آیا تا به حال نشانه‌ای نگران‌کننده در نوزاد خود دیده‌اید که با استرس زیاد به بیمارستان مراجعه کنید؟ بهتر است بدانید که بسیاری از این نشانه‌ها واقعاً خطرناک نیستند و می‌توان آن‌ها را از علائم نرمال در نوزاد دانست. البته در برخی مواقع نیز ممکن است مشکل خاصی وجود داشته باشد.
علائمی مانند لرزش غیرقابل کنترل که نشاندهندهی یک وضعیت پزشکی جدی در بزرگسالان است، در نوزادان می‌تواند طبیعی باشد. عدم بلوغ جسمی نوزاد و تغییرات سریع هورمون‌ها باعث می‌شود بدن او واکنش‌های مختلفی نشان دهد. در ادامه به توضیح برخی از رایج‌ترین علائم ترسناک اما طبیعی در نوزادان می‌پردازیم. با این حال اگر در مورد سلامت کودک خود شک دارید، همیشه باید به پزشک مراجعه کنید.
۱. لرزش در هنگام خواب
دکتر ویندی هانر (Wendy Hunter) تعریف می‌کند که پدر و مادری کودک ۱ هفته‌ای خود را نزد پزشک خانواده آوردند. آن‌ها ویدئویی از اسپاسم‌های کودک را به دکتر نشان دادند و دکتر خانواده آن‌ها را مستقیماً به اورژانس بیمارستان فرستاد. پزشک اورژانس نوزاد را در بخش مراقبت‌های ویژه بستری کرد، اما تشخیص متخصص اطفال، پدیده‌ای بی‌خطر به نام «میوکلونوس خواب خوش‌خیم» بود که از سکسکه نیز کم خطرتر است.
چیزی که پزشک اطفال را از حال خوب نوزاد مطمئن کرد این بود که حرکات تشنج مانند او فقط در هنگام خواب رخ می‌داد و بلافاصله پس از بیدار شدن متوقف می‌شد. در واقع نوزادان سیستم عصبی نابالغی دارند و حرکات آن‌ها در هنگام خواب حتی ناهماهنگ‌تر از زمانی است که بیدار هستند.
پزشکان هنور نمی‌دانند که چرا میوکلونوس خوش‌خیم حین خواب رخ می‌دهد، اما مشاهده کردند که این علامت می‌تواند با صدای بلند یا با لمس ایجاد شود. مطالعات نشان داده است که این حرکات بی‌ضرر بوده و یکی از علائم نرمال در نوزاد است.
- کولیک نوزاد چیست؛ علائم، دلایل و راهکارهای درمانی
چه زمانی لرزش از علائم نرمال در نوزاد نیست؟
یکی از اصلی‌ترین علائم تشنج واقعی حرکت غیرطبیعی چشم همراه با حرکات بدن است. اگر این علائم را مشاهده کردید یا اگر کودک شما مشکل تنفسی دارد و صورت او آبی، بنفش یا خاکستری شد و تشنج بیش از پنج دقیقه طول کشید با اورژانس تماس بگیرید.
۲. گرفتگی بینی و تنفس غیرطبیعی
مادری دختر ۲ هفته‌ای خود را به اورژانس آورد، زیرا بینی کودک همیشه گرفته بود. مادر سرماخورده بود و در ابتدا نگران بود که ویروس را به دخترش بدهد، البته کودک علائم دیگر سرماخوردگی نداشت. هنگام خواب صدای نفس‌های کودک بسیار بلند شد و مادر به شدت ترسیده بود. این شکل طبیعی گرفتگی بینی ناشی از هورمون استروژن است که مجاری بینی را تحریک می‌کند. استروژن در رحم و در دوران شیردهی به نوزاد منتقل می‌شود (ممکن است در دوران بارداری به طور مشابه احساس خفگی کرده باشید).
این وضعیت به طور کلی در عرض دو ماه فروکش می‌کند و یکی از علائم نرمال در نوزاد است. در ۶ ماهگی زمانی که مجرای بینی کودک دو برابر می‌شود، این گرفتگی کامل برطرف می‌شود.
چه زمانی باید نگران گرفتگی بینی و تنفس نوزاد باشیم؟
اگر نوزاد هنگام نفس کشیدن سوراخ‌های بینی خود را باز می‌کند (یعنی این تنها راه برای باز کردن مجرای ورود هوا است) یا اگر قفسه سینه یا شکم او در حال کشیده شدن است، به اورژانس مراجعه کنید. چون این نشانه‌های مشکلات تنفسی است.
چند نشانه دیگر از دیسترس تنفسی در نوزادان و کودکان که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند:
- تنفس سریع که ممکن است به این معنی باشد که کودک شما اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند.
- بازدم کودک صدای خرخر بدهد.
- عرق کردن به خصوص زمانی که پوست سرد باشد.
- صداهای خس خس یا سوت که ممکن است نشان دهنده محدودیت راه‌های هوایی باشد.
۳. توده‌های سینه
والدینی پس از دیدن یک توده‌ی قرمز روی سینه‌ی پسر ۶ هفته‌ای خود، به اورژانس مراجعه کردند. در این مورد نیز علت استروژن بود. پس از تولد با کاهش سطح استروژن اضافی در نوزاد هورمون تولید‌کننده شیر پرولاکتین به طور موقت افزایش می‌یابد و می‌تواند باعث رشد سینه شود. بنابراین این مورد نیز می‌تواند یکی از علائم نرمال در نوزاد باشد.
حداقل ۵۰ درصد از نوزادان سالم اغلب فقط در یک طرف این مشکل را تجربه می‌کنند. پنج درصد از پسران تازه متولد شده حتی نوعی شیر به نام شیر جادوگر (Witch’s Milk) ترشح می‌کنند. برجستگی سینه معمولا در ماه اول از بین می‌رود، اما می‌تواند سه ماه یا بیشتر طول بکشد.
چه زمانی باید نگران توده‌های سینه نوزاد بود؟
اگر سینه قرمز و حساس به نظر می‌رسد یا اگر نوزاد تب دارد، برای بررسی عفونت به پزشک مراجعه کنید. همچنین رشد بافت سینه در نوزادان و در دوران بلوغ (حتی در پسران) بسیار رایج است. اگر در زمان‌های دیگر این اتفاق بیفتد، می‌تواند نشاندهندهی یک مشکل هورمونی باشد و دیگر نباید آن را به عنوان یکی از علائم نرمال در نوزاد دانست.
۴. بزاق خونی دهان
والدین نگرانی پسر ۵ ماهه خود را به اورژانس آوردند به این دلیل که پس از شیردهی رگه‌هایی از خون در بزاق دهانش مشاهده شد. آن‌ها می‌ترسیدند که او واکنش بدی به شیر یا حتی خونریزی داخلی داشته باشد. اما بزاق خونی در نوزادی که بیماری خاصی ندارد زیاد نگران‌کننده نیست.
این خون یا از خون بلعیده شده از نوک سینه‌های مادر است یا به دلیل پارگی کوچک در مری ناشی از فشار شدید به سمت بالا است. هیچ‌کدام از این بیماری‌ها جای نگرانی ندارند و از علائم نرمال در نوزاد است. حتی یک پارگی کوچک مری به راحتی بهبود می‌یابد. در این مورد مادر تأیید کرد که نوک سینه‌هایش ترک خورده است. بنابراین علت بزاق خونی نوزاد همین بود.
چه زمانی بزاق خونی از علائم نرمال در نوزاد نیست؟
اگر نوزاد شما بیمار به نظر می‌رسد، مقدار زیادی خون استفراغ می‌کند، پس از خوردن شیر خشک نیز خون بیرون می‌اندازد یا استفراغ جهنده دارد سریع به پزشک مراجعه کنید.
۵. پوست نارنجی رنگ
پدر و مادری برای اولین بار کودک ۱۰ ماهه‌ی خود را به اورژانس آوردند، زیرا پوست او نارنجی شده بود. نوزاد در بدو تولد دچار زردی شده بود و به والدین گفته شد که اگر پوستش دوباره زرد شد، به بیمارستان برگردند. اما این نوزاد زردی نداشت، زیرا چشم‌هایش سفید بود و پوستش نارنجی بود نه زرد.
پوست نارنجی یک پدیده‌ی بسیار رایج به نام کاروتنمیا (Carotenemia) است که در اثر مصرف زیاد سبزیجات غنی از بتاکاروتن ایجاد می‌شود. نوزادان طعم شیرین غذاهای غنی از کاروتن مانند سیب‌زمینی شیرین و هویج را دوست دارند و بسیاری از مواد غذایی مانند اسفناج که نارنجی نیستند نیز سرشار از بتاکاروتن است.
چه زمانی باید نگران پوست نارنجی کودک باشیم؟
هیچ وقت. با تغییر رژیم غذایی کودک رنگ نارنجی کمرنگ می‌شود. اگر کودک به خوردن غذاهای غنی از بتاکاروتن ادامه دهد، پوستش نارنجی می‌ماند، اما ضرر ندارد. توجه داشته باشید پوست زرد از علائم نرمال در نوزاد به شمار نمی‌آید.
- ۱۱ بیماری پوستی رایج در نوزادان و روش درمان آن‌ها
۶. تنفس نامنظم
مادربزرگی که از نوه‌اش نگهداری می‌کرد، پس از مکث‌های مکرر نوزاد ۳ هفته‌ای در حین نفس کشیدن با آمبولانس تماس گرفت. نوزاد به مدت حدود ۲۰ ثانیه به سرعت نفس می‌کشید و سپس نفس نمی‌کشید. مادربزرگ می‌ترسید که کودک مشکل آپنه‌ی خواب شوهرش را به ارث برده باشد.
اگرچه این تنفس متناوب می‌تواند نگران‌کننده به نظر برسد، اما تنفس دوره‌ای در نوزادان شایع است. نوزادان معمولا سریع‌تر از کودکان بزرگتر نفس می‌کشند، زیرا ریه‌های آن‌ها نسبت به اندازه‌ی بدنشان کوچک است. محققان عقیده دارند که دلیل تنفس نامنظم کوکان این است که حسگرهای شیمیایی بدن که دی‌اکسید کربن را تشخیص می‌دهند در یک نوزاد به طور کامل تشکیل نشده است. بنابراین نوزادان گاهی اوقات نمی‌دانند که نیاز به نفس کشیدن دارند و تا زمانی که دی‌اکسید کربن ایجاد نشود در حین تنفس مکث می‌کنند.
چه زمانی باید نگران تنفس نامنظم در نوزادان باشیم؟
به دنبال تغییراتی در رنگ پوست باشید که نشاندهندهی کمبود اکسیژن است. علائمی مانند رنگ‌های مایل به آبی، خاکستری یا ارغوانی روی پوست (به‌ویژه اطراف لب‌ها و ناخن‌ها) یا غشاهای مخاطی (مانند لثه‌ها) یا نشانه‌هایی از تقلا برای نفس کشیدن نیاز به کمک فوری پزشکی دارند.
۷. یبوست
یکی از مادران دختر ۲ ماهه خود را به اورژانس آورد، زیرا نوزاد پنج روز بود که مدفوع نکرده بود. نوزاد صورتش قرمز و شکمش سفت می‌شد، اما فقط مقداری مدفوع نرم بیرون می‌آمد. دیدن تلاش نوزاد برای دفع مدفوع می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد، اما به یاد داشته باشید که او دراز کشیده است بنابراین این کار برای او سخت‌تر است.
ربکا پرزیوسی (Rebecca Preziosi) پزشک متخصص اطفال در مرکز پزشکی شارپ ریس استیلی در سن دیگو می‌گوید: «کودکان هنوز نمی‌دانند که چگونه اسفنکتر مقعدی، ماهیچه‌ای که مدفوع را در رکتوم نگه می‌دارد، را کنترل و هماهنگ کنند. آن‌ها باید به خود فشار بیاورند تا مدفوع از این ماهیچه عبور کند.»
توصیه می‌شود که نوزاد یک بار در هفته مدفوع کند. به مرور زمان پس از ۶ تا ۸ هفته بدن نوزاد مقدار بیشتری مدفوع تولید می‌کند.
چه زمانی باید نگران یبوست نوزاد باشیم؟
اگر مدفوع کودک سفت یا شبیه گلوله است (علائم یبوست) یا اگر کودک در ماه اول زندگی روزانه مدفوع نمی‌کند، با پزشک مشورت کنید. این می‌تواند نشاندهندهی یک مشکل نادر در اعصاب کنترل‌کننده راست روده باشد.
- ۸ نشانه‌ی مهم که از سلامت نوزاد خبر می‌دهند
کلام آخر
نوزادان دچار علائمی می‌شوند که همیشه به معنای مشکل جسمی نیست. در واقع نوزادان به دلیل بالغ نشدن سیستم عصبی و کنترل ماهیچه‌ها دچار نشانه‌هایی می‌شوند که به نظر والدین ترسناک است. البته در برخی موارد این نشانه‌ها ممکن است خبر از بیماری خاصی بدهد که در این صورت باید به پزشک مراجعه کنید.
منبع: parents