سینما همیشه در دنیای مد شبیه یک شمشیر دولبه نقش‌آفرینی می‌کند؛ هم از مد روز تاثیر می‌پذیرد و هم بر مد تاثیر می‌گذارد. اما یکی از ژانرهای سینما که تاثیرگذاری و تاثیرپذیری‌اش از مد، جذاب و بحث‌برانگیز است، ژانر فیلم‌های علمی-تخیلی است. این نوع فیلم‌ها طراحی لباس ویژه‌ای طلب می‌کنند و طراحان کار سختی برای ماندگاری و تطبیق آنها با فضای فیلم‌ها دارند. در تاریخ سینما فیلم‌های علمی-تخیلی زیادی بوده‌اند که مد و طراحی لباس ویژه‌ای داشته‌اند. در این متن ۱۴ فیلم علمی-تخیلی را مرور کرده‌ایم که از لحاظ طراحی لباس منحصر به فرد و ماندگار محسوب می‌شوند.
۱. ماتریکس (The Matrix)
- طراح لباس: کیم بارت
- سبک: ترکیب تکنو نئوآر و گوت
- محصول: ۱۹۹۹
حوالی سال ۲۰۰۰ میلادی، پس از اکران فیلم «ماتریکس» بسیاری از نوجوانان و جوانان سراسر دنیا جذب مدل لباس‌های شخصیت‌های فیلم شدند. عینک‌های باریک تیره آفتابی، کت‌های چرم بلند، چکمه‌های رزمی و… ترکیبی از سبک تکنو نئوآر و گوت است. گوت، سبکی خشن در پوشش برگرفته از ادبیات گوتیک در قرن نوزدهم و داستان‌های ترسناک است. واچوفسکی‌ها برای طراحی لباس فیلم خود سراغ کیم بارت رفتند، او با سابقه طولانی در این زمینه، افکار سازندگان را به شکل عینی درآورد. او به شکلی از پوشش برای شخصیت‌های «ماتریکس» رسید که هنوز هم پس از دو دهه، یکی از طراحی‌های لباس منحصر به فرد و ماندگار هالیوود است.
۲. انجمن نجیب‌زادگان عجیب (The League of Extraordinary Gentlemen)
- طراح لباس: ژاکلین وست
- سبک: استیم پانک (Steampunk fashion)
- محصول: ۲۰۰۳
فیلم «انجمن نجیب‌زادگان عجیب» یک اثر سوپر قهرمانی فانتزی است که داستانی در اوایل قرن بیستم را روایت می‌کند. زمانی که انگلیس و آلمان به دلایلی قرار است وارد جنگ شوند. عده‌ای از قهرمانان دور هم جمع شده‌اند تا مسله‌ای را حل کنند. طراحی لباس این فیلم براساس سبک استیم پانک صورت گرفته. سبکی برگرفته از دوره ویکتوریایی و نحوه لباس پوشیدن بانوان در آن دوران. لباس‌های سلطنتی، چرم‌های بنددار، توری‌های مشکی روی صورت خانم‌ها، کلاه‌های خاص و…
۳. سرنتی (Serenity)
- طراح لباس: روث کارتر
- سبک: ترکیبی از وسترن و فضایی
- محصول: ۲۰۰۵
«سرنتی» یک وسترن فضایی و علمی–تخیلی به نویسندگی و کارگردانی جاس ویدون است. این فیلم دنباله‌ی مجموعه تلویزیونی شبکه فاکس به اسم «فایرفلای» است که در سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ ساخته و پخش شد و بلافاصله پس از پایان آن، اتفاقاتش در فیلم «سرنتی» ادامه پیدا می‌کرد. بازیگران فیلم همان بازیگران سریال بودند و طراحی لباس هم به همان شکل با اندکی تغییراتی ادامه پیدا کرده بود. طراحی لباس این فیلم طوری برنامه‌ریزی شده بود که انگار طراحان نمی‌توانستند درست تصمیم بگیرند که از چه سبکی استفاده کنند. ترکیبی از پوشش وسترن یا همان آمریکای اوایل قرن بیستم به همراه رگه‌های از لباس‌های شرقی که در میان آنها المان‌های تخیلی هم به دلیل داستان فضایی فیلم رعایت شده بود.
۴. بلید رانر (Blade Runner)
- طراح لباس: مایکل کاپلان
- سبک: نوآر و آینده‌نگر
- محصول: ۱۹۸۲
یک تریلر علمی تخیلی درباره مبارزه آدمها با انسان‌های مصنوعی ساخته خود بشر. برای طراحی لباس «بلید رانر» به جای تمرکز بر وجه تخیلی فیلم، بر پر زرق و برق بودن لباس‌ها تاکید شده است. کت های خز زیبا، الماس های پر زرق و برق، جا سیگاری‌ها، کت‌های بلند، کت و شلوارها و کراوات‌های مجلل بر دنیای فیلم مسلط هستند. هریسون فورد به عنوان نقش اصلی فیلم آنقدر در لباسش که یک کت قهوه‌ای چرم است به درستی قرار گرفته که لباسش در بازی او بسیار به چشم می‌آید. البته در قسمت دوم این فیلم با نام «بلید رانر ۲۰۴۹» که در سال ۲۰۱۷ ساخته شد طراحی لباس تغییر کرد و آن جذابیت نسخه اولیه را نداشت.
- ۱۰ صحنه آغازین نفس‌گیر فیلم‌های علمی-تخیلی
۵. جنگ ستارگان (Star Wars)
- طراح لباس: جان مولو
- سبک: نوآر و ترکیبی
- محصول: ۱۹۷۷
یکی از مشهورترین آثار سینمایی فضایی حماسی تاریخ سینما، مجموعه فیلم‌های «جنگ ستارگان» به کارگردانی جورج لوکاس است. علاوه بر داستان تخیلی و جذاب، یکی از ویژگی‌های برجسته این فیلم‌ها طراحی لباس و صحنه آنها بود. در اولین قسمت از «جنگ ستارگان» که در سال ۱۹۷۷ ساخته شده، لباس‌های عجیب شخصیت‌ها تبدیل به یکی از بحث‌برانگیز‌ترین مسایل روز سینما شده بود. در این سبک طراحی لباس مخاطب هرچیزی که به دنبالش بود را می‌دید. شخصیتی با لباس پرنسس‌ها، شخصیتی دیگر با لباس خاکی و ساده، دیگری با کت چرم و بازیگر دیگر با لباس نیمه عریان فلزی و… این ویژگی در دنباله‌های ساخته شده برای این فیلم هم ادامه داشته و تا امروز حفظ شده.
۶. بازی‌های گرسنگی (The Hunger Games)
- طراح لباس: جودیانا ماکوفسکی
- سبک: آینده‌نگر (Maximalist Futurism)
- محصول: ۲۰۱۲
«بازی‌های گرسنگی» یک فرانچایز پساآخرالزمانی است. این فیلم درباره یک بازی است که هر سال برگزار می‌شود و در آن تعدادی دختر و پسر شرکت می‌کنند. با توجه به موضوع فیلم طراحی لباس منحصر به فردی برای این فیلم نیاز بود، اما ماکوفسکی طراح لباس به همراه گری راس کارگردان و سایر عوامل به این نتیجه رسیدند که باید ترکیبی از مدهای آینده‌نگر را در فیلم استفاده کنند. در نگاه اول طراحی لباس فیلم به شرق آسیا و ژاپن نزدیک است، اما حتی رگه‌هایی از پانک هم در آن دیده می‌شود مانند خالکوبی‌ها و سرهای تراشیده. این روند در همه قسمت‌های بعدی فیلم هم ادامه پیدا کرده است.
۷. عنصر پنجم (The Fifth Element)
- طراح لباس: ژان پل گوتیه
- سبک: گوتیه (Gaultier )
- محصول: ۱۹۹۷
یک موجود ناشناخته طی بررسی‌های اهرام مصر وارد زندگی مردم عادی می‌شوند. حالا به وسیله آن قرار است یک راننده تاکسی جهان را نجات دهد. موضوع فیلم به اندازه کافی عجیب است. اما سازندگان برای ایجاد فانتزی هرچه بیشتر از ژان پل گوتیه، طراح مشهور فرانسوی برای طراحی لباس‌های این فیلم دعوت کردند. گوتیه سبک خاص خودش را دارد و هر ساله در فشن شوهای جهانی نظرها را به خود جلب می‌کند. اما سبک منحصر به فردی که برای فیلم «عنصر پنجم» در نظر گرفته در سینما ماندگار شده. لباس پلنگی، بندهای نارنجی چرم، شلوار شفاف و… تنها بخشی از عناصر عجیب طراحی گوتیه هستند. البته شاید این طراح‌ها هیجان انگیز باشند اما ممکن است به نجات جهان از دست موجودات ناشناخته هم کمک کند؟
۸. گاتاکا (Gattaca)
- طراحی لباس: کالین آتوود
- سبک: محافظه‌کار مینیمالیستی
- محصول: ۱۹۹۷
یک فیلم علمی تخیلی ساخته اندرو نیکول است که پایه آن براساس نقد اختلاف طبقاتی شکل گرفته. در جامعه‌ای آخرالزمانی، افراد به دو دسته معتبر و نامعتبر تقسیم می‌شوند که براساس این ویژگی از امکاناتی برخودارند. یک فرد نامعتبر در تلاش است که خود را به درجه معتبر بودن برساند. یکی از ویژگی‌های مهم فیلم «گاتاکا» این است که برای القای معتبر بودن و نامعتبر بودن آدمها حتی برای سیاهی لشکر‌ها هم از مدل‌های حرفه‌ای استفاده شده. در طراحی لباس این فیلم تنها از المان رنگ سیاه و سفید استفاده شده. مردها کت و شلوار مشکی با پیراهن سفید و زن‌ها هم لباس‌های یک دست مشکی یا سفید. موها هم تنها به یک مدل آرایش شده تا فضای حاکم بر جامعه داستان بهتر نشان داده شود. یک طراحی مینیمالیستی که نتنها خسته کننده نیست که به فهم داستان بیشتر کمک می‌کند.
۹. صعود ژوپیتر (Jupiter Ascending)
- طراح لباس: کیم بارت
- سبک: رمانتیک
- محصول: ۲۰۱۵
واچوفسکی‌ها که خالقان «ماتریکس» بودند، با بازگشتی به عناصر مورد علاقه قبلی خود در سال ۲۰۱۵ فیلم «صعود ژوپیتر» را ساختند. آنها در این فیلم هم مانند همکاری‌های قبلی خود برای طراحی لباس سراغ کیم بارت رفتند. اما اینبار دیگر خبری از سبک عجیب ماتریکس نبود، بارت تصمیم گرفت برای فیلم تخیلی «صعود ژوپیتر» سراغ سبک رمانتیک برود. لباس‌های بلند که با گل پوشیده شده، کفش‌های پاشنه بلند، کت و شلوارهای سلطنتی، جواهرات پر زرق و برق و… بیننده را بیشتر یاد فیلم‌های ویکتوریایی می‌اندازد. اما المان‌های فضایی مثل لباس‌های ساده و چرم هم در بعضی سکانس‌های فیلم گذاشته شده تا یادمان نرود یک فیلم تخیلی درباره تسلط بر جهان را می‌بینیم.
۱۰. مکس دیوانه (Mad Max)
- طراح لباس: جنی بیون
- سبک: پانک راک آخرالزمانی
- محصول: ۲۰۱۵
از آثار مشهور آخرالزمانی سینمای هالیوود است که اساس آن به کشور استرالیا بر می‌گردد. ساخت این فرانچایز که قسمت آخرش قرار است سال آینده میلادی عرضه شود، از ۱۹۷۹ شروع شده. داستان اصلی درباره انتقام‌جویی یک افسر پلیس در آینده است. در سرزمینی بحران زده که تمام منابع از بین رفته و باید برای بقا جنگید. در چنین شرایطی طراحی لباسی که بتواند فضا را به درستی نشان دهد با دقت بالایی باید انجام شود. جنی بیون یکی از طراحان لباسی که در این سال‌های به پروژه «مکس دیوانه» پیوسته، توانست در سال ۲۰۱۵ اسکار بهترین طراحی لباس را دریافت کند. در این فیلم هرآنچه که بخواهید از سبک پانک و آخرالزمانی می‌بینید. زره، لباس‌های ساخته شده از زنجیر، کلا‌های پردار، سرهای تراشیده و بدن‌های نیمه عریان با خالکوبی‌های مبالغه‌آمیز و…
۱۱. شهر تاریک (Dark City)
- طراح لباس: لیز کئوگ
- سبک: نوآر دهه ۱۹۴۰
- محصول: ۱۹۹۸
«شهر تاریک» یک نئونوآر تخیلی درباره فردی است که می‌خواهد پیشینه خود را از بین ببرد. فضای خیال‌انگیز این فیلم نیاز به یک طراحی لباس ویژه داشت که قرعه به نام لیز کئوگ افتاد و با همراهی الکس پرویاس کارگردان این اثر، به ترکیبی از سبک نوآر دهه ۱۹۴۰ با لباس‌های چسبان و شبه فضایی رسیدند. این فیلم خیال‌انگیز و مرموز است. همه چیز از فیلمبرداری و نورپردازی گرفته تا ماشین‌ها و لباس‌ها دیدنی است. اما علاوه بر داستان و فضای خیال‌انگیز، یک ویژگی خیره‌کننده در طراحی لباس آن وجود دارد و آن لباس‌هایی است که جنیفر کانلی به عنوان نقش اول زن بر تن می‌کند. هر کدام از آنها فکر شده و خیره‌کننده به درک بهتر داستان هم کمک می‌کند.
۱۲. پیشتازان فضا (Star Trek)
- طراح لباس: ویلیام وارتیز
- سبک: دهه ۱۹۶۰
- محصول: ۱۹۶۶
«پیشتازان فضا» یک سریال مشهور فضایی ساخته شده در دهه ۶۰ میلادی است. این مجموعه در آمریکا به شهرت و محبوبیت بسیار زیادی رسید تا حدی که تا امروز بیش از ۲۰ سریال، فیلم سینمایی و اسپین‌آف براساس آن ساخته شده. اما یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های این مجموعه این است که تا امروز روند همیشگی طراحی لباس آن حفظ شده و انگار از همان دهه شصت افراد در فضا مانده‌اند. ویلیام وارتیز اولین طراح لباس این سریال بود و ایده اولیه طراحی بر عهده او بوده. وارتیز برای طراحی لباس این سریال برنده جایزه امی هم شده. لباس‌هایی با رنگ‌های تند، یقه‌های بزرگ و شلوارهایی که کمر تنگی دارند، ویژگی است که هنوز هم در این مجموعه‌ها حفظ شده.
۱۳. هوش مصنوعی (I. Artificial Intelligence)
- طراح لباس: باب رینگ‌وود
- سبک: نوآر و آینده‌نگر
- محصول: ۲۰۰۱
فیلم علمی تخیلی ساخته استیون اسپیلبرگ که در زمان خود به یک اثر پرمخاطب و بحث‌برانگیز تبدیل شد. برای باورپذیر بودن سبک غیررسمی لباس در دهه ۹۰ میلادی را با کت‌های چرم بلند و چسبان ترکیب کردند که بتواند هم وفاداری به زمان فیلمبرداری را نشان دهند و هم فضای تخیلی داستان را به درستی به تصویر بکشند.
۱۴. باربارلا (Barbarella)
- طراح لباس: پاکو رابانه
- سبک: اغواگر دهه ۱۹۶۰
- محصول: ۱۹۶۸
یکی از فیلم‌های منحصر به رفد دنیای آثار علمی و تخیلی تاریخ سینما، «باربارلا» اثر روژه وادیم، کارگردان فرانسوی است. حضور یک زن جذاب و اغواگر در فضایی تخیلی با نوعی پوشش خاص، آن هم در اواسط دهه ۶۰ میلادی، این فیلم را تبدیل به یکی از گزینه‌های جذاب برای جوانان آن سال‌ها کرده بود. دیگر فقط از یک داستان علمی تخیلی فانتزی خبری نبود، بلکه تماشاگر باید محسور اغواگری یک زن مبارز هم می‌شد. این موضوع باعث شد سازندگان فیلم طراحی لباس خاصی برای این فیلم در نظر بگیرند. بسیاری از بزرگترها جین فوندا، بازیگر قدیمی سینما را در پوشش‌های خاصش در این فیلم به یاد می‌آورند.
منبع: Ranker
