با اکران فیلمهای ژاپنی درخشانی همچون «هیولا»، «گودزیلا منهای یک» و «پسر و مرغ ماهیخوار» در سال ۲۰۲۳، سینمای این کشور یکی از بهترین سالهای خود را از سر گذارند. علاوهبر موفقیتهای تجاری، آنها امسال در جشنوارههای بینالمللی هم عملکرد قابلقبولی داشتند و اگر از طرفداران سینمای آسیای شرقی هستید، این آثار هنری درجهیک را هم نباید نادیده بگیرید.
سینمای ژاپن همراه فوقالعاده بوده است؛ آنها در گذشته فیلمسازان ساختارشکنی همچون کنجی میزوگوچی، یاسوجیرو اوزو و آکیرا کوروساوا را داشتند و اگرچه در عصر مدرن، از چنین موهبتهایی محروم هستند اما همچنان با قدرت پیش میروند و هر سال با آثار باکیفیت و غافلگیرکنندهای وارد میدان میشوند. برای این مطلب، تعدادی از بهترین فیلمهای ژاپنی سال ۲۰۲۳ را انتخاب کردهایم که میتوانند برای سلیقههای مختلف راضیکننده باشند، از آثار درام بیادعا تا بلاکباسترهای هیجانانگیزی که توانایی رقابت با هالیوود را دارند.
- ۸- مرا چیهیرو صدا کن (Call Me Chihiro)
- ۷- رودخانه (River)
- ۶- شیطان وجود ندارد (Evil Does Not Exist)
- ۵- اولین اسلم دانک (The First Slam Dunk)
- ۴- روزهای عالی (Perfect Days)
- ۳- هیولا (Monster)؛ از بهترین فیلمهای ژاپنی ۲۰۲۳
- ۲- پسر و مرغ ماهیخوار (The Boy and the Heron)
- ۱- گودزیلا منهای یک (Godzilla Minus One)؛ صدرنشین فهرست بهترین فیلمهای ژاپنی ۲۰۲۳
۸- مرا چیهیرو صدا کن (Call Me Chihiro)
- کارگردان: ریکیا ایمایزومی
- بازیگران: کاسومی آریمورا، هانا تویوشیما، تتا شیمادا، ریویا واکابا، یوی ساکوما، ایتسوکی ناگاساوا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۶.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۶۷ از ۱۰۰
شنیدن نام این فیلم شاید شما را به یاد انیمه «شهر اشباح» (۲۰۰۱) ساختهی هایائو میازاکی بیندازد اما این دو فیلم تفاوتهای ملموسی دارند و به مسیرهای متفاوتی میروند. قصه پیرامون دختری به نام چیهیرو (کاسومی آریمورا) اتفاق میافتد که به دنبال یک آغاز تازه است و میخواهد انتخابهای گذشته و روزهای سیاهی که تجربه کرد را فراموش کند. او که به یک شهر ساحلی نقلمکان کرده است، در یک فروشگاه کوچک شروع به کار میکند و خیلی زود به چهرهی محبوب محله تبدیل میشود و زندگی آدمهای اطرافش را تغییر میدهد. او حالا یک دختر پرانرژی و مهربان است که همه دوستش دارند.
- ۱۰ فیلم ژاپنی خانوادگی برتر که باید تماشا کنید
اثر مهجور و محبتآمیز ریکیا ایمایزومی -که از سرویس نتفلیکس هم منتشر شد- از آن آثاری است که ساخته شده تا حال شما را خوب کند. فیلم از هر نظر سرگرمکننده و بامزه است و ما با دختری همراه میشویم که فرصت تازهای برای بهتر زندگی کردن پیدا کرده و از این فرصت به بهترین شکل استفاده میکند. با لحظات معنادار و پیامهای مهم، «مرا چیهیرو صدا کن» دربارهی ارتباطات انسانی، محبت و مهربانی است.
۷- رودخانه (River)
- کارگردان: جونتا یاماگوچی
- بازیگران: ریکو فوجیتانی، مانامی هونجو، گوتا ایشیدا، یوشیماسا کوندو، شیوری کوبو، ماساهیرو کوروکی
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۴ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۱۰۰ از ۱۰۰
در نگاه اول مضحک اما به شدت خلاقانه، «رودخانه» یک فیلم خوب درباره چرخه زمانی (تایم لوپ) است، حتی با اینکه چندان به وادی ژانر علمی-تخیلی قدم نمیگذارد. ایدهی بازی با چرخه زمانی در سالهای اخیر بهوفور استفاده شده است اما «رودخانه» از زوایای تازهای به آن نزدیک میشود و به دنبال این است که برداشت تازهای ارائه دهد. قصه پیرامون یک مهمانخانه قدیمی به نام فوجیا اتفاق میافتد که در یک روز زمستانی، ناگهان در یک چرخه زمانی گرفتار میشود و حالا این روز بخصوص پیاپی تکرار میشود. میکوتو (ریکو فوجیتانی) خدمتکار جوانی است که جلوی رودخانه ایستاده و صدایش میکنند که به کار بازگردد. اما دو دقیقهی بعد، میکوتو متوجه میشود که دوباره جلوی رودخانه ایستاده است.
میکوتو تنها کسی نیست که این اتفاق را تجربه میکند، همهی خدمتکاران، آشپزها، مسئولان مهمانخانه و مسافران نیز شاهد این رویداد غیرقابل توضیح بودهاند. همهچیز حالا هر دو دقیقه، به حالت قبل بازمیگردد اما حافظهی کسی پاک نمیشود. در ادامه همهی آدمهایی که گرفتار این ماجرا شدهاند متحد میشوند تا راهی برای خروج از چرخه پیدا کنند. در میان فیلمهای ژاپنی کمتر دیده شدهی سال ۲۰۲۳، «رودخانه» یکی از بهترین آثاری است که بههیچوجه نباید از کنارش عبور کنید. جونتا یاماگوچی (کارگردان) برای پیادهسازی ایدههایش به بودجهی بالایی هم نیاز نداشته و یکی از نوآورانهترین آثار سینمایی سال را ساخته است.
۶- شیطان وجود ندارد (Evil Does Not Exist)
- کارگردان: ریوسوکی هاماگوچی
- بازیگران: هیتوشی اُمیکا، ریو نیشیکاوا، ریوجی کوساکا، آیاکا شیبوتانی، هازوکی کیکوچی، هیرویوکی میورا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۲ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۲ از ۱۰۰
«شیطان وجود ندارد» در جشنواره فیلم ونیز به نمایش گذاشته شد و برای کسب جایزهی شیر طلایی رقابت کرد و اگرچه به پیروزی نرسید، مورد استقبال قرار گرفت و منتقدان آن را یکی از بهترین فیلمهای ژاپنی سال ۲۰۲۳ نامیدند. قصه دربارهی زن جوان به نام تاکومی است که به طبیعت عشق میورزد و همراه با دخترش در یک روستای کوچک ژاپنی -در نزدیکی توکیو- زندگی میکند. او یک روز متوجه میشود که قرار است یک استراحتگاه در این منطقه ساخته شود تا ساکنان شهر گاهی برای تفریح آنجا مستقر شوند. تاکومی میداند که این اتفاق تا چه اندازه بد است زیرا استراحتگاه مذکور نهتنها به طبیعت آسیب میزند بلکه تاثیر منفی شدیدی روی سیستم آبرسانی روستا خواهد داشت. تاکومی مصمم است که جلوی این اتفاق را بگیرد، بنابراین با دیگر ساکنان محل متحد میشود. آنها یک کمپین اعتراضی به راه میاندازند و سعی میکنند توجه رسانهها را به این مشکل جلب کنند.
ریوسوکی هاماگوچی (کارگردان) را شاید نشناسید اما احتمالا نام فیلم قبلی او را شنیدهاید: «ماشینم را بران» یکی از فیلمهای تحسینشدهی سال ۲۰۲۱ بود و «شیطان وجود ندارد» هم از نظر کیفیت و جذابیت، دست کمی از آن ندارد؛ یک فیلم زیبا و احساسی که دغدغهی اصلیاش حفاظت از محیط زیست است. هاماگوچی به ما یادآوری میکند که حتی آدمهای عادی جامعه نیز میتوانند تفاوتها را رقم بزنند. همانطور که بالاتر هم اشاره شد، فیلم با استقبال مثبت منتقدان روبهرو شد و آنها تیم بازیگری و سوژهی آن را تحسین کردند.
۵- اولین اسلم دانک (The First Slam Dunk)
- کارگردان: تاکهیکو اینوئه
- صداپیشگان: شوگو ناکامورا، سوبارو کیمورا، کنتا میاکه، مایا ساکاموتو، آسامی ستو، شونسوکه تاکوچی
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۸ از ۱۰۰
انیمهبازها با مجموعهی «اسلم دانک» آشنایی دارند، یکی از محبوبترین انیمههای تلویزیونی دههی ۹۰ میلادی که در همان دوره چند فیلم کوتاه برای آن ساخته شد اما کسی انتظار نداشت که نزدیک به سه دههی بعد، یک انیمهی سینمایی دیگر از این مجموعه از راه برسد و البته به یکی از پرفروشترینهای انیمههای ژاپنی تاریخ تبدیل شود. «اولین اسلم دانک» نه تنها جایزهی بهترین انیمهی سال ۲۰۲۳ را از آکادمی فیلم ژاپن بهدست آورد، بلکه حتی در کشور چین توانست رقیب قدرتمندی همچون انیمیشن «برادران سوپر ماریو» را کنار بزند و یک افتتاحیهی ۵۶ میلیون دلاری داشته باشد.
در انیمهی دههی ۹۰ میلادی، قصه پیرامون ساکوراگی هانامیشی اتفاق میافتاد که وارد دبیرستان میشود و خیلی زود دختر رویاهایش را پیدا میکند. او سپس به تیم بسکتبال مدرسه میپیوندد تا به دخترک نزدیک شود اما مشکل این است که او هرگز بسکتبال بازی نکرده است و در همین یک، پسر جوان دیگری هم از راه میرسد که به دنبال دخترک است. نسخهی ۲۰۲۳ اما به مسیر متفاوتی میرود و اینبار ریوتا میاگی قهرمان قصه است، یک نوجوان ۱۷ ساله که برادرش را در یک حادثهی تراژیک از دست داده و از تروما رنج میبرد. او حالا میخواهد با تبدیل شدن به یک ستارهی بسکتبال، آرزوهای برادر فقیدش را به حقیقت تبدیل کند.
این انیمه اگرچه در سال ۲۰۲۲ در ژاپن اکران شد اما پخش جهانی آن تا سال ۲۰۲۳ به تعویق افتاد. دلایل واضحی وجود دارد که چرا «اولین اسلم دانک» به پنجمین انیمه پرفروش تاریخ تبدیل شده و تا این اندازه مورد توجه قرار گرفته است. فیلم فضاسازی فوقالعادهای دارد و از لحظات تعلیقآمیزی بهره میبرد، تا جایی که مضطرب میشوید و رویدادها را با هیجان دنبال میکنید و امیدوارید که یک تیم بسکتبال خیالی به پیروزی برسد. طرفداران درامهای ورزشی هم نباید این انیمه را نادیده بگیرند.
۴- روزهای عالی (Perfect Days)
- کارگردان: ویم وندرس
- بازیگران: کوجی یاکوشو، آریسا ناکانو، تاکیو اموتو، یومی آسو، سایوری ایشیکاوا، توموکازو میورا، آئوی یامادا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۲ از ۱۰۰
جدیدترین ساختهی فیلمساز کهنهکار آلمانی، ویم وندرس، دربارهی یک مرد میانسال ژاپنی به نام هیرایاما است که سرایدار دستشویی است و زندگی سادهای دارد. خارج از کار، او از موسیقی و کتابها لذت میبرد و به نظر میرسد از سبک زندگی فعلیاش کاملا رضایت دارد. در ادامه، بهواسطهی رویدادهایی غیرمنتظره، ما به تدریج از گذشتهی او نیز آگاه میشویم.
«روزهای عالی» فیلم آرامی است که بیتردید هر سلیقهای را راضی نمیکند اما واقعیت زندگی در این جهان را یادآور میشود، زندگی کوتاه پرفرازونشیبی که میتواند ملالآور و پوچ باشد اما میتوان در آن معنا پیدا کرد و حتی در سختترین شرایط هم بهتر زندگی کرد، حتی اگر به آرزوها و رویاهای خود نرسیدهاید یا زندگیتان به مسیر موردنظر نرفته است. هیرایاما قهرمانی دوستداشتنی است که حتی در پیشپاافتادهترین چیزهای اطرافش، زیبایی را پیدا میکند و ویم وندرس از طریق او میخواهد به ما ارزش و اهمیت زندگی را یادآور شود.
این فیلم در جشنواره کن ۲۰۲۳ نیز به نمایش درآمد و برای نخل طلا رقابت کرد و در نهایت جایزه کلیسای جهانی (جایزهای مستقل که به فیلمهایی داده میشود که برداشت عمیقتری از انسان ارائه میدهد) و بهترین بازیگر مرد را به خانه برد. فیلم نمایندهی ژاپن در نود و ششمین دوره جوایز اسکار هم خواهد بود و اگرچه لیست نهایی اعلام نشده اما به فهرست ۱۵ فیلم نهایی راه پیدا کرده است. «روزهای عالی» جایزه بهترین فیلم جوایز اسکرین آسیا پاسیفیک را هم بهدست آورد.
۳- هیولا (Monster)؛ از بهترین فیلمهای ژاپنی ۲۰۲۳
- کارگردان: هیروکازو کورئیدا
- بازیگران: ساکورا آندو، ناگایاما ایتا، سویا کوروکاوا، هیناتا هیراگی، یوکو تاناکا، ناکامورا شیدو، میتسوکی تاکاهاتا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۶ از ۱۰۰
هیروکازو کورئیدا که آثار کمنظیری همچون «دزدان فروشگاه» (۲۰۱۸) و «هیچکس نمیداند» (۲۰۰۴) را در کارنامه دارد و یکی از بهترین فیلمسازان ژاپنی دو دههی اخیر به حساب میآید، با آخرین ساختهاش هم شما مبهوت میکند و به فکر فرو میبرد. «هیولا» قصهاش را از چند زاویه دید مختلف روایت میکند. شخصیت محوری اما شاید سائوری باشد، مادری که فرزند کوچکش میناتو را به تنهایی بزرگ میکند.
یک روز، سائوری متوجه میشود که رفتار میناتو تغییر کرده است، او مانند گذشته سرزنده نیست و گویی به هیچکس اعتماد ندارد. سائوری حس میکند که اتفاقی برای پسرش رخ داده است که آن را به کسی نمیگوید. سائوری پس از اینکه متوجه میشود یکی از معلمهای مدرسه باعث شده است که فرزندش دچار این بحران شود، ماجرا را پیگیری میکند. با این حال، حقیقت پیچیدهتر از آن چیزی است که تصور میکنید و ما رویدادها را از چشمان سائوری، میناتو و معلم میبینیم اما واقعیت چیست؟
«هیولا» یکی از بهترین فیلمهای ژاپنی سال ۲۰۲۳ است؛ یک درام تاثیرگذار و تکاندهنده که سوژه حساس تعرض به کودک را در کانون توجه قرار میدهد و پایان پرتنش آن را تا آخرین لحظه نمیتوان حدس زد. با تشکر از ساختاری که هیروکازو کورئیدا برای فیلم انتخاب کرده است، شما به راحتی به جواب سوالهای خود نمیرسید و همیشه یک غافلگیری تازه در راه است، ضمن اینکه بخشهای پایانی به راحتی فراموش نمیشود و احتمالا تا مدتها راجع به آن فکر میکنید.
۲- پسر و مرغ ماهیخوار (The Boy and the Heron)
- کارگردان: هایائو میازاکی
- صداپیشگان: سوما سانتوکی، ماساکی سودا، یوشینو کیمورا، شوهی هینو، کو شیباساکی، تاکویا کیمورا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۶ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۶ از ۱۰۰
«پسر و مرغ ماهیخوار» بیتردید یکی از بهترین فیلمهای ژاپنی سال ۲۰۲۳ است و بار دیگر قدرت فیلمسازی هیائو میازاکی را به ما یادآوری میکند. داستان پیرامون نوجوانی به نام ماهیتو اتفاق میافتد که در دوران جنگ اقیانوس آرام (نبرد میان امپراتوری ژاپن و نیروهای متفقین در دوران جنگ جهانی دوم) زندگی میکند و مادرش را از دست داده است تا در همین سن کم، به افسردگی دچار شود. او از توکیو به حومهی شهر و خانهی نامادری جدیدش نقلمکان میکند و مدتی بعد به یک برج متروکه میرسد و از طریق آن، همراه با یک مرغ ماهیخوار سخنگو به یک دنیای فانتزی شگفتانگیز قدم میگذارد.
«پسر و مرغ ماهیخوار» از ابتدا تا انتها درگیرکننده است و میازاکی به رسم گذشته، مضامینی همچون جنگ و انسانیت را -بهواسطهی شخصیت ماهیتو- بررسی میکند. میازاکی البته تلاش کرده است تا یک انیمهی سیاه و تلخ مزمن نسازد و طنز را به کار میگیرد تا تعادل ایجاد کند. با وجود این، انتقاداتی هم به فیلم وارد است، برای مثال شخصیتهای فرعی پرداخت چندان مناسبی ندارند و نمیتوان با آنها ارتباط برقرار کرد زیرا تا حدودی سطحی هستند. نیمهی دوم انیمه هم ریتم به شدت سریعی دارد که باعث شده است تا برخی از خرده پیرنگها نیمهکاره و سطحی رها شوند.
- ۱۰ انیمه سریالی تماشایی برای طرفداران آثار میازاکی
اما چیزی که «پسر و مرغ ماهیخوار» را متمایز میکند، درونمایهی آن است: تلاش برای درک زندگی و یادگیری چگونه زندگی کردن. ماهیتو گرفتار غم فقدان شده است و حالا نمیداند چگونه به زندگی عادی بازگردد اما این بدین معنا نیست که او باید تسلیم شود، پسرک به جستجوی خود برای یافتن معنا ادامه میدهد. آخرین ساختهی میازاکی شاید عناصر فانتزی متعددی داشته باشد اما دغدغههایش از جهان واقعی آمدهاند و برای مخاطب قابلدرک هستند. (خطر اسپویل) در نهایت، ماهیتو تغییر را میپذیرد و به زندگی کردن ادامه میدهد. این پایانبندی شاید قابلپیشبینی باشد اما از جدیت و اهمیت آن کم نمیکند و این پیامی است که گاهی واقعا نیاز داریم بشنویم.
انیمههای هایائو میازاکی همواره قهرمانان جوان قدرتمند و تاثیرگذاری داشتهاند، کسانی که تجربههای تازهای به دست میآورند و در این مسیر رشد میکنند و با عبور از چالشها، بزرگ میشوند؛ «پسر و مرغ ماهیخوار» هم از این قاعده مستثنی نیست. ماهیتو ماکی نسخهی مدرن قهرمانان پیشین آثار میازاکی است که میخواهد میان استقلال، رشد فردی و رابطهاش با خانواده تعادل برقرار کند.
«پسر و مرغ ماهیخوار» احتمالا آخرین فیلم هیائو میازاکی باشد و میتوان ادعا کرد که یک پایان شکوهمند برای این فیلمساز بزرگ است. با یک قصهی خوب، کارگردانی درجهیک، شخصیت اصلی قابل درک و درونمایههای جهانشمول، «پسر و مرغ ماهیخوار» یکی از برترین انیمههای تاریخ استودیوی جیبلی است و اگر از طرفداران فیلمهای ژاپنی هستید، نباید فرصت تماشای آن را از دست دهید.
۱- گودزیلا منهای یک (Godzilla Minus One)؛ صدرنشین فهرست بهترین فیلمهای ژاپنی ۲۰۲۳
- کارگردان: تاکاشی یامازاکی
- بازیگران: ریونوسوکه کامیکی، مینامی هامابه، یوکی یامادا، مونتاکا آئوکی، هیدهتاکا یوشیئوکا، ساکورا آندو، ساساکی کورانوسوکه
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۴ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۸ از ۱۰۰
چندین دهه است که گودزیلا در صنعت سینما حضور پررنگی دارد اما کسی انتظار نداشت که یک نسخهی سینمایی ژاپنی جدید از آن از راه برسد، به یکی از بهترین فیلمهای ۲۰۲۳ تبدیل شود و حتی نسخههای اخیر هالیوودی را کنار بزند. «گودزیلا منهای یک» در حقیقت سیوهفتمین نسخهی سینمایی مجموعه است که ما را به گذشته بازمیگرداند، جایی که ژاپن از جنگ جهانی دوم عبور کرده و در حالی که با وحشتهای ناشی از بمب اتم دستوپنجه نرم میکند، کابوسهای مردمان آن در قامت یک هیولای عظیمالجثه پدیدار میشود.
فیلم با کویچی شیکیشیما آغاز میشود، خلبان ژاپنی که برای تعمیر هواپیمایش در جزیرهی اودو فرود آمده است. در همین حین، سروکلهی گودزیلا پیدا میشود، هیولایی که پیش از این تصور میشد افسانه است. گودزیلای خشمگین، همهی افراد حاضر در جزیره را از بین میبرد و تنها کویچی و سوساکو زنده میمانند. این یک روز فراموشنشدنی از زندگی کویچی است و او بعد از بازگشت به توکیو، بیوقفه کابوس میبیند و احساس گناه میکند. او که خانوادهی کوچکی هم تشکیل داده است، میخواهد به زندگی عادی بازگردد اما بار دیگر گودزیلا از راه میرسد و توکیو را به هرجومرج میکشاند تا کویچی تصمیم بگیرد مقابل او ایستادگی کند.
«گودزیلا منهای یک» نه تنها فیلم سرگرمکننده و هیجانانگیزی است بلکه داستان تاثیرگذاری هم دارد و شما به شخصیتهای انسان آن اهمیت میدهید و نگرانشان میشوید. هنگامی که به فیلمهای گودزیلایی میرسیم، اکثر مخاطبان اهمیتی به عناصر انسانی نمیدهند و میخواهند ویرانیهایی که پادشاه هیولاها به بار میآورد را تماشا کنند اما شخصیتهای عمیق این فیلم شما را مجبور میکنند که با آنها ارتباط برقرار کنید. تاکاشی یامازاکی (کارگردان) حتی یک ثانیه را هم با شوخیهای بیمزه یا دیالوگهای بیمعنا هدف نداده است (مشکلی که نسخههای اخیر هالیوودی از آن رنج میبرند)، در مقابل، ما با خلبانی همراه میشویم که به تروما دچار است و وضعیت روانی مناسبی ندارد. البته شخصیت اصلی قصه همچنان گودزیلا است، حتی زمانی که او در سکانسها حضور ندارند، خطر را احساس میکنید و میدانید که باید این هیولا را جدی گرفت.
این فیلم به ما یادآوری میکند که گودزیلا تا چه اندازه ترسناک است و برداشتی شکوهمندانه از او ارائه میدهد. البته مطابق انتظار، سازندگان مجبور شدهاند مدت زمان فیلم را میان این هیولا و شخصیتهای انسان تقسیم کنند که منجر به افت ریتم در بعضی از بخشها میشود، بهویژه اواسط فیلم که کویچی میان اتفاقات گذشته و مدیریت خانوادهی فعلیاش گرفتار شده است. خوشبختانه این مشکل آزاردهنده نمیشود زیرا بازیگران بسیار خوب ظاهر شدهاند و شخصیتهای فرعی نیز بیدلیل در قصه حضور ندارند. فارغ از اینکه چه دیدگاهی به این هیولا یا برداشت قهرمانانهی هالیوود از آن دارید، «گودزیلا منهای یک» یک فیلم اکشن ارزشمند است که این مجموعه برای احیا به آن نیاز داشت.
منبع: Collider