در دنیای سینما، پیش از آن که صدا باشد، تصویر بود. کارگردان‌های اولیه تاریخ سینما، در سکوت داستان‌گویی می‌کردند. آن‌ها با استفاده از هیجان، بازیگری و روایت‌های تصویری، جای خالی صدا را پر می‌کردند. این باعث به وجود آمدن آثار فاخری تحت عنوان فیلم صامت شد. سینما از ابتدای خلق آن تا به امروز بسیار تغییر کرده و بسیاری از فیلم های صامت، در تاریخ به فراموشی سپرده شده‌اند. ولی تعدادی از این فیلم‌های صامت پس از دهه‌های متعددی که از ساخت آن‌ها گذشته، همچنان با داستان‌گویی خود، جزو برترین آثار سینما مانده‌اند. بازگشتی دوباره به سوی سینمای صامت ممکن است امری ترسناک یا خسته کننده به‌نظر برسد؛ ولی با دیدن آثار سینمایی که در این لیست معرفی کرده‌ایم، مطمئنا نه تنها از آثار این دوران طلایی سینما قدردانی خواهید کرد، بلکه مانند تماشاچیان زمان خودشان نیز با اشک‌ها و لبخند‌های متعدد به تیتراژ پایانی آن‌ها خواهید رسید.
۱۳- مطب دکتر کالیگاری (The Cabinet of Dr. Caligari)
- سال انتشار: ۱۹۲۰
- کارگردان: رابرت وینه
- بازیگران: ورنر کراوس، کنراد وایت
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۹۶ از ۱۰۰
اولین فیلم صامت تاریخ سینما که برای اولین بار هم دلهره را به سینما وارد کرد، هم مباحث روان‌شناختی را به تصویر کشید و در لحظات آخر، اولین پایان دوگانه و مبهم در تاریخ سینما را به وجود آورده است. این فیلم اکسپرسیونیستی آلمانی، تا به امروز همچنان مطالعه می‌شود. طراحی صحنه، نورپردازی نوآورانه و داستان وحشتناک که به صورت زیرپوستی به سیاست‌های دولت زمان خود انتقاد می‌کند، فیلم «مطب دکتر کالیگاری» را جزو برترین فیلم صامت های تاریخ قرار داده است.
۱۲- طلوع: آواز دو انسان (Sunrise: A Song of Two Humans)
- سال انتشار: ۱۹۲۷
- کارگردان: ویلهلم مورنائو
- بازیگران: جورج اوبرایان، جنت گینور
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۹۸ از ۱۰۰
این فیلم صامت برنده اسکار، یکی از برترین آثار دوران سینمای صامت است که تکنیک‌های به کار برده شده در آن هم از نظر روایی هم از نظر تصویری همچنان تاثیر خود را بر سینمای امروزی نشان می‌دهند. یک زن جوان جذاب از شهر توجه یک کشاورز را جلب می‌کند. کشاورز که از زندگی کنار زن و بچه خود خسته شده، به زن پیشنهاد می‌دهد تا با یکدیگر فرار کنند. این عشق تا حدی پیش می‌رود که مرد تصمیم به قتل زن خود می‌گیرد ولی در آخرین لحظات پشیمان می‌شود. خالق فیلم صامت «طلوع»، از مهم‌ترین کارگردان‌های دوران سینمای صامت است و این اثر او تا به امروز همچنان در لیست‌های مختلف جزو برترین آثار تاریخ سینما قرار می‌گیرد.
- چه عواملی فیلم‌های صامت را صاحب ارزش بسیار زیادی در تاریخ سینما می‌کنند؟
۱۱- ژنرال (The General)
- سال انتشار: ۱۹۲۶
- کارگردان: باستر کیتون، کلاید براکمن
- بازیگران: باستر کیتون، ماریون مک
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۹۲ از ۱۰۰
«ژنرال» یکی از بهترین فیلم‌های باستر کیتون است و یکی از بهترین آثار صامت تاریخ سینما است. کمدین معروف دهه بیست که با صورت بی‌حس خود، تبدیل به شخصی مهم در تاریخ سینما شده، در این فیلم حقایقی از دوران جنگ داخلی آمریکا را به تصویر می‌کشد. وقتی در دوران جنگ داخلی آمریکا، نامزد جانی گری (یک مهندس راه آهن) به صورت اشتباه توسط نیروهای شمالی ربوده می‌شود، جانی گری با خود قسم می‌خورد که به هر قیمتی که شده او را نجات بدهد. جانی یک تنه به تعقیب لوکوموتیو می‌پردازد که هم قطار عزیزش هم نامزدش را نجات بدهد. صحنه‌ی خراب شدن پل زیر لوکوموتیو و سقوط آن در رودخانه، یکی از پرخرج‌ترین لحظات فیلم های صامت است.
۱۰- متروپلیس (Metropolis)
- سال انتشار: ۱۹۲۷
- کارگردان: فریتز لانگ
- بازیگران: بریگیته هلم، گوستاو فرولیش
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۳ از ۱۰
- امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۹۷ از ۱۰۰
«متروپلیس» یکی از خاص‌ترین فیلم‌های دوران سینمای صامت است. این فیلم که یکی از اولین فیلم‌های علمی-تخیلی است که با خصوصیات بصری اکسپرسیونیسم زمان خود روایت می‌شود، شاهکار نوآورانه‌ای دیگر از سینمای آلمان است. این فیلم پرخرج‌ترین فیلم دهه بیست میلادی است. داستان در آینده‌ای دور اتفاق می‌افتد. جهان به دو بخش آرمان‌شهر و جهان زیرین تقسیم شده. دسته اول در بهترین ساختمان‌ها به شکل مفرحی زندگی می‌کنند و دسته دوم مانند در دالان‌های کارخانه به مانند ربات کار می‌کنند. وقتی که پسر شهردار برای طبقه‌ی کارگر دل‌سوزی می‌کند و بر خلاف خواسته‌های پدرش عمل می‌کند، مشکلات زیادی به وجود می‌آیند و جهان به هم می‌ریزد. پیام قابل تحلیل داستان به همراه جلوه ویژه‌های جذاب، «متروپلیس» را در لیست بهترین فیلم صامت های سینما قرار داده است.
۹- مردی با دوربین فیلمبرداری (The Man with a Movie Camera)
- سال انتشار: ۱۹۲۹
- کارگردان: ژیگا ورتوف
- بازیگران: میخائیل کاوفمن، یلیزاوتا سویلووا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۳ از ۱۰
- امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۹۸ از ۱۰۰
فیلمی نیمه مستند، نیمه سینمایی که در اتحاد جماهیر شوروی ساخته شده، یکی از جالب‌ترین فیلم های صامت تاریخ سینما است. این فیلم با به تصویر کشیدن بی‌پرده‌ی زندگی عادی انسان‌های شهر، همزمان به انتقاد از آن‌ها نیز می‌پردازد. این فیلم در زمان خود یک اثر ابداگر و تجربی بوده و تعداد زیادی از تکنیک‌های سینمایی که امروزه در سینمای مدرن می‌بینیم (مانند جامپ کات، نوردهی چندگانه، حرکت آهسته، فریز فریم و…) اولین بار در این فیلم ابداع شده‌اند. ورتوف به دوربین به عنوان چشم انسان نگاه می‌کرد و این فیلم در واقع تکمیل کننده‌ی نظریه‌ی او است.
۸- نوسفراتو: سمفونیِ وحشت (Nosferatu: a Symphony of Horror)
- سال انتشار: ۱۹۲۲
- کارگردان: ویلهلم مورنائو
- بازیگران: ماکس شرک، گرتا شرودر
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
- امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۹۷ از ۱۰۰
این فیلم که یکی از اولین فیلم‌های ترسناک تاریخ است، اقتباسی از دراکولای برام استوکر است که اولین خون‌آشام تاریخ بر پرده‌ی سینما را به تصویر می‌کشد. داستان «نوسفراتو» در مورد خون آشامی است که شیفته‌ی دختری می‌شود و به قصد خوردن خون او، راهی شهر می‌شود. اثری زیبا و مهم از خالق فیلم صامت «طلوع»، نوسفراتو از مکتب اکسپرسیونیسم آلمان استفاده می‌کند تا وحشت را در مخاطب خود به وجود بیاورد. این فیلم بخاطر حق تألیف دراکولا در دردسر زیادی افتاد؛ به قدری که تقریبا تمام نسخه‌های آن را از ترس اینکه مورد شکایت قرار بگیرند نابود کردند. ولی این فیلم پس از سال‌ها به عنوان یکی از بهترین فیلم صامتهای تاریخ از آن یاد می‌شود. اقتباس‌های زیادی از این فیلم در تاریخ شده که رابرت اگرز، کارگردان ژانر وحشت به تازگی اقتباس جدیدی نیز از «نوسفراتو» در دست ساخت دارد.
۷- روشنایی‌های شهر (City Lights)
- سال انتشار: ۱۹۳۱
- کارگردان: چارلی چاپلین
- بازیگران: چارلی چاپلین، ویرجینیا چریل
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۵ از ۱۰
- امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۹۵ از ۱۰۰
بدون شک فیلم های صامت چارلی چاپلین، نماد این دوران بی‌کلام در جهان هستند و این موضوع اتفاقی نیست. سینمای چارلی چاپلین پس از نزدیک به یک قرن که از ساخت آن گذشته، همچنان آثاری زیبا هستند که می‌توان از آن‌ها مانند یک فیلم امروزی لذت برد. از نظر بسیاری «روشنایی‌های شهر» شاهکار چارلی چاپلین است. شخصیت ولگرد (شخصیت معروف ساخته‌ی چارلی چاپلین) با دختری گل‌فروش آشنا می‌شود که بخاطر کور بودن و مشکلات مالی، در حال تقلا در زندگی است و ولگرد داستان هر سختی را به جان می‌خرد تا شرایط را برای او مهیا کند. چارلی چاپلین اولین کارگردان در تاریخ بود که دراما و کمدی را با یکدیگر ترکیب کرد و بعد از سال‌ها، هنوز هیچکس مانند او نتوانسته که اینقدر استادانه این ترکیب را روایت کند.
۶- دفتر خاطرات یک دختر گمشده (Diary of a Lost Girl)
- سال انتشار: ۱۹۲۹
- کارگردان: گئورگ ویلهلم پابست
- بازیگران: لوئیز بروکس، فریتس راسپ
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم:۷.۹ از ۱۰
- امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۱۰۰ از ۱۰۰
اثر فاخری دیگر در سینمای صامت آلمان، «دفتر خاطرات یک دختر گمشده» یک درام قدرتمند است. داستان فیلم در مورد دختری است که کودکی ناخواسته را در شکم خود دارد. وقتی که درخواست ازدواج کسی که به او تعرض کرده را رد می‌کند، او را به یک مرکز روانی منتقل می‌کنند. وقتی او فرار می‌کند، متوجه مرگ کودک خود می‌شود و با تمام این سختی‌ها، تصمیم به بازسازی زندگی خود می‌گیرد. این درام سیاه که اقتباسی از اثر نویسنده‌ی آلمانی مارگارت بوهمه است، تفاوتی اساسی با فیلم‌های زمان خود دارد. روایتی بسیار قدرتمند و در عین حال بی‌رحمانه، این اثر را جزو برترین فیلم صامت های تاریخ قرار داده است.
۵- باج‌گیری (BlackMail)
- سال انتشار: ۱۹۲۹
- کارگردان: آلفرد هیچکاک
- بازیگران: جان لانگدن، انی اوندرا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۶.۹ از ۱۰
- امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۸۷ از ۱۰۰
بسیاری آلفرد هیچکاک را از آثار فاخر دوران دهه پنجاه و شصت میلادی او می‌شناسند، ولی هیچکاک نیز مانند بسیاری از کارگردان‌های زمان خود، ریشه فیلم‌سازی خود را در سینمای صامت داشته است. آلفرد هیچکاک دو نسخه از «باج‌گیری» را ساخته؛ یک نسخه فیلم صامت و یک نسخه به صورت ناطق که تقریبا همزمان ساخته شده‌اند. این فیلم که اقتباسی از نمایشنامه‌ی چارلز بنت با همین نام است، داستان زنی است در لندن که پس از اینکه مردی را به قتل می‌رساند، فردی از او درخواست باج می‌کند تا راز او را مخفی نگه دارد.
۴- فیلمبردار (The Cameraman)
- سال انتشار: ۱۹۲۸
- کارگردان: باستر کیتون
- بازیگران: باستر کیتون، مارسلین دی
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۱۰۰ از ۱۰۰
اثری دیگر از کمدین صورت سنگی، «فیلمبردار» توانایی‌های باستر کیتون در داستان‌گویی صامت را به تصویر می‌کشد. این فیلم اولین فیلم قراردادی او با شرکت مترو گلدن مایر بود و یکی از برترین آثار باستر کیتون شناخته می‌شود. داستان درمورد یک عکاس است که برای رسیدن به موفقیت در حرفه‌ی خود، دست به هرکاری می‌زند و بارها بخاطر بدشانسی (و یا کم‌هوشی) شکست می‌خورد. بدلکاری‌های باستر کیتون، طنز سریع و داستانی گیرا، این اثر را به یک فیلم صامت برتر در تاریخ سینما تبدیل کرده است.
۳- سیر در عرش ( ۷th Heaven)
- سال انتشار: ۱۹۲۷
- کارگردان: فرانک بورزیگی
- بازیگران: چارلز فارل، جنت گینور
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۶ از ۱۰
- امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۱۰۰ از ۱۰۰
فیلم بهشت هفتم که در ایران با نام «سیر در عرش» شناخته می‌شود، داستانی است در مورد عشق و اینکه جنگ چگونه آن را به نابودی می‌کشاند. این فیلم صامت برنده اسکار، داستان چیکو را روایت می‌کند. کارگری تنها که در فاضلاب‌های پاریس کار می‌کند. او به زودی با دایان آشنا می‌شود و دردهای آن دو، باعث پیوند احساسی بین آن‌ها می‌شود. ولی هنگامی که جنگ جهانی اول شروع می‌شود، موانع زیادی میان این دو عاشق قرار می‌گیرد. این فیلم از اولین درام‌های عاشقانه است که با توانمندی بسیار، روایتی زیبا از عشق و تراژدی را روایت می‌کند.
۲- عصر جدید (Modern Times)
- سال انتشار: ۱۹۳۶
- کارگردان: چارلی چاپلین
- بازیگران: چارلی چاپلین، پولت گادرد
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۵ از ۱۰
- امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۹۸ از ۱۰۰
زمانی که «خواننده‌ی جاز» محصول سال ۱۹۲۷ برای اولین بار سینمای ناطق را به جهان معرفی کرد، انقلابی بزرگ در صنعت سینما به وجود آمد. تمام فیلم‌سازها و استودیوهای زمان برای تولید آثار ناطق دست به کار شدند و در اواسط دهه‌ی سی میلادی، تمام فیلم‌های تولید شده ناطق بودند و دوران سینمای صامت به پایان رسیده بود. با این حال چارلی چاپلین برای ساخت فیلم بعدی خود، برخلاف تمام رسوم زمان خود، تصمیم گرفت که آن را صامت بسازد. فیلم «عصر جدید» اولین فیلم تاریخ سینما بود که به خواست خود کارگردان، به صورت صامت فیلمبرداری می‌شد و ربطی به محدودیت‌های تکنیکی زمان خود نداشت. با وجود صامت بودن فیلم چاپلین، «عصر جدید» یکی از برترین آثار این کارگردان است که با استفاده از شخصیت ولگرد مشهور خود، به تحلیل ناهماهنگی انسان با پیشرفت تکنولوژی می‌پردازد.
- ۱۱ فیلم کمدی ساخته شده توسط چارلی چاپلین از بدترین به بهترین
۱- رزم‌ناو پوتمکین (Battleship Potemkin)
- سال انتشار: ۱۹۲۵
- کارگردان: سرگئی آیزنشتاین
- بازیگران: گریگوری الکساندرف، میخائیل گورونوروف
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
- امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۱۰۰ از ۱۰۰
فیلم ساختارشکن کارگردان روسی سرگئی آیزنشتاین، به قدری در سینما تاثیرگذار بوده که تا به امروز در تمام کلاس‌های فیلم‌سازی آموزش داده می‌شود. داستان درمورد یک شورش اعضای یک رزم‌ناو علیه مافوق‌های خودشان است. فیلم پنج بخش دارد. معروف‌ترین لحظه‌ی فیلم، سکانس پلکان اودسای آن است که بارها در فیلم‌های مختلف به آن لحظه ارجاع داده شده است. سکانسی که سربازان روسی به صورت ماشین‌وار از پله‌ها پایین می‌آید و مردمان اودسا را قتل‌عام می‌کنند. فیلم «رزم‌ناو پوتمکین» قوانین سینما را جابه‌جا کرد و همچنان در تاریخ سینما به عنوان یکی از مهم‌ترین فیلم صامتهای دوران خود شناخته می‌شود.
منبع: RedBookMag