دنیای سینمایی مارول با موفقیت‌های روزافزونی که تا سال ۲۰۲۳ کسب کرد، باعث اشتیاق شرکت‌های فیلم‌سازی برای خلق فرنچایزهای مشابه شد و می‌توان به جرأت گفت که سینمای هالیوود را دست‌خوش تغییر کرد. اکنون تعداد شرکت‌هایی که تلاش می‌کنند جهان سینمایی خود را، چه در ژانرهای جاسوسی و اکشن و چه در ژانرهای وحشت یا ابرقهرمانی، ایجاد کنند و سالانه فیلم‌های متعددی در این جهان تولید کنند، بسیار بیشتر از قبل شده و این تب فرنچایز‌ها بیش از هر چیزی به خاطر موفقیت استودیو مارول است. با این اوصاف نگاهی به فیلم‌های ۲۰۲۳ مارول ضروری به نظر می‌رسد.
پس از دو فیلم «انتقام‌جویان: جنگ بی‌نهایت» (Avengers: Infinity war) و «انتقام‌جویان: پایان بازی» (Avengers: End game)، و با پایان یافتن فاز سوم دنیای سینمایی مارول، روند جدیدی آغاز شد، روندی که به حضور برخی از شخصیت‌های قدیمی مانند مرد آهنی و کاپیتان آمریکا پایان داد. از همین رو در فاز چهارم، چه در قالب سریال‌های تلویزیونی، چه در قالب فیلم‌های سینمایی، شخصیت‌های جدیدی وارد دنیای سینمایی مارول شدند و جهان مارول در جهات مختلف گسترش یافت، روندی که در فیلم‌های جدید مارول در سال ۲۰۲۳ نیز ادامه دارد.
سریال‌های تلویزیونی نقش مهمی در فاز چهارم دنیای سینمایی مارول ایفا کردند و ضمن معرفی شخصیت‌های جدید، برای فیلم‌های آینده مارول مقدمه‌چینی کردند. شاید به همین علت باشد که نسبت به فاز ۱ تا ۳، تعداد فیلم‌های مارول کاهش یافته و فازهای ۴ تا ۶ شامل فیلم‌های کمتری می‌شوند. این سریال‌ها فاصله بین انتشار فیلم‌ها را پر می‌کنند و حال و هوای جدیدی به دنیای سینمایی مارول می‌دهند.
این‌طور که به نظر می‌رسد مارول درصدد آن است که گروه جدیدی از انتقام‌جویان را گرد هم بیاورد تا در فاز ششم با ابرشرور بعدی دنیای سینمایی مارول مبارزه کنند و یک بار دیگر بشریت را از نقشه‌های شوم جنگ‌سالاران کیهانی نجات بدهند. با شروع فاز پنجم دنیای سینمایی مارول در ابتدای سال ۲۰۲۳، برنامه‌های مارول برای آینده مشخص‌تر از فاز چهارم شده و اطلاعات بیشتری از سرانجام حماسه چندجهانی (فاز ۴ تا ۶) داریم. در ادامه این مطلب به معرفی فیلم‌های مارول در سال ۲۰۲۳ خواهیم پرداخت؛ فیلم‌هایی که ممکن است برای برخی از هواداران تعدادی از بهترین فیلم‌های ۲۰۲۳ به حساب بیایند.
۱. مرد مورچه‌ای و زنبورک: شیدایی کوانتومی (Ant-Man and the Wasp: Quantumania)
- کارگردان: پیتون رید
- بازیگران: پل راد، اوانجلین لیلی، جاناتان میجرز، کاترین نیوتون، دیوید دستمالچیان، کیتی اوبرایان
- امتیاز راتن تومیتوز: ۴۶ از ۱۰۰
«مرد مورچه‌ای و زنبورک: شیدایی کوانتومی» اولین فیلم مارول در سال ۲۰۲۳ و نخستین پروژه فاز پنجم دنیای سینمایی مارول به شمار می‌آید. فیلمی که به طور رسمی هواداران مارول را با کانگ فاتح، ابرشرور خطرناکی که پس از تانوس جهان مارول را تهدید می‌کند، آشنا کرد. اگرچه اولین حضور کانگ در دنیای سینمایی مارول در سریال «لوکی» (LOKY) بوده، اما آن نسخه از کانگ، در حقیقت نسخه‌ای بوده که جلوی حضور باقی واریانت‌های خود را می‌گرفته و اجازه نمی‌داده چندجهانی را با جنگ به ویرانی بکشند. بنابراین زمانی که این نسخه از کانگ در سریال «لوکی» کشته شد، ما اولین واریانت کانگ را در «شیدایی کوانتومی» در هیبت شخصیت شرور فیلم می‌بینیم. با وجود اینکه میان پروژه‌های مختلف دنیای سینمایی مارول، فیلم‌های «مرد مورچه‌ای» هرگز بین هواداران محبوب واقع نشده‌اند، اما «شیدایی کوانتومی» نقش برجسته‌ای در فاز پنجم دارد که نمی‌توان آن را انکار کرد. شاید از منظر داستان کلی حماسه چندجهانی، «شیدایی کوانتومی» مهم‌ترین فیلم مارول در سال ۲۰۲۳ باشد.
کوین فایگی، رئیس استودیو مارول و تهیه‌کننده اصلی دنیای سینمایی مارول، طی گفت‌وگویی به اهمیت فیلم «شیدایی کوانتومی» اشاره کرد و گفت این فیلم پس از «انتقام‌جویان: پایان بازی» مهم‌ترین فیلم فرنچایز است. برخلاف دو فیلم قبلی «مرد مورچه‌ای»، «شیدایی کوانتومی» در حاشیه قرار نگرفته و پیوندهای محکمی با آینده دنیای سینمایی مارول دارد، چرا که داستان حماسه چندجهانی را آغاز می‌کند و خاستگاه کانگ فاتح را به نمایش می‌گذارد.
«شیدایی کوانتومی» مانند «پایان بازی» فیلم عظیمی نیست، «پایان بازی» اوج و پایان حماسه بی‌نهایت بود، در حالی که فیلم مذکور آغازکننده حماسه جدید مارول است. اهمیت فیلم نیز در همینجاست. با وجود اینکه در سریال «لوکی» و فیلم‌هایی مانند «اسپایدرمن: راهی به خانه نیست» (Spider-Man: No Way Home) و «دکتر استرنج در چندجهانی جنون» (Doctor Strange in the Multiverse of Madness) به مفهوم چندجهانی در دنیای مارول پرداختند، اما «شیدایی کوانتومی» این موضوع را کاملاً باز می‌کند و قوانین آن را به مخاطب می‌فهماند. همان‌طور که در صحنه‌های پس از تیتراژ فیلم دیدیم، شورای کانگ‌ها در این فیلم گرد هم آمدند تا پس از مرگ کانگی که مرد مورچه‌ای و خانواده‌اش در قلمرو کوانتومی با آن مواجه شدند، درباره نقشه‌های آینده‌شان تصمیم بگیرند، امری که به وقایع فیلم «انتقام‌جویان: سلسله کانگ» (Avengers: the Kang dynasty) ختم خواهد شد.
۲. نگهبانان کهکشان ۳ (Guardians of the Galaxy Vol. 3)
- کارگردان: جیمز گان
- بازیگران: کریس پرت، زوئی سالدانا، دیو باتیستا، کارن گیلان، ون دیزل
- امتیاز راتن تومبتوز: ۸۲ از ۱۰۰
فیلم‌های «نگهبانان کهکشان» از ابتدا به یکی از محبوب‌ترین و دوست‌داشتنی‌ترین فیلم‌های مارول تبدیل شد. از طرفی این فیلم‌ها همیشه مستقل‌ترین فیلم‌های دنیای سینمایی مارول بوده‌اند و تا قبل از «انتقام‌جویان: جنگ بی‌نهایت» هیچ ارتباطی با باقی شخصیت‌های این دنیای سینمایی برقرار نکرده بودند. این استقلال در «نگهبانان کهکشان ۳» باعث شد جان تازه‌ای به دنیای سینمایی مارول دمیده شود، چرا که فیلم‌های فاز چهارم و پنجم آن‌قدر به یکدیگر مرتبط بودند که اگر هواداران یکی از سریال‌ها یا فیلم‌های جدید مارول را تماشا نمی‌کردند، داستان فیلم برای آن‌ها گیج‌کننده می‌شد. این موضوع انتقاد مخاطبان را به همراه داشته و روی فروش برخی فیلم‌ها نیز تأثیر آشکاری گذاشته است.
این در حالی است که قسمت سوم «نگهبانان کهکشان»، یکی از بهترین فیلم‌های ۲۰۲۳ مارول، استقلال خود را حفظ کرد و بدون گیج کردن مخاطب با داستان پروژه‌های دیگر، یک داستان احساسی و قوی روایت کرد که به نوعی خداحافظی جیمز گان با این فرنچایز بود. این فیلم مورد استقبال هواداران و منتقدان قرار گرفت و در حال حاضر بزرگ‌ترین موفقیت مارول در سال ۲۰۲۳ به شمار می‌آید.
«نگهبانان کهکشان ۳» یکی از بالاترین امتیازها را در میان فیلم‌های دنیای سینمایی مارول دارد و یک پایان به یاد ماندنی را برای سه‌گانه «نگهبانان کهکشان» رقم زده است. این فیلم با وجود استقلال داستانی، شخصیت مهمی مانند آدام وارلاک را وارد دنیای سینمایی مارول می‌کند و در پایان با ساکن شدن استارلرد در سیاره زمین، این امکان را به وجود می‌آورد تا این شخصیت‌ها در پروژه‌های بعدی مارول حضور داشته باشند. شاید نگهبانان کهکشان را به این زودی‌ها دوباره نبینیم، اما بدون شک استارلرد در فیلم‌هایی مانند «انتقام‌جویان: سلسله کانگ» حضور خواهد داشت.
۳. اسپایدرمن: در میان دنیای عنکبوتی (Spider-Man: Across the Spider-Verse)
- کارگردان: ژواکیم دوس سانتوس
- بازیگران: شامیک مور، هیلی استاینفیلد، برایان تایری هنری، لورین ولز، جیک جانسون، جیسون شوارتزمن
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۶ از ۱۰۰
«در میان دنیای عنکبوتی» مایلز مورالز را با جامعه عنکبوتی روبه‌رو می‌کند که توسط اسپایدرمن ۲۰۹۹ اداره می‌شود. شخصیت شروری به نام نقطه (the Spot) که توانایی سفر در چندجهانی را دارد، به یک تهدید بالقوه تبدیل می‌شود. در حالی که جامعه عنکبوتی مایلز را مسئول به وجود آمدن نقطه می‌دانند و تمایلی به دخالت او در این درگیری ندارند، او به دستورهای اسپایدرمن ۲۰۹۹ اعتنایی نمی‌کند و با نقطه درگیر می‌شود، کاری که چندان عاقلانه به نظر نمی‌رسد.
«در میان دنیای عنکبوتی» را سونی تولید کرده و جزو دنیای سینمایی مارول قرار ندارد، اما از آنجایی که هم درون خود فیلم و هم درون دنیای سینمایی مارول، موضوع چندجهانی مطرح شده، نمی‌توان این فیلم را در بین فهرست فیلم‌های ۲۰۲۳ مارول حساب نکرد. هیچ بعید نیست در فیلم «انتقام‌جویان: جنگ‌های پنهان» (Avengers: secret wars) شاهد حضور نسخه لایو اکشن اسپایدرمن مایلز مورالز باشیم که با پیتر پارکر دنیای سینمایی مارول علیه تهدیدهای موجود متحد می‌شود.
۴. مارول‌ها (The Marvels)
- کارگردان: نیا داکوستا
- بازیگران: بری لارسون، تیونا پاریس، ایمان ولانی، پارک سئو جون، ساموئل ال. جکسون
فیلم مورد انتظار «مارول‌ها» ادامه چند پروژه متفاوت است. در ابتدا این فیلم دنباله فیلم «کاپیتان مارول» (Captain Marvel) است که تقریباً ۴ سال پیش منتشر شد. این در حالی است که سریال «خانم مارول» (Ms. Marvel) که در فاز چهارم دنیای سینمایی مارول پخش شد برای این فیلم زمینه‌سازی کرد و در لحظات پایانی خود به ما نشان داد جای کامالا خان و کارول دنورز با هم عوض می‌شود. به نظر می‌رسد در مارول‌ها سرنوشت کارول دنورز، کامالا خان و رمبو به هم گره خورده و قدرت‌های آن‌ها با هم پیوند خورده‌اند، طوری که هر بار از قدرت خود استفاده می‌کنند، جای‌شان با یکدیگر عوض می‌شود.
رمبو شخصیتی است که در سریال «وانداویژن» دیدیم، یکی از شخصیت‌هایی که برای سریال «تهاجم پنهان» (Secret Invasion) زمینه‌سازی کرد. با توجه به حضور نیک فیوری در «مارول‌ها» و اهمیت بالای سریال «تهاجم پنهان» در فاز پنجم دنیای سینمایی مارول، به احتمال زیاد خط داستانی سریال در فیلم مذکور دنبال خواهد شد.
«مارول‌ها» درست مانند «مرد مورچه‌ای و زنبورک: شیدایی کوانتومی» از منظر داستانی نقش مهمی در فاز پنجم دنیای سینمایی مارول ایفا خواهد کرد و شاید مهم‌ترین فیلم ۲۰۲۳ مارول باشد. احتمال آنکه شخصیت‌های مهم دیگری از پروژه‌های متفاوت در این فیلم حضور داشته باشند، بالاست و حتی اگر چهره‌های آشنای زیادی در «مارول‌ها» دیده نشود، به هر حال فیلم جدید مارول در سال ۲۰۲۳، مقدمه‌ای خواهد بود برای فیلم مهم «انتقام‌جویان: سلسله کانگ».
فیلم‌های ۲۰۲۳ مارول شروعی آهسته برای یک فاز طوفانی‌‌اند که درنهایت به رویارویی نهایی با کانگ فاتح ختم خواهد شد. در پروژه‌های آینده مارول همچنان شاهد معرفی شخصیت‌های جدید خواهیم بود و داستان حماسه چندجهانی از طریق سریال‌ها، فیلم‌ها و حتی انیمیشن‌هایی مانند سریال «چه می‌شد اگر…» ادامه پیدا خواهد کرد تا زمانی که در فیلم «انتقام‌جویان: جنگ‌های بی‌نهایت» به پایان برسد.