بهترین کتاب‌های خودشناسی در یادگیری مهارت‌های جدید زندگی مانند جرات، توانایی حل مشکلات و حتی مرتب بودن به ما کمک می‌کنند. همه‌ی ما گاهی آرزو کرده‌ایم که کاش می‌توانستیم صبورتر، قوی‌تر و شادتر باشیم یا کمتر خودمان را نگران نظر و قضاوت دیگران کنیم. تمام این موارد نوعی مهارت هستند که کتاب‌های خودشناسی می‌توانند برای تحقق‌شان بسیار مفید واقع شوند.
در ادامه به طور خلاصه بهترین کتاب‌های خودشناسی را معرفی کرده‌ایم.
۸ کتاب جنجالی یک دهه‌ی گذشته؛ دروغ گفتیم و شفاف اندیشیدیم
۱. زندگی خود را دوباره بیافرینید؛ از بهترین کتاب‌های خودشناسی برای رهایی از الگوی زندگی منفی
جفری یانگ، روان‌درمانگر و استاد دانشگاه آمریکایی است که ۹ مارس ۱۹۵۰ متولد شد. او بیشتر به دلیل توسعه‌ی «طرح‌واره درمانی» شناخته شده است. یانگ پس از گرفتن مدرک کارشناسی در دانشگاه ییل، فوق دکترا را در جوار آرون بک ادامه داد. جفری کتاب‌های زیادی در زمینه‌ی رفتار درمانی و طرح‌واره درمانی نوشته است. دو کتاب معروفش دربارهی طرح‌واره درمانی (برای افراد متخصص) و زندگی خود را دوباره بیافرینید (برای عموم مردم) است.
جفری یانگ و جانت اسکلوسکو دو روان‌شناس برجسته‌ی آمریکایی هستند که به خوانندگان راهکارهایی می‌دهند تا خودشان را از الگوی زندگی منفی رها کنند. این کتاب خودشناسی که با دلسوزی و همچنین بینش بالینی نوشته شده است، خوانندگان را از طریق فرایند شناسایی «تله های زندگی» راهنمایی می‌کند. این کتاب با طرح چند سوال شروع می‌شود، سوال‌هایی مثل: «آیا شما نیازهای دیگران را بر نیازهای خود مقدم می‌دانید؟»، «آیا شما حس می‌کنید نزدیک‌ترین افراد به شما، به اندازه‌ی کافی به شما اهمیت نمی‌دهند یا درکتان نمی‌کنند؟»، «آیا در مقایسه با اطرافیان احساس ناکافی بودن می‌کنید؟» و «آیا همیشه به سمت رابطه با افرادی کشیده می‌شوید که با شما سرد برخورد می‌کنند؟».
«تله‌های زندگی» الگوهای طولانی مدتی هستند که در ما عمیقا ریشه دوانده‌اند و مانند اعتیاد یا عادت‌های بد، تغییر آنها سخت است و باید با مطالعه و تلاش آنها را شناسایی و رفع کنیم.
در قسمتی از کتاب «زندگی خود را دوباره بیافرینید» می‌خوانیم:
«جد با زنان «ارتباط» برقرار نمی‌کند، او آنها را «فتح» می‌کند. نقطه‌ای که جد در آن‌جا علاقه‌اش را از دست می‌دهد، دقیقا همان نقطه‌ای است که علاقه را به دست آورده، زن عاشق او شده است. جد: از اینکه زنی مدام نزدیک من باشد و هرجا می‌روم کنار من باشد بیزارم. خصوصا زمانی‌که در مکان‌های عمومی و در جمع هستیم. فقط دلم می‌خواهد فرار کنم. جد با تنهایی دست و پنجه نرم می‌کند. احساس پوچی و خستگی دارد. حفره‌ای در درون دارد و همچنان دنبال زنی می‌گردد که این حفره را پر کند. جد معتقد است که چنین زنی را هرگز پیدا نمی‌کند. باور دارد که همیشه تنها بوده و تا همیشه هم تنها خواهد ماند. جد در دوران کودکی نیز این تنهایی دردناک را حس می‌کرد.»
۲. خودت را به فنا نده؛ توقف خودتخریب‌گری
گری جان بیشاپ یکی از برجسته‌ترین متخصصان رشد شخصی در جهان است. بیشاپ روی ده‌ها هزار نفر در سراسر جهان از ورزشکاران و مشاهیر گرفته تا مدیران، مادران و پدران خانه‌نشین تاثیر گذاشته است. رویکرد «فلسفه‌ی شهری» او موج جدیدی از توان‌مندی شخصی و تسلط بر زندگی را نشان می‌دهد که نتایج معجزه آسایی را در کیفیت و عملکرد زندگی مردم ایجاد کرده است. کتاب خودت را به فنا نده شامل ۹ فصل است و گری جان بیشاپ در این کتاب خودشناسی به ما می‌گوید که باید دست از بهانه گرفتن برداریم و به ما می‌آموزد که چگونه رفتار خود تخریبی‌مان را متوقف کنیم.
فصل اول کتاب «خودت را به فنا نده» با این جمله شروع شده است: «این کتاب سیلی دنیا است تا بیدار شوی و توانایی‌هایت را کشف کنی، خودت را به فنا ندهی و بهترین خودت در زندگی باشی». اگر نمی‌توانید پس‌انداز کنید، اگر در روابط سمی به سر می‌برید، اگر احساس می‌کنید مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اید و اگر در طول روز مدت زمان زیادی رو در حال صحبت کردن با خودتان هستید، این کتاب را مطالعه کنید.
این کتاب خودشناسی به یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های نیویورک تایمز تبدیل شد.
در قسمتی از کتاب «خودت را به فنا نده» می‌خوانیم:
«بعضی از اهداف به راحتی با واقعیت زندگی ما جور درنمی‌آیند. مرا به اشتباه نینداز، من می‌خواهم به تمام اهداف بزرگم برسم و برای چیزهای به ظاهر غیرممکن تلاش کنم. مثلا، احتمالا همه‌ی ما دوست داریم یک ثروتمند بی دغدغه باشیم، اما آیا مایلیم کارهایی را که برای داشتن این ثروت لازم است انجام دهیم؟ آیا مایلی هفته‌ای شصت، هفتاد یا هشتاد ساعت کار کنی یا برای به پایان رساندن کاری که برعهده داری از تعطیلاتت بگذری؟ آیا مایلی مسولیت بیشتری برعهده بگیری، یا مهم تر از آن، بیشتر خطر کنی؟»
۳. نیمه‌ی تاریک وجود؛ از پرفروش‌ترین و بهترین کتاب‌های خودشناسی
دبی فورد نویسنده، مربی و سخنران انگیزشی در حوزه‌ی خودشناسی است. او متولد ۱ اکتبر سال ۱۹۵۵ در کالیفرنیای آمریکا است.
کتاب «نیمه‌ی تاریک وجود» از زمان انتشارش در ایران به یکی از پرفروش‌ترین و بهترین کتاب‌های خودشناسی تبدیل شد. دبی فورد از طریق داستان‌ها و تمرینات موجود در کتاب «نیمه‌ی تاریک وجود» به ما نشان می‌دهد که چگونه احساسات پنهان‌مان را تشخیص دهیم و آنها را بپذیریم. درواقع این کتاب خودشناسی به ما می‌گوید چیزهایی که از آنها می‌ترسیم، همان چیزی است که در زندگی کم داریم.
دبی تصوراتتان از خودتان را خراب می‌کند تا به شما کمک کند به سایه‌ی درون خود برسید و جنبه‌هایی از خودتان را پیدا کنید که سعی دارید آنها را از دنیا مخفی نگهدارید ولی درواقع بیشتر از خودتان پنهان‌شان می‌کنید. سپس فورد از شما می‌خواهد آن جنبه‌ها را در زندگی خود پیدا کنید و دقیق آنها را بشناسید و تحلیلش کنید؛ این کار چالش برانگیز است ولی فورد در این کتاب ابزارها و تمرینات لازم برای انجامش را به شما می‌دهد.
تمرین‌های این کتاب به شما در راه خودشناسی کمک می‌کند و به طور خارق‌العاده‌ای در پیدا کردن تعادل بین سایه و خودآگاه‌تان، مفید عمل می‌کند. این کتاب برای همه مناسب است چرا که همه‌ی ما یک سایه‌ی درون داریم و با نور است که می‌توانید آن را نمایان کنید و اجازه دهید بخشی از خود واقعی شما باشد. این کتاب در مورد «رها شدن» از نقص‌هایمان نیست، بلکه دربارهی در آغوش کشیدن، پذیرفتن و دوست داشتن همه‌ی چیزی است که هستیم. وقتی می‌خواهیم بخشی از خودمان را پنهان کنیم، این کار ما را به سمت بسیاری از رفتارهای ناسالم هدایت می‌کند.
در قسمتی از کتاب نیمه‌ی تاریک وجود می‌خوانیم:
«باید آماده باشیم تا هر آنچه ما را ترسانده، دوست بداریم. در«دوره‌ی معجزات» گفته می‌شود: «نارضایتی‌های من نور جهان را پنهان می‌کند.» برای عبور از منیت و حفاظ‌های آن باید آرام بگیرید، شجاع باشید و به نداهای درونی گوش دهید. پشت نقاب‌های اجتماعی ما، هزاران چهره پنهان شده‌اند. هر چهره، شخصیتی از آن خود دارد و هر شخصیت، ویژگی‌های مخصوص به خود را داراست. با گفت‌وگوی درونی با این شخصیت‌های فرعی، تعصب‌ها و پیش‌داوری‌های خودخواهانه‌تان را به جواهراتی گران‌بها تبدیل می‌کنید.»
۴. هنر شفاف اندیشیدن؛ نگاهی تازه به روانشناسی
رولف دوبلی متولد ۱۵ ژوئیه سال ۱۹۶۶در شهر لوسرن سوییس است. دوبلی یک کارآفرین، متفکر و نویسنده است که به صورت مرتب در معتبرترین روزنامه‌های اروپا از جمله آلمان و سوییس می‌نویسد. او از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۸ یک برنامه‌ی تلویزیونی هفتگی دربارهی کتاب‌ها و موضوعات تجاری در تلویزیون بلومبرگ آلمان، میزبانی می‌کرد.
دوبلی را بیشتر به عنوان نویسنده‌ی کتاب «هنر شفاف اندیشیدن» می‌شناسند. این کتاب به عنوان یکی از بهترین کتاب‌های خودشناسی که یک موفقیت بزرگ برای او به ارمغان آورد، به مدت ۳۰ هفته در جایگاه اول لیست پرفروش‌ترین کتاب اشپیگل آلمان قرار گرفت و به محبوب‌ترین کتاب غیرداستانی در سال ۲۰۱۲ تبدیل شد. این کتاب در ایران بیشتر به خاطر حضور «عادل فردوسی‌پور» در لیست مترجمان، به شهرت رسید و محبوب شد.
کتاب «هنر شفاف اندیشیدن» نگاهی تازه و نو به روانشناسی و منطق انسانی است. خواندن این کتاب برای هر کسی که می‌خواهد از «خطاهای شناختی» اجتناب کرده و بهترین انتخاب‌ها را در تمام جنبه‌های زندگی خود داشته باشد، ضروری است. این کتاب با زبانی ساده و صریح، طرز تفکر و نحوه‌ی تصمیم‌گیری شما را در خانه و محل کار تغییر می‌دهد. این کتاب خودشناسی که در ۹۹ فصل کوتاه نوشته شده است و رایج‌ترین خطاهای شناختی یا ذهنی و چگونگی اجتناب از آنها را نشان می‌دهد.
در قسمتی از کتاب هنر شفاف اندیشیدن می‌خوانیم:
«او پدیده‌ی تقابل را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده که مردم وقتی مقروض کسی باشند بسیار معذب‌اند. بسیاری از نهادهای غیردولتی و سازمان‌هایی با فعالیت‌های انسان دوستانه دقیقا از همین روش استفاده می‌کنند: اول بده، بعد بستان. هفته‌ی گذشته، سازمان حفاظت از محیط‌زیست پاکتی پر از کارت‌پستال‌هایی زیبا منظره‌های بکر برایم فرستاد. نامه‌ای در کنار آن بود که اطمینان داد این کارت‌پستال‌ها، فارغ از این که من به شرکت آنها کمک بکنم یا نه، فقط جنبه‌ی هدیه و یادگاری دارد. هر چند متوجه ترفند آنها شدم، باید کمی از اراده و بی‌رحمی خودم کمک می‌گرفتم که آنها را در سطل آشغال بیندازم.»
۵. کیمیاگراثر پائولو کوئیلو؛ قدرت تغییر رویاها
پائولو کوئیلو نویسنده و ترانه‌سرا، سال ۱۹۴۷ در شهر ریودوژانیروی برزیل متولد شد. کوئیلو نویسنده‌ی ۳۰ کتاب مشهور است و بیش از ۳۲۰ میلیون نسخه از کتاب‌هایش را در ۱۷۰ کشور فروخته شده است و به یکی از معروف‌ترین نویسندگان در جهان تبدیل شده است. کوئیلو عضو آکادمی ادبیات برزیل شد و بیش از ۱۱۵ جایزه دریافت کرده است. کتاب کیمیاگر معروف‌ترین کتاب پائولو کوئیلو است. این کتاب خودشناسی به بیش از ۸۰ زبان زنده‌ی دنیا ترجمه شده است و به یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌ها تبدیل شد. در ایران هم ترجمه‌های زیادی از آن در دسترس است.
سانتیاگو که پسری چوپان است در زیر درخت چنار در کنار یک کلیسای متروکه خوابیده است، و کودکی را برای بار دوم در خواب می‌بیند که به او می‌گوید اگر به اهرام مصر سفر کند، گنجی پنهان را پیدا می‌کند. پیرزنی به سانتیاگو می‌گوید که این خواب نبوی است. سانتیاگو در جستجوی گنجی که در اهرام دفن شده است، از اسپانیا به صحرای مصر سفر می‌کند. او هم یک چوپان ساده و هم یک کاوش‌گر بلند پرواز است که رویاهایش را دنبال می‌کند. داستان سانتیاگو نمایشی پر از هیجان و جذاب دربارهی بودن است، نمایشی واقعی (و کمی جادویی) از قدرت تغییر شکل رویاهایمان، اعم از واقعی یا خیالی بودنشان و اهمیت گوش دادن به صدای قلب‌مان است.
در قسمتی از کتاب کیمیاگر می‌خوانیم:
«او همیشه دوستان جدیدی به دست می‌آورد و نیازی نداشت تا تمام وقتش را با زندگی مداوم با آنها بگذراند. آنچه که در مورد صومعه اتفاق می‌افتاد معمولاً به این امر منتهی می‌شود که آنان به بخشی از زندگی ما تبدیل می‌شوند. در آن صورت، اگر خودمان را براساس آنچه که دیگران از ما می‌خواهند تغییر ندهیم، آنان ما را به باد انتقاد می‌گیرند. چراکه مردم فکر می‌کنند به درستی می‌دانند که دیگران چگونه باید زندگی کنند. حال آنکه، هر یک از آنان نمی‌دانند، خودشان چگونه باید زندگی کنند. همانند آن زن تعبیر کننده‌ی خواب‌ها که نمی‌دانست چگونه آنها را به واقعیت تبدیل کند.»
۶. ایگو دشمن من است؛ از بهترین کتاب‌های خودشناسی
رایان هالیدی بازاریاب و نویسنده آمریکایی، متولد ۱۶ ژوئن سال ۱۹۸۷ است. هالیدی سخنرانی موفق و نویسنده‌ی بعضی از از پرفروش‌ترین کتاب‌های جهان است. نوشته‌های هالیدی تاکنون به بیش از ۳۰ زبان زنده‌ی دنیا ترجمه و منتشر شده است. هالیدی نویسنده‌ی ده کتاب است که معروف‌ترین کتاب‌هایش «موانع خودشان راه حل هستند»، «ایگو دشمن من است»، «رواقی‌گری روزانه» و «توطئه» هستند. نسخه‌های خیلی زیادی از این کتاب‌ها در کشورهای مختلف به فروش رسیده است.
بسیاری از ما اصرار داریم که مانع اصلی زندگی کامل و موفق، دنیای بیرونی ما است درحالی‌که شایع‌ترین دشمن ما ایگوی درون‌مان است. ایگو یک باور ناسالم در اهمیت دادن به خودمان است و قابل مدیریت کردن است. اگر بخواهیم ایگو را از بین ببریم باید فروتنی، تلاش و خودآگاهی‌مان را پرورش بدهیم. رایان هالید در کتاب «ایگو دشمن من است» به ما نشان می‌دهد که چگونه و چرا ایگو یک حریف داخلی بسیار قدرتمند است.
کتاب «ایگو دشمن من است» مجموعه ای گسترده از داستان‌ها و مثال‌ها را بیان می‌کند که از ادبیات گرفته تا فلسفه و تاریخ را به خود اختصاص داده است تا ما را با به درک عمیقی از ایگو برساند. در این کتاب خودشناسی شخصیت‌های جذابی مثل هوارد هیوز، کاترین گراهام، بیل بلیشیک و النور روزولت بررسی می‌شوند. ایگو می‌تواند ما را نسبت به خطاهایمان نابینا کند و مشکلات بیشتری را برای آینده‌یمان به وجود بیاورد و باید به جای اعتماد به ایگو به واقعیت خودتان اعتماد و تکیه کنید و اگر ایگو را در خوتان پیدا کردید باید آنقدر با آن مبارزه کنید تا پیروز شوید.
در قسمتی از کتاب ایگو دشمن من است می‌خوانیم:
«چنان غرق افکارم بودم که میانشان حبس شده بودم. حاصل آن شده بود سلسله‌ای از دردها و خستگی ها، که می‌بایست علت‌شان را و می‌بافتم وگرنه ناگزیر می‌شدم با روشی همان قدر دردناک با آنها مقابله کنم. سال‌ها در مقام پژوهشگر و نویسنده، در حوزه‌ی تاریخ و کسب و کار مطالعه کرده بودم، این حوزه‌ها هم مانند هر حوزه‌ی دیگری که در آن پای مردم در میان است، چنانچه طی مدنی بلند و کافی بررسی شوند، مشکلات همگانی خودشان را نمایان می‌کنند، این‌ها مباحثی هستند که مدت‌های مدیدی است که توجه مرا جلب کرده‌اند، از میان آنها ایگو بیشتر از بقیه برایم جالب بوده است.»