فیلم کوتاه «داستان شگفت‌انگیز هنری شوگر» (The Wonderful Story of Henry Sugar) جدیدترین اثر وس اندرسون کارگردان شناخته‌شده آمریکایی، برای اولین‌بار امسال طی روزهای اخیر در جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز ۲۰۲۳ به نمایش درآمد و با تحسین عموم منتقدان روبه‌رو شد. نقد فیلم داستان شگفت‌انگیز هنری شوگر و امتیازهای منتقدان به این اثر سینمایی را در این مطلب بررسی کرده‌ایم.
فیلم «داستان شگفت‌انگیز هنری شوگر» که قرار است اواخر شهریور در سالن‌های سینما و اوایل مهرماه امسال از طریق شبکه نتفلیکس پخش شود اقتباسی است از داستان کوتاهی به همین نام نوشته رولد دال که نخست سال ۱۹۷۷ در کتاب «داستان شگفت‌انگیز هنری شوگر و شش داستان دیگر» چاپ شد. این اولین‌بار نیست که اندرسون سراغ داستان‌های رولد دال می‌رود؛ او پیشتر انیمیشن استاپ موشن «آقای فاکس شگفت‌انگیز» (Fantastic Mr. Fox) را هم بر پایه رمانی از دال ساخت و حالا طبق آنچه خود تایید کرده یک مجموعه ۴ قسمتی از فیلم‌های کوتاه را می‌سازد که «داستان شگفت‌انگیز هنری شوگر» اولین قسمت و آغازگر آن است. شبکه نتفلیکس ماه سپتامبر سال ۲۰۲۱، شرکت آثار رولد دال را از طریق معامله‌ای به ارزش ۶۸۶ میلیون دلار به تملک خود درآورد و به فاصله‌ای تقریبا کوتاه در اوایل سال ۲۰۲۲ اعلام کرد که وس اندرسون قصد ساخت فیلمی جدید از آثار این نویسنده را دارد. در ابتدا گفته می‌شد که این اثر یک فیلم بلند سینمایی است اما مدتی بعد معلوم شد که با یک فیلم کوتاه روبه‌رو خواهیم شد.
نقدها و نمرات فیلم «فراری»؛ ترکیب تماشایی فرمول یک و پدرخوانده (جشنواره ونیز ۲۰۲۳)
نمایش فیلم‌های کوتاه در جشنواره ونیز بی‌سابقه نیست و این رویداد هنری سابقه روشنی در پخش و تبلیغ فیلم‌های کوتاه کارگردان‌های صاحب‌نام دیگر دارد؛ مثلا فیلم کوتاه «صدای انسانی» پدرو آلمودوار هم چند سال پیش برای بار نخست در همین جشنواره اکران شد. فیلم اندرسون روایتگر داستان مردی ثروتمند و قمارباز است که به اطلاعاتی درباره یک فرد عجیب دست پیدا می‌کند؛ مردی که ادعا می‌کند بدون استفاده از چشمانش قادر است ببیند؛ مرد از این مهارت در گذشته برای پول درآوردن استفاده کرده و گویا در هند موفق به کسب این مهارت‌های غریب شده است. هنری، قهرمان داستان می‌خواهد هر طور شده این مهارت‌ها را بیاموزد و از آن در قمارهای همیشگی‌اش بهره ببرد. بندیکت کامبربچ مشهورترین چهره این اثر سینمایی نقش هنری شوگر را بازی می‌کند.
وس اندرسون مدت‌ها قصد داشت این داستان خاص رولد دال را به فیلم تبدیل کند و شدت تحسینی که نثار این داستان می‌کند از تمام جوانب فیلمش هویدا است. در کنار علاقه اندرسون به اثر دال، به باور بسیاری از منتقدان او به دلیل درک عمیقش از این داستان و اساسا درک رولد دال و جهان او، موفق شده اثر را از یک اقتباس صرف فراتر برده و در نقش یک مولف ظاهر شود؛ در حقیقت او جهان رولد دال را چنان خوب شناخته که موفق شده از طریق این جهان ادبی در فیلم کوتاهش یک جهان اصیل هنری و سینمایی خاص خلق کند.
نگاهی به نظرات منتقدان در وبسایت راتن تومیتوز که ۱۹ نقد مختلف درباره این فیلم کوتاه را جمع‌آوری کرده، رضایت ۹۵ درصد منتقدان را نشان می‌دهد. این فیلم ۳۹ دقیقه‌ای در میان منتقدان انگلیسی‌زبان ۱۸ نقد مثبت و تنها یک نقد منفی دارد. «داستان شگفت‌انگیز هنری شوگر» در سایت متاکریتیک هم با مجموع ۱۳ نقد مثبت و ۲ نقد میانه نمره متای ۸۳ از ۱۰۰ را به دست آورده است. نقد فیلم «داستان شگفت‌انگیز هنری شوگر» را توسط چندین منتقد انگلیسی‌زبان در ادامه مطلب بخوانید.
نقد فیلم داستان شگفت‌انگیز هنری شوگر
رابی کالین – تلگراف
امتیاز: ۸۰ از ۱۰۰
منطقا وس اندرسون و رولد دال هرگز نباید با هم جور می‌شدند. یکی بسیار آمریکایی، احساساتی و متمرکز بر خانواده‌های مساله‌دار است، در حالی که دیگری موجودی سنتی و اروپایی است که از چیزهای ترسناک و عجیب لذت می‌برد. با این حال، در کمال تعجب، اندرسون بهترین مفسر آثار دال از آب درآمده است. با توجه دقیقی که اندرسون به خرج می‌دهد، موفق شده جنبه‌هایی از نوشته‌های دال را به نمایش بگذارد که صرفا با خواندن آثار این نویسنده متوجه‌شان نمی‌شوید و البته سبک نوشتاری زنده دال، فیلم‌سازی اندرسون را به راه‌های جدید هیجان‌انگیز و موفقی سوق داده است.
دیوید ارلیخ – ایندی‌‌وایر
امتیاز: ۹۱ از ۱۰۰
شایع شده بود که فیلم جدید وس اندرسون، قسمت اول چهار فیلم کوتاه نتفلیکسی او که از مجموعه داستانی رولد دال به همین نام اقتباس شده آنچنان به شکلی رادیکال به منبع خود وفادار مانده است که به طرز طعنه‌آمیزی ممکن است در مجموع اثری جدید در مقایسه با منبع اقتباسش به نظر برسد؛ خوشبختانه این شایعه به شکلی نصفه و نیمه حقیقت دارد، شاید هم بهتر است بگوییم حداقل دو سوم آن حقیقت دارد.
همه چیز برای خلاقانه‌ترین فیلم اندرسون تا به امروز آماده است. فیلمی که با جسارت وجه نمایشی و داستان‌های در هم تنیده پیچیده‌اش را به رخ می‌کشد؛ داستان‌هایی پرشدت که حتی «شهر سیارکی» از فیلم‌های جدید اندرسون هم در مقایسه با آن کم می‌آورد. در حالی که «داستان شگفت انگیز هنری شوگر» ممکن است وفادارانه‌ترین اقتباسی که تا به حال از آثار دال صورت گرفته تصور شود اما فیلم به شکلی ساخته شده که در مورد خالق واقعی این پروژه شکی باقی نمی‌ماند.
این فیلم جدید کوتاه یک پروژه یک‌بارمصرف و دورریختنی نیست که صرفا با پول کلان یک سرویس استریمینگ ساخته شده باشد. این فیلم کوتاه در کنار سه فیلم کوتاه دیگر که پروژه بزرگ‌تر اندرسون را تشکیل می‌دهند فصل مهم دیگری است در شیفتگی مادام‌العمر فیلمساز نسبت به درک خویشتن در دنیایی آشفته. فرم ارائه اثر برخلاف هر چیزی است که قبلاً شاهد آن بوده‌ایم، نه فقط نسبت به آثار اندرسون بلکه نسبت به هر فیلمساز دیگری. با این حال، اصول زیربنایی آن برای کسانی که کارهای اندرسون را دنبال می‌کنند، عمیقاً آشناست.
درست مانند «شهر سیارکی»، فیلم قبلی کارگردان، «هنری شوگر» هم آشکارا بررسی می‌کند که چگونه داستان‌سرایی می‌تواند به عنوان راهی به سوی بزرگ‌ترین حقایق زندگی باشد، اما در حالی که آن فیلم درگیر یافتن آرامش در ناشناخته‌ها بود، این اثر به استفاده از تکنیک‌های هوشمندانه روی می‌آورد تا از طریقش راهی برای دیدن حقیقت در میان تیرگی‌ها و گمراهی‌ها پدید آورد. اگر ادعا کنیم داستان رولد دال ردیه‌ای بود در برابر همه منتقدانی که او را به بدجنسی متهم می‌کردند، فیلم اندرسون یک اعتراض تند و بدون ابهام است برای هرکسی که فکر می‌کند آثار او سبک و بی‌معنی‌اند.
پیتر دبروج – ورایتی
امتیاز: ۸۰ از ۱۰۰
تعیین اینکه آیا سبک وس اندرسون است که کاملاً با آثار رولد دال مطابقت دارد یا بالعکس، امری دشوار است. با این حال، اقتباس اندرسون از «داستان شگفت‌انگیز هنری شوگر» رولد دال به نظر یک ترکیب ایده‌آل میان این دو نفر است. این فیلم کوتاه عجیب و غریب ۴۰ دقیقه ای طیفی از بازیگران جدید را به نمایش می‌گذارد که با اندرسون در سبک ژرفانمای خاص او که به امضای این کارگردان تبدیل شده همکاری می‌کنند. با وجود مدت زمان جمع و جور اثر، فیلم به طرز چشمگیری غنی است و حتی می‌تواند در بخش فیلم‌های کوتاه اسکار رقابت کند؛ فیلمی که نسبت به برندگان قبلی این بخش از زمانی که فیلم « شش‌لول» ساخته مارتین مک‌دونا در سال ۲۰۰۶ موفق به برنده شدن جایزه شد، قدرتمندتر است.
«داستان شگفت‌انگیز هنری شوگر» به جای اینکه یک فیلم مستقل باشد، بخشی از یک پروژه بزرگ‌تر است شامل سه اقتباس دیگر اندرسون از دال که قرار است اواخر سپتامبر از نتفلیکس پخش شوند. مشابه «شهر سیارکی»، «هنری شوگر» هم ساختار داستانی پیچیده‌ای را به کار می‌گیرد؛ فیلم با بیرونی‌ترین لایه شروع می‌کند، با رالف فاینس که در نقش خود نویسنده قصه یعنی رولد دال به ایفای نقش پرداخته. همانطور که داستان پیش می‌رود، در می‌یابیم که فیلم حضور فاینس به عنوان بازیگر در نقش رولد دال را به رسمیت شناخته چرا که به او نقش یک افسر پلیس لندن را هم سپرده است؛ در واقع اندرسون خود با اشارات رندانه‌ی فرامتنی ساختگی‌بودن اثر را به رسمیت می‌شناسد و توجه مخاطبان را به سوی ترفندهای صحنه جلب می‌کند که برای انتقال بین مکان‌های گوناگون استفاده می‌شود.
لزلی فلپرین – هالیوود ریپورتر
امتیاز: ۹۰ از ۱۰۰
آیا نظرات مردم در مورد فیلم‌های وس اندرسون دچار انشقاق بیشتری شده است؟ اگر به سایت‌های گردآوری نقدها نگاهی بیندازیم، به نظر می‌رسد که طیف نظرات گسترده‌تر شده است؛ همانطور که در واکنش‌ها به فیلم‌های اخیر او، «شهر سیارکی» و «گزارش فرانسوی» دیده می‌شود. این شکاف می‌تواند نتیجه طبیعی آشنایی و نزدیکی با سینمای یک هنرمند باشد، آشنایی بیشتر با خود تمایل به واکنش‌های رضایت‌آمیز یا تحقیرآمیز بیشتر را هم ایجاد می‌کند. همان عناصری که ممکن است یک بیننده آن را دوست داشته باشد، عناصری همچون عجیب و غریب بودن، طراحی دقیق، گروه بازیگران بزرگ، وویس‌اورهای زیاد و داستان‌های پیچیده، ممکن است مورد علاقه بیننده دیگری قرار نگیرد.
مانند غذاهای غنی در رستوران‌هایی که مشتاق دریافت ستاره‌های میشلن (نوعی رتبه‌بندی رستوران‌ها) هستند، هر نما در اینجا ممکن است برای افراد متنفر از اندرسون زیادی مزه‌دارشده به نظر برسد و نوعی سو هاضمه سینمایی را ایجاد کند. با این منطق، کوتاه بودن فیلم (۴۰ دقیقه) ممکن است برای این دسته از مخاطبان اثر را به یک میان‌وعده قابل‌هضم‌تر تبدیل کند، با این منطق می‌شود گفت حتی بیزاران از اندرسون و سینمایش هم در «داستان شگفت‌انگیز هنری شوگر»، با نوعی جمع‌وجوری متعادل‌کننده مواجه می‌شوند (کوتاهی اثر می‌تواند فیلم را برای دشمنان سینمای اندرسون هم تا حدی قابل تحمل کند). فیلم اغلب آن طعم‌هایی را که به عنوان امضای وس اندرسون می‌شناسیم با خود دارد اما در قالبی سالم و شفاف.