بیماری زوال عقل در سالمندان و آلزایمر باعث می‌شود تا مبتلایان نیازمند مراقبتی خاص برای انجام کارهای روزمره باشند. فراموشی یکی از روندهای طبیعی کهولت سن و پیری است. اما اگر یکی از اعضای خانواده یا والدین شما در انجام کارهای روزمره خود مانند استفاده از تلفن، رانندگی، پیدا کردن راه خانه، مصرف دارو و… مشکل دارد، ممکن است مشکل عمیق‌تر از فراموشی مرتبط با سن‌شان باشد. زوال عقل، یک اصلاح کلی برای توصیف از دست دادن عمل‌کرد شناختی سالم، تفکر و استدلال استفاده می‌شود. زوال عقل برخلاف فراموشی، قسمتی طبیعی از پیری و کهولت سن نیست.
نتایج تحقیقات انجمن روانشناسی آمریکا نشان می‌دهد بین ۱۵ تا ۲۰ درصد از سالمندان بالای ۶۵ سال از اختلال شناختی خفیف (MCI) رنج می‌برند. MCI یک نوع اختلال عصبی است که در افراد مسن رخ می‌دهد و شامل اختلال‌های شناختی همراه با اختلال‌های جزئی در فعالیت‌های روزمره‌ی زندگی می‌شود. این اختلال به عنوان زوال عقل اولیه یا اختلال حافظه‌ی منزوی نیز شناخته می‌شود.
اغلب سالمندان با وجود اختلال شناختی خفیف می‌توانند کارهای روزمره‌ی خود را انجام داده و از خود مراقبت کنند. در صورت تشخیص زود هنگام این اختلال، در برخی افراد می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. مطالعات نشان می‌دهد که علائم این اختلال شناختی خفیف را می‌توان با انجام برخی فعالیت‌های خاص مانند تمرینات جسمی و ذهنی بهبود بخشید یا کاهش داد. مطالعه‌ای بر روی افرادی که مبتلا به این اختلال هستند انجام شد و نتایج آن نشان داده در طی ۳ سال، ۶۵ درصد از افراد گروه بیماری‌شان پیشرفت کرده است.
۳۳ درصد از زنان و ۲۰ درصد از مردان به زوال عقل مبتلا می‌شوند. کسانی که مبتلا به زوال عقل هستند، به مرور ممکن است قادر به مراقبت از خود و سلامت‌شان نباشند و در برخی موارد نیاز به مراقبت‌های خاص داشته باشند.
تغذیه مناسب سالمندان از نظر علمی و طب سنتی
مراقبت‌های مخصوص بیماری زوال عقل در سالمندان
ممکن است به مرور متوجه شوید که عزیزان شما مبتلا به زوال عقل هستند و نمی‌توانند به تنهایی زندگی کنند. در موارد حادتری ممکن است به مراقبتی بیشتر از حالت عادی نیاز داشته باشند که از توان شما خارج است. برنامه های مراقبت از این عزیزان معمولا توسط خانه‌های مخصوص مراقبت از سالمندان ارائه می‌شود. سالمندان نه تنها مراقبت کامل ۲۴ ساعته را در یک محیط امن تجربه می‌کنند، بلکه در انجام کارهای روزمره‌ی زندگی، مدیریت داروها به آن‌ها کمک می‌شود و تحت نظارت پزشک هستند.
برنامه‌ی مراقبت مخصوص برای سالمندانی که به طور خاص برای افراد مبتلا به آلزایمر و زوال عقل طراحی شده است. افرادی که به عنوان مراقب و همراه در این برنامه قرار می‌گیرند آموزش‌هایی مخصوص و عمیق‌تری نسبت به دیگر افراد می‌بینند تا بتوانند به درستی در کنار سالمندان باشند و از آن‌ها مراقبت کنند. هدف اصلی در برنامه مراقبت از حافظه، کمک به سالمندان در انجام کارهای روزمره‌ی خود، و حفظ توانایی‌های‌شان و تشویق آن‌ها به استفاده از مهارت‌های خود است تا سالمندان بتوانند احساس تعلق داشته باشند.
- ۴ تغییر در سبک زندگی که از زوال عقل پیشگیری می‌کند
فرد نیازمند و بیمار چه علائمی دارد؟
پیشرفت بیماری آلزایمر و زوال عقل در هر فرد سالمند متفاوت با دیگری است. بیماری زوال عقل در سالمندان باعث بروز تغییراتی در توانایی طبیعی مغز برای به خاطر سپردن، استدلال و تفکر می‌شود. حتی می‌تواند بر روی درک از فضا، احساس تغییر دما، بینایی و توانایی حفظ تعادل تأثیر بگذارد. این علائم ممکن است برای همه به یک اندازه رخ ندهد.
زوال عقل می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد در حالی که باعث ایجاد تغییرات در رفتار معمول و توانایی افراد در مراقبت از خودشان می‌شود. در مراحل بعدی زوال عقل می‌تواند سلامت افراد را نیز در معرض خطر قرار دهد. هرچه زودتر متوجه علائم این بیماری شوید، بهتر می‌توانید کمک و مراقبت مورد نیاز را در اختیار عزیزان‌تان قرار دهید.
هنگامی که متوجه بروز برخی علائم و تغییر رفتار در سالمندتان شدید، زمان مراجعه به پزشک و ارزیابی توانمند‌های شناختی سالمندتان رسیده است. برخی از این علائم عبارت‌اند از:
- پرسیدن سوال‌های مشابه و تکرار آن‌ها
- به راحتی در مکان‌های آشنا گم شدن و سرگردان شدن
- مشکل در پیروی از دستورالعمل‌های ساده و اطلاعات
- گیج شدن در مورد زمان، مکان‌ها و اشخاص
- فراموشی در مصرف دارو
- مشکل داشتن با نظافت شخصی، حمام کردن و نظافت عمومی منزل
- بروز رفتار ناامن (مانند روشن گذاشتن اجاق گاز)
- بروز تغییرات شخصیتی
- گذاشتن اشیا در مکان‌های متفاوت و غریب
هنگامی شروغ زوال عقل، مراقبت از خود می‌تواند برای فرد بسیار دشوار باشد، در برخی موارد حتی تنها زندگی کردن برای بعضی ممکن است بسیار خطرناک باشد. هنگامی که عزیز شما توسط پزشک متخصص معاینه و بیماری زوال عقل او تشخیص داده شد، زمان آن فرا رسیده است تا برای مراقبت بیشتر او در آینده برنامه‌ریزی کنید.
- شوخ‌طبعی غیرعادی، نشانه‌ی زوال عقل پنهان
علائم بیماری زوال عقل در سالمندانی که نیاز به مراقبت ویژه در زمینه حافظه دارند:
سالمندان مبتلا به زوال عقل، از نظر روحی تحریک‌پذیر‌تر می‌شوند و مراقبت از آن‌ها دشوار‌تر خواهد بود. این تحریک‌پذیری‌‌ها می‌تواند شامل طغیان‌های عاطفی و کلامی، مقاومت فیزیکی در برابر مراقبت و… باشد.
- گوشه‌گیری و پیدا شدن نشانه‌هایی از اضطراب، افسردگی، تنهایی و انزوا
- فراموش کردن اعضای خانواده و دوستان نزدیک
- علاقه نداشتن یا بروز مشکل در انجام یا مشارکت فعالیت‌های معنادار
- افزایش بی‌قراری افراد در اواخر روز یا نیازمندی به یک روز ساختارمند
- گم شدن یا سرگردانی در مکان‌های آشنا
- گم کردن مسیر بازگشت به منزل
- فراموشی در مصرف داروها
- زمین خوردن بیش از معمول
- وابستگی بیش از اندازه به دیگران در انجام فعالیت‌های روزانه خود
- نیازمندی به کمک دیگران در تکمیل کردن کارهای شخصی
- کاهش وزن یا مشکل در خوردن غذا
- دشوار شدن نظافت یا حمام کردن
- بروز توهمات ذهنی
چه زمانی باید تصمیم لازم برای مراقبت مخصوص گرفته شود؟
در حالت ایدئال، بهتر است والدین یا عزیزان شما که نیازمند مراقبت بیشتر هستند در این تصمیم‌گیری مشارکت داشته باشند. بنابراین تشخیص زود هنگام این بیماری می‌تواند به تصمیم‌گیری راحت‌تر در این مورد به شما کمک کند. در نهایت شما به عنوان یک مراقب باید تصمیم بگیرید که چه زمان بهتر است در این مورد گفت‌وگو کنید.
طبیعی است که خود شما بخواهید از عزیزان‌تان که دچار بیماری زوال عقل هستند مراقبت کنید. اما با پیشرفت بیماری، مراقبت از این بیماران می‌تواند چالش‌ها و یا استرس‌های پیش‌بینی نشده‌ای برای شما به همراه داشته باشد. علاوه بر علائم زوال شناختی که بالاتر در مورد آن صبحت کردیم، زوال عقل در مراحل پایانی می‌تواند با کاهش سلامت جسمانی نیز همراه شود. در نتیجه شما ممکن است نتواند به تنهایی آن را مدیریت کنید.
همچنین، سالمندتان ممکن است نیاز به مراقبت‌های شبانه‌روزی داشته باشد و شما امکان ترک شغل یا انجام این کار را به هر دلیلی نداشته باشید. در نهایت سپردن این عزیزان به دست افرادی که برای این بیماری آموزش دیده‌اند بهترین کار است.
افسردگی در سالمندان مبتلا به زوال عقل
شروع این بیماری می‌تواند باعث افسردگی در بیماران شود. به همین دلیل ممکن است سالمندتان علاقه خود را به انجام کارهایی که قبلا دوست داشتند را از دست بدهد. همچنین آن‌ها همچنین ممکن است دیگر تمایلی به معاشرت نداشته باشند. ممکن است سالمندتان علاقه خود را برای برقرار کردن روابط با دیگران از دست داده و یا انجام این کار برای او دشوار و سخت به نظر برسد. از دست دادن حافظه برای فرد می‌تواند باعث عقب نشینی او در موقعیت‌های مختلف شود و وضعیت آن‌ها را بدتر کند. همچنین می‌تواند باعث افزایش ترس و اضطراب در سالمندان برای انجام کارهایی که قبلا به آن‌ها علاقه داشته و یا قادر به انجام آن‌ها بوده‌اند. برنامه‌های مراقبتی می‌تواند به این عزیزان در اجتماعی شدن و فعال بودن او در محیطی آرام که با موسیقی و رایحه‌درمانی طراحی شده است، کمک کند.
سلامت کلی و توانایی مراقبت از سالمندان
بیماری زوال عقل پیشرفته در سالمندان می‌تواند با انواع چالش‌ها از نظر سلامتی و مدیریت آن‌ها مانند بی‌اختیاری و توهم دشوار باشد. حتی کارهای ساده مانند نظافت، حمام کردن یا شانه کردن موهای‌شان با از تحلیل رفتن ذهن برای آن‌ها دشوار شود. بنابراین این افراد ممکن است در انجام کارهای ساده‌ی روزانه مانند خرید مواد غذایی، آشپزی و خوردن داروها نیازمند کمک دیگر افراد باشند. انجمن‌ها و خانه‌های مخصوص این افراد بر سلامت و نظارت پزشکی عزیزان شما تاکید بسیاری دارند و همچنین مطمئن می‌شوند که مراقبت‌های روزانه از این افراد به طور مرتب انجام شود.
محیط زندگی امن
ایمنی در محیط زندگی، یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌هایی است که برای افراد مبتلا به زوال عقل وجود دارد. چیزهایی مانند سرگردانی و گم شدن می‌تواند باعث افزایش ترس و اضطراب این افراد شده و در عین حال آن‌ها را در موقعیت‌های خطرناکی قرار دهد. همچنین سالمندانی که به این بیماری مبتلا هستند مستعد فراموشی ناگهانی در استفاده صحیح از لوازم خانگی مانند اجاق گاز و اتو شوند. این اتفاق با وجود تغییراتی که در حفظ تعادل، و سایر حواس مانند شنوایی، بینایی و… می‌تواند باعث ایمنی این افراد را حتی در منزل به خطر اندازد.
نتیجه‌گیری
اگر متوجه شده‌اید که عزیزتان در دلیل بروز مشکل در حافظه نیازمند کمک در انجام کارهای روزمره است و سلامت و تندرستی او در خطر است، وقت آن رسیده تا با این افراد در مورد مراقبت‌هایی که به آن‌ها نیاز دارند صحبت کنید. بیماری زوال عقل در صورت پیشرفت، نیازمند کمک‌های شبانه‌روزی و حرفه‌ای است. گاهی برطرف کردن نیاز سالمندان یا عزیزان از حیطه اختیارات ما خارج می‌شود و برخلاف علاقه و احساس‌مان مجبور به دریافت کمک افراد حرفه‌ای در این زمینه هستیم. تمامی این تصمیم‌ها فقط و فقط بخاطر سلامت نگه‌داشتن عزیزان‌مان گرفته می‌شود.
منبع: on better living