توانسته طی سال‌های فعالیت‌اش طرفداران زیادی پیدا کند. شکیبا تا به امروز جوایز مختلفی از جشنواره‌های تئاتری مختلف دریافت کرده و علاوه بر دریافت چندین جایزه‌ی بازیگری از جشنواره‌ی حافظ طی دوره‌های مختلف توانسته است جایزه‌ی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اصلی مرد را هم برای فیلم «شبی که ماه کامل شد» از جشنواره‌ی فیلم فجر دریافت کند.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: یک‌مرتبه کمال تبریزی، دومرتبه نرگس آبیار، یک‌مرتبه آیدا پناهنده
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- شبی که ماه کامل شد
- ابلق
- ملاقات خصوصی
- تی تی
- لیسانسه‌ها و فوق لیسانسه‌ها
بازیگران ایرانی زیر ۴۰ سال:
۳۴. نوید محمدزاده
محمدزاده ۱۷ فروردین ۱۳۶۵ به‌دنیا آمد و به‌محض ورود جدی‌اش به سینما با فیلم عصبانی نیستم رضا درمیشیان، تمام توجه‌ها را به خود جلب کرد. نوید محمدزاده حالا با گذشت ۱۳ سال از اولین حضورش بر پردهی نقره‌ای با فیلم در میان ابرهای روح‌الله حجازی، یکی از بهترین بازیگران زنده و فعال ایران است و یکی پس از دیگری شخصیت‌هایی خلق می‌کند که ارزش دیدن و به یاد سپرده شدن دارند.
محمدزاده بازیگر توانمندی است و با این حال یکی از دلایل اصلی دیده شدن او همکاری با کارگردان‌های تازه‌نفس و توانمند هم‌نسل خودش است که البته این نکته به هیچ‌وجه یک نقطه‌ظعف نیست. بسیاری از بازیگران بزرگ تاریخ سینما هم به دنبال همکاری با کارگردان‌های جوان هم عصر خود و همکاری‌های دنباله‌دار توانستند نام خود را در تاریخ ثبت کنند، مانند رابرت د نیرو و مارتین اسکورسیزی، توشیرو میفونه و آکیرا کوروساوا و… . حالا باید دید که آیا همکاری‌های نوید محمدزاده با کارگردان‌های جوان ایرانی ادامه‌دار می‌شوند یا خیر.
نوید محمدزاده حالا دیگر تنها یک بازیگر نیست، او به‌دنبال سن اندک‌اش و نقش‌های اعتراضی‌ای که آفریده است، نمادی است برای نسل جوان ایران. نمادی که به آن‌ها یادآوری می‌کند هنوز اگر تلاش کنند، می‌توانند به خواسته‌های خود برسند و صدای خود را به گوش همه برسانند.
- کارگردان‌های شاخصی که او با آن‌ها همکاری کرده است: سه‌مرتبه هومن سیدی، دومرتبه رضا درمیشیان، سعید روستایی و وحید جلیلوند.
- پنج نقش‌آفرینی برتر
- ابد و یک روز
- بدون تاریخ، بدون امضا
- متری شیش و نیم
- عصبانی نیستم
- لانتوری
منبع: دیجی‌کالا مگ