هر پدر و مادری امیدوار است که فرزندش سالم، شاد و با اعتماد به نفس بالا باشد. بااین‌حال، حتی با تلاش والدین، فرزندان همچنان با فراز و نشیب‌های زندگی مواجه می‌شوند.
رویدادهای مهم زندگی مانند مرگ یکی از اعضای خانواده، جدایی یا ابتلای اعضای خانواده به یک بیماری همه‌گیر می‌تواند کارهای روزمره را مختل کند. در نتیجه، اعتماد به نفس کودک کاهش می‌یابد. وقفه‌های غیرعادی در زندگی ممکن است احساس امنیت و پایه‌های عاطفی عزت نفس کودکان را متزلزل کند. در این مقاله، درباره نشانه‌های اعتماد به نفس پایین در کودک و راه‌های تقویت عزت نفس او توضیح می‌دهیم.
فواید اعتماد به نفس بالا در کودکان
خودارزشمندی (self-worth) در کودکان و نوجوانان به این معناست که خود را همان‌طور که هستند، دوست داشته باشند و از خود راضی باشند. این درک از خود در اوایل کودکی به وجود می‌آید و ممکن است با افزایش سن و بر اساس اوضاع و احوال مختلف کمتر شود. خودارزشمندی سبب افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس می‌شود.
این احساس نیروی لازم برای کنار آمدن با چالش‌ها، مقابله با ناملایمات، ایجاد روابط مثبت با هم‌سالان و مراقبت از خود به بهترین شکل را فراهم می‌کند. در نهایت، عزت نفس بالا باعث می‌شود که کودکان و نوجوانان برای خود ارزش قائل شوند و تلاش کنند تا بهترین خود باشند. از سویی دیگر، کم‌ارزش دانستن خود ممکن است که باور کودک نسبت به خودش را تضعیف کند و انگیزه او را کاهش دهد.
کودکانی که برای خود ارزش قائل نیستند، کمتر به فعالیت‌های درسی، فوق برنامه و علاقه‌مندی‌های خود تمایل نشان می‌دهند. این مسئله ممکن است کودکان را از جامعه منزوی کند و آن‌ها را برای مقابله با مشکلات به فکر راه‌های ناسالم بیندازد. در نتیجه، بیش از پیش در معرض خطر افسردگی و اضطراب قرار می‌گیرند. در این میان، والدین می‌توانند به کودکان در هر سنی کمک کنند تا خودارزشمندی را در خود به شکل مثبتی تقویت کنند. اگر هم در این راه دچار لغزش شوند، والدین می‌توانند به آن‌ها برای اصلاح خود کمک کنند. اولین قدم در این راه این است که به نشانه‌های اعتماد به نفس پایین در کودک توجه کنید.
- سیستم پاداش در تربیت فرزند؛ چطور یک سیستم تاثیرگذار داشته باشیم؟
نشانه‌های اعتماد به نفس پایین در کودک
توجه کنید. نشانه‌های اعتماد به نفس پایین در کودک واقعیت این است که هر کودکی در زندگی خود چالش‌ها و شکست‌ها را تجربه می‌کند اما چگونه بفهمیم که اعتماد به نفس او کمتر شده است؟ برای تشخیص عزت نفس پایین در کودک باید به دنبال این نشانه‌ها باشید:
- مشکلات جسمانی فزاینده و همیشگی، به‌ویژه سردرد و معده‌درد و در یک کلمه احساس خوبی نداشتن
- تغییر در برنامه‌های روزمره اصلی از جمله خواب زیاد یا کم، کم یا بسیار کم غذا خوردن، به‌ویژه در طول سال تحصیلی
- بدرفتاری شامل تحریک‌پذیری بالا، سرکشی و نافرمانی یا گوشه‌گیری همراه با کم‌حرفی و پاسخ ندادن به سؤالات شما
- ابراز ناامیدی و کسالت
- افزایش احساسات منفی درباره خود یا اضطراب درباره توانایی‌های خود
مهم‌ترین نکته درباره این نشانه‌ها آن است که به دنبال تغییرات بنیادین در رفتار کودک باشید. این تغییرات با نوسانات رفتاری معمولی تفاوت دارند.
چگونه به کودک کمک کنیم؟
برای کمک کردن به کودکی که دچار کاهش اعتماد به نفس شده، باید ابتدا مشکل او را ریشه‌یابی کنید. پس از آن، می‌توانید به او کمک کنید تا مشکل خود را حل کند و از او حمایت کنید.
۱. ریشه‌یابی مسئله
برای شروع ریشه‌یابی مشکل کودک، با او رابطه‌ای باز و آزادانه داشته باشید. همیشه شما گفت‌وگو را شروع کنید و شنونده خوبی باشید. از او سؤالات ساده‌ای بپرسید تا علاقه و نگرانی خود را نشان دهید و احساسات او را تأیید کنید.
پرسیدن سؤالاتی مانند «چرا به‌تازگی حال خوبی نداری؟» یا «امروز در مدرسه با چه کسی بازی کردی؟» کودک را به گفت‌وگو دعوت می‌کند. پاسخی که به سؤالات‌تان می‌دهد، برای سؤالات بعدی فرصتی فراهم می‌کند. هدف از این کار این است که به فرزندتان فضای کافی برای گفتن ریشه مشکلش بدهید.
ممکن است بازگو کردن این مشکل مدتی طول بکشد. تصور نکنید که کودکان کم‌سن‌وسال نمی‌توانند مشکل خود را بیان کنند. حتی دانش‌آموزان کلاس اولی نیز قادرند درباره منشأ استرس خود و آنچه عزت نفس او را کاهش داده، صحبت کنند.
۲. مدل حل مسئله
پس از شناسایی ریشه مشکل، فرایند حل مسئله را همراه با فرزند خود شروع کنید. کودکان زمانی که متوجه می‌شوند که پذیرفتن مشکلات و مقابله با آن‌ها اشکالی ندارد، احساس می کنند که از آن‌ها حمایت می‌شود.
برخی از تکنیک‌های حل مسئله عبارت‌اند از:
- تأیید نکات مثبت فرزندان از جمله فرد خوبی بودن، مهربان بودن و کمک کردن به دیگران
- به دنبال فرصت‌هایی برای بهبود بودن
- پرهیز از مقایسه کودک با دیگران
- جشن گرفتن پیروزی‌های کوچک مانند پیشرفت در کلاس‌های فوق برنامه یا یادگیری دفاع از خود در برابر هم‌سالان
تمرکز دوباره بر ویژگی‌های مثبت و تکنیک‌های رشد می‌تواند به کودک چشم‌انداز جدیدی بدهد و به او کمک کند تا از مارپیچ مشکلات سالم بیرون بیاید. همچنین، به او کمک می‌کند تا قدرشناس توانایی‌های خود برای حل مسائل باشد.
۳. کمک خواستن را به او یاد بدهید
به فرزندتان بگویید که بخشی از مبارزه از مشکلات شامل کمک گرفتن از کسانی می‌شود که به او اهمیت می‌دهند. به عنوان مثال، یک پزشک حاذق می‌تواند او را به کارشناسان آموزشی یا بهداشت روان ارجاع دهد.
علاوه‌براین، مدرسه می‌تواند خدمات مختلفی مانند اجرای برنامه‌هایی برای مقابله با مسائل اجتماعی و استراتژی‌هایی برای کاهش استرس ناشی از تحصیل ارائه کند. با این کار، فرزندتان از همان کودکی می‌آموزد که که کمک گرفتن از آن‌هایی که به او اهمیت می‌دهند نه تنها اشکالی ندارد، بلکه بسیار خوب است.
کلام آخر
اگر کودک شما دچار کاهش اعتماد به نفس شده نباید نگران شوید. فقط به این دلیل که او در حال حاضر درباره ارزش خود دچار تردید شده، نباید تصور کنید که اوضاع همیشه همین‌طور باقی خواهد ماند.
هنگام وقوع مشکلات، برقراری ارتباط با کودکان به آن‌ها کمک می‌کند. برای این کار باید آن‌ها را همان‌طور که هستند بپذیریم و به دنبال کمک روان‌شناسان حرفه‌ای باشیم. از این طریق، نه تنها مشکل او حل می‌شود، بلکه حس ارزشمندی، عزت نفس و اعتماد به نفس بالا را از همان کودکی در او تقویت می‌کند تا در آینده به فردی مثبت تبدیل شود.
مشاهده همه
منبع: parents