اضطراب اجتماعی موضوعی فراتر از خجالتی بودن است. کودکان مبتلا به این اختلال در محیط‌های اجتماعی به شدت احساس ناراحتی می‌کنند و در برخی مواقع ممکن است توانایی آن‌ها در انجام کارهای روزمره مختل شود. در این مقاله در مورد اختلال اضطراب اجتماعی کودکان و نکاتی که والدین باید در مورد این اختلال بدانند صحبت می‌کنیم.
آیا فرزند شما در محیط‌های اجتماعی به شدت احساس ناراحتی می‌کند؟ برخی از کودکان ممکن است نسبت به کودکان دیگر محتاط‌تر باشند. کمرویی بیش از حد نیز می‌تواند نشان‌دهنده‌ی یک اختلال باشد.
اضطراب اجتماعی چیست؟
به گفته کیتا فرانکلین (Keita Franklin) دکترای ارشد بالینی در Loyal Source اضطراب اجتماعی یک وضعیت سلامت روانی است که در آن تعاملات اجتماعی می‌تواند باعث افزایش اضطراب شود. برخی از کودکان مبتلا به این اختلال، نگرانی زیادی در مورد ملاقات یا صحبت با دیگر افراد دارند و همیشه از خجالت، قضاوت منفی یا طرد شدن می‌ترسند. برخی کودکان نیز با صحبت کردن یا اجرا در یک جمع دچار این اختلال می‌شوند.
اضطراب اجتماعی گاهی انجام وظایف روزمره مانند رفتن به مدرسه، صحبت با همسالان، سفارش غذا از رستوران و حتی استفاده از دستشویی‌های عمومی را دشوار می‌کند. به همین دلیل است که والدین باید با علائم آن آشنا باشند و در صورت لزوم به دنبال درمان مناسب باشند.
- اختلال اضطراب اجتماعی چیست و چگونه درمان می‌شود؟
علائم اضطراب اجتماعی در کودکان
طبق گفته دکتر فرانکلین علائم اضطراب اجتماعی به سه دسته رفتاری، احساسی و فیزیکی تقسیم می‌شود. والدین بهتر از همه فرزندان خود را می‌شناسند، بنابراین به هر چیز غیرعادی توجه کنید. برخی از رایج‌ترین نشانه‌های این اختلال در کودکان شامل موارد زیر است.
علائم رفتاری
- در این وضعیت کودک از ایجاد موقعیت‌هایی مانند رفتن به دستشویی‌های عمومی، صحبت با معلمان یا شرکت در جشن تولد اجتناب می‌کند.
- به طور مرتب برای اطمینان خاطر سؤال می‌پرسد. برای مثال می‌گوید: «اگر در کلاس چیز اشتباهی بگویم چه می‌شود؟»
- در دوست یابی یا صحبت با همسالان دچار مشکل می‌شود.
- از صحبت در شرایط خاص امتناع می‌کند.
- به آرامی صحبت می‌کند و از تماس چشمی خودداری می‌کند.
- از رفتن به مدرسه امتناع می‌کند.
علائم فیزیکی
- عصبانیت یا چسبیدن به والدین در محیط‌های جمعی
- علائم فیزیکی مانند تعریق، حالت تهوع، لرزش، سرخ شدن، سرگیجه یا ضربان قلب سریع. این علائم اغلب در موقعیت‌های اجتماعی رخ می‌دهند و در موارد شدید می‌توانند منجر به حملات پانیک شوند.
توجه به این نکته ضروری است که این مشکل در هر کودکی متفاوت است. برخی در همه موقعیت‌های اجتماعی این علائم را دارند و برخی دیگر ممکن است در شرایط خاصی مانند غذا خوردن در جمع یا صحبت کردن در کلاس دچار این علائم شوند.
چه چیزی باعث اضطراب اجتماعی در کودکان می‌شود؟
به گفته دکتر فرانکلین شایع‌ترین سن شروع اضطراب اجتماعی ۱۳ سالگی است. ۱۳ سالگی زمان شروع دوره دبیرستان، دوران بلوغ و تجربه مشکلات با دوستان خود است، بنابراین احتمال اضطراب اجتماعی در این سن وجود دارد. کودکان کمتر از ۸ یا ۹ سال نیز ممکن است این علائم را تجربه کنند، اما علت آن چیست؟
برخی از کودکان از بدو تولد مستعد اضطراب هستند. استیون کورتز (Steven Kurtz) دکترای روانشناسی، رئیس موسسه مشاوره روانشناسی کورتز در شهر نیویورک و متخصص در اضطراب دوران کودکی می‌گوید: «مغز این کودکان نسبت به خطر حساس‌تر است که باعث واکنش‌های شدیدی می‌شود.»
ژنتیک نیز ممکن است در اختلال اضطراب اجتماعی نقش داشته باشد. مطالعات روی دوقلوها نشان داده است که اضطراب و افسردگی می‌تواند به عنوان ویژگی‌های ارثی در نظر گرفته شوند. عامل دیگر این اختلال می‌تواند محیط زندگی کودک باشد. به عبارت دیگر اگر یک یا هر دو والدین اختلال اضطراب داشته باشند، کودک می‌تواند رفتار اضطرابی را الگوبرداری کند.
- ۱۰ روش دوست‌یابی بی‌نظیر برای افرادی که اختلال اضطراب اجتماعی دارند
درمان اضطراب اجتماعی در خانه
کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی شاید علائمی را در خانه نشان ندهند، بنابراین والدین ممکن است متوجه این مشکل نشوند. معلمان همچنین ممکن است اضطراب اجتماعی کودکان را به عنوان کمرویی معمولی در نظر بگیرند. بنابراین در برخی از کودکان این مشکل سال‌ها تشخیص داده نمی‌شود. اگر کودک شما علائمی از اضطراب اجتماعی نشان می‌دهد، راهکارهای درمانی که در ادامه توضیح می‌دهیم را انجام دهید. توجه داشته باشید برای درمان دارویی حتما به یک متخصص مراجعه کنید.
به کودک خود در مورد آنچه که باید انتظار داشت توضیح دهید
به عنوان مثال اگر فرزند شما از رفتن به مدرسه جدید عصبی است، می‌توانید با ارائه توضیحات دقیق به کاهش عصبانیت او کمک کنید. مثلا به او بگویید: «من تو را ساعت ۸ صبح به آنجا می‌برم، در مدرسه معلم و همکلاسی‌های خود را می‌بینی و ساعت ۱ بعد از ظهر تو را به خانه برمی‌گردانم.» دانستن اینکه کودک باید انتظار چه چیزی را داشته باشید می‌تواند تفاوت زیادی ایجاد کند.
با فرزندتان صحبت کنید
می‌توانید به طور مستقیم در مورد ترس‌های فرزند خود با او حرف بزنید. از فرزند خود بپرسید که چه چیزی او را عصبی می‌کند، سپس راه حل‌های متناسب با آن را مطرح کنید. به عنوان مثال اگر کودک نگران صحبت با دانش آموزان دیگر در هنگام ناهار است، از قبل موضوعاتی را برای گفتگو به او پیشنهاد دهید. همچنین راه‌هایی مانند تنفس عمیق را به فرزند خود یاد دهید که در صورت بروز اضطراب، خود را آرام کند.
تمرین انجام کارهایی که باعث اضطراب کودک است
اجازه ندهید که کودک از انجام کارهایی که باعث اضطراب او می‌شوند دوری کند. به عنوان مثال سفارش غذای رستوران ممکن است در کوتاه مدت کار مهمی به نظر نرسد، اما ترس آن‌ها را تقویت می‌کند. برای غلبه بر این مشکل کودک می‌تواند قدم‌های کوچکی بردارد. مثلا از کودک بخواهید بعد از سرو غذا از گارسون تشکر کند. سپس کودک بعد از چند هفته می‌تواند غذای خود را سفارش دهد.
- چگونه به کودکی که اضطراب دارد کمک کنیم؟
درمان و دارو
کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی شدید ممکن است به کمک حرفه‌ای نیاز داشته باشند. از متخصص اطفال یا مشاور مدرسه بخواهید که شما را به یک روانشناس یا روانپزشک کودک و نوجوان ارجاع دهد. متخصص تصمیم خواهد گرفت که آیا فرزند شما به رفتار شناختی درمانی (CBT) نیاز دارد یا خیر.
گفتار درمانی
دکتر فرانکلین می‌گوید: «CBT نوعی گفتار درمانی است که با کودکان در درک اینکه چگونه افکار آن‌ها بر احساسات آن‌ها تأثیر می‌گذارد کار می‌کند.» با این روش کودک یاد می‌گیرد افکار خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که احساساتش در فضای اضطراب کمتری قرار بگیرد. کودکان همچنین در گفتار درمانی تنفس عمیق، تمرکز حواس، مدیتیشن و سایر تمرینات تمدد اعصاب را یاد خواهند گرفت تا با علائم اضطراب اجتماعی خود کنار بیایند.
دارو درمانی
اگر کودک به گفتار درمانی پاسخ ندهد، پزشک متخصص ممکن است داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) را توصیه کند. داروها اغلب در کوتاه مدت برای مؤثرتر کردن دوره روان درمانی استفاده می‌شوند. دکتر فرانکلین می‌گوید: «بچه‌ها بسیار انعطاف‌پذیر هستند و اضطراب اجتماعی چیزی نیست که نتوان بر آن غلبه کرد.»
کلام آخر
اضطراب اجتماعی یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که برخی از کودکان با آن دسته و پنجه نرم می‌کنند و ممکن است حتی باعث افت تحصیلی آن‌ها و افسردگی شود. یکی از دلایل اصلی این اختلال ترس کودکان از شکست یا اشتباه است. با نکاتی که در این مقاله گفته شد می‌توانید هر چه زودتر از اضطراب اجتماعی فرزند خود مطلع شوید و اقدامات لازم را انجام دهید.
منبع: parents