راسم دید و بازدید عید یکی از قدیمی‌ترین آیین‌های ما ایرانی‌ها است اما بسیاری از ما از این مراسم گریزان هستیم. علت آن هم به سؤالات ریز و درشتی مربوط بازمی‌گردد که اقوام در دید و بازدید و هنگام تعارف شیرینی عید از ما می‌پرسند. این سؤالات از سنین کودکی با «معدلت چند شده؟» شروع می‌شوند و تا بزرگ‌سالی با «ازدواج نکردی؟» یا «بچه‌دار نمی‌شید؟» ادامه پیدا می‌کنند. اگر به دیدن اقوام در تعطیلات نوروز علاقه دارید اما از پاسخ دادن به سؤالات آنها متنفرید، به خواندن این مقاله ادامه دهید. در ادامه، راه‌هایی برای دور زدن سؤالات اقوام یا مؤدبانه پاسخ دادن به آنها را می‌خوانید.
دلیل سؤالات اقوام چیست؟
واضح‌ترین پاسخ به سؤالات بی‌وقفه‌ی اقوام این است که به آنها بگویید: «به شما هیچ ارتباطی نداره!» اما این پاسخ احتمالا فقط اوضاع را برایتان بدتر خواهد کرد. به احتمال زیاد، بزرگترهای فامیل هنوز شما را همان کودکی می‌بینند که ۱۰ یا ۱۵ سال پیش می‌شناختند. به همین علت آنها اغلب فکر می‌کنند که اگر درباره‌ی زندگی خصوصی شما هر سؤالی بپرسند اشکالی ندارد.
گاهی اوقات هم آنها به دنبال موضوعی برای شروع گفتگو هستند و از آنجایی که شما را خوب نمی‌شناسند، از سؤالاتی درباره‌ی زندگی خصوصی‌تان شروع می‌کنند. در واقع پس از تبریک عید در بسیاری از موارد برای آنها واقعا اهمیتی ندارد که شما چرا بچه‌دار نمی‌شوید یا چرا قصد ازدواج ندارید و این سؤالات برایشان حکم سؤال کردن درباره‌ی وضعیت آب و هوای شهرتان را دارد!
- چگونه سفر نوروزی و حفاظت از محیط زیست را کنار هم داشته باشیم؟
برای دور زدن سؤالات اقوام چه کنیم؟
هنگام هجوم بی‌امان سؤالات اقوام، گفتن «به شما ارتباطی نداره» مشکل را حل نمی‌کند. وقتی اقوام از شما سؤالات ناخوشایند می‌پرسند، باید از راه‌های بهتری برای حل مشکل استفاده کنید تا مشکل برای همیشه حل شود.
۱. موضوع را زیرکانه عوض کنید
اگر خویشاوند مورد نظر هر بار که شما را می‌بیند، بی‌وقفه از شما درباره‌ی زندگی شخصی‌تان سؤال می‌پرسد، از همان ابتدا به او نگویید که این موضوع به او ارتباطی ندارد. سعی کنید در وهله‌ی اول زیرکانه از پاسخ دادن امتناع کنید. شوخی کردن یا پاسخ کوتاه دادن به سؤال او نشان می‌دهد که تمایلی به ادامه‌ی صحبت کردن درباره‌ی موضوع مورد نظر او را ندارید. مشکل اینجاست که برخی از مردم معنای این کنایه و اشاره را متوجه نمی‌شوند یا حتی بدتر از آن، به واکنش شما اهمیتی نمی‌دهند. در این صورت، ناچار خواهید بود که به روش‌های دیگری متوسل شوید.
اگر خویشاوند مورد نظر با وجود امتناع زیرکانه‌ی شما از پاسخ دادن، هنوز هم اصرار دارد که پاسخ سؤالش را بگیرد، به او یک جواب کوتاه تحویل بدهید. شاید یک «اوهوم» سکوت ناخوشایند پس از سؤال او را قابل تحمل کند. اگر فقط کمی خوش‌شانس باشید، او از خیر ادامه‌ی سؤالش می‌گذرد.
گاهی اوقات، پاسخ کوتاه هم نمی‌تواند موضوع بحث را تغییر دهد. در این شرایط، از راه دیگری برای تغییر موضوع گفتگو استفاده کنید. به عنوان مثال، اگر خویشاوند مورد نظر می‌گوید: «بچه‌دار نمی‌شید؟» بگویید «نه، او دیس زرشک پلو رو می‌دید بهم؟ چقدر خوشمزه شده زرشک پلوتون!» یا حتی می‌توانید این‌طور پاسخ بدهید: «نه، هفته‌ی دیگه می‌ریم رشت. شما پارسال اونجا بودید، درسته؟» به این ترتیب، موضوع فتگو به سرعت تغییر می‌کند و شما در موقعیت ناخوشایند گرفتار نمی‌شوید.
۲. برای دور زدن سؤالات اقوام یک «نه» مؤدبانه بگویید و خود را خلاص کنید
شاید خاله یا دایی عزیز از شما درباره‌ی بچه‌دار شدن سؤال کند اما شما همیشه مجبور نیستید که به سؤال او پاسخ دهید. در بیشتر مواقع، نباید خود را ملزم به ارائه‌ی اطلاعاتی بدانید که نمی‌خواهید به کسی بگویید یا حتی گفتن آنها شما را ناراحت می‌کند. بنابراین، در چنین مواقعی، مستقیم‌ترین راه برای پاسخ دادن به سؤالات شخصی این است که به راحتی اعلام کنید که به سؤال او پاسخ نمی‌دهید. البته، حتی اگر «نه» می‌گویید هم می‌توانید این کار را مؤدبانه انجام بدهید.
پاسخ‌هایی که به شما کمک می‌کنند تا یک «نه» مؤدبانه بگویید و خود را از مهلکه نجات بدهید، به این ترتیب هستند:
- متأسفم اما ترجیح می‌دم نگم.
- متأسفم اما نمی‌خوام این اطلاعات رو بهتون بدم.
- قصد بی‌ادبی ندارم اما ترجیح می‌دم به سؤالتون جوابی ندم.
در موقعیت‌های غیررسمی‌تر می‌توانید به جای «متأسفم» بگویید «جسارت نباشه» یا «قصد توهین ندارم». مثلا می‌توانید بگویید: «قصد توهین ندارم اما ترجیح می‌دم جوابتون رو ندم.»
- ۱۲ گام اساسی برای برنامه‌ریزی سفر خانوادگی در نوروز
۳. دور زدن سؤالات اقوام، مبهم جواب بدهید
راه دیگر برای دور زدن سؤالات اقوام استفاده از پاسخ‌های مبهم است. به این ترتیب، شاید شانس با شما یار باشد و آنها از ادامه‌ی گفتگو منصرف شوند. برای مبهم جواب دادن به سؤالات بی‌وقفه‌ی اقوام، فقط بخشی از اطلاعات مورد نظر را به آنها منتقل کنید. عباراتی مثل «بذارید بگیم که…» یا «کل حرفم اینه که…» شروع خوبی برای پاسخ‌های مبهم در موقعیت‌های رسمی یا غیررسمی هستند. به این گفتگو توجه کنید:
– این کاپشن مردانه رو چند خریدی؟
+ بذارید این‌طوری بگم که قیمتش از مدل قبلی که داشتم بیشتره.
برخی از مردم سؤال پرسیدن درباره‌ی قیمت لباسی که پوشیده‌اید را غیرمؤدبانه می‌دانند. بااین‌حال، اگر خویشاوند مورد نظر شما جزو این دسته از افراد نیست، با چنین پاسخی احتمالا از خیر ادامه‌ی مکالمه بگذرد. به‌هرحال، ادامه‌ی این مکالمه ممکن است ساعت‌ها طول بکشد و هر کسی به ادامه دادن چنین موقعیت ناخوشایندی علاقه ندارد.
نمونه‌ی دیگر برای مبهم جواب دادن به سؤالات شخصی اقوام به این ترتیب است:
– کار بله برون دخترتون به کجا رسید؟
+ تنها چیزی که می‌تونم بگم اینه که تا الآن هر دو طرف از نتیجه‌ی کار راضی بودند.
پاسخ مبهم دادن به چنین سؤالی به طرف مقابل کمک می‌کند که بدون ارائه‌ی جزئیات بله برون متوجه شود که تا اینجا مراسم مشکل خاصی نداشته است. در برخی از موارد، اقوام به همین پاسخ مبهم اکتفا می‌کنند و سؤالات بعدی را مطرح نمی‌کنند اما گاهی اوقات، آنها اصرار دارند که این مکالمه را ادامه دهند. در این شرایط، چاره‌ای ندارید جز اینکه از راه‌های دیگر استفاده کنید.
۴. سؤال را با سؤال جواب بدهید
یکی دیگر از بهترین راه‌ها برای دور زدن سؤالات اقوام این است که سؤال آنها را با یک سؤال دیگر جواب بدهید. البته، فراموش نکنید که این کار را با لبخند و لحنی مؤدبانه انجام بدهید. نمونه‌ی سؤال را با سؤال جواب دادن به این ترتیب است:
– نمی‌خواید بچه‌دار بشید؟
+ چطور مگه؟
یا مثلا می‌توانید به این ترتیب پاسخ بدهید:
– رتبه‌ی کنکورت چند شد؟
+ چی شد که این سؤال به ذهنتون رسید؟
در برخی از موارد، طرف مقابل با پاسخ شما متوجه می‌شود که شما سؤال او را بسیار حساس یا شخصی می‌دانید. البته، همیشه این اتفاق نمیفتد. ممکن است بعضی از افراد بیش از حد کنجکاو یا علاقه‌مند به زندگی دیگران باشند. در این صورت، می‌توانید برای دور زدن سؤالات اقوام راه‌های دیگری مثل مؤدبانه نه گفتن را امتحان کنید.
۵. از تجربیات خودشان درباره‌ی موضوع سؤال کنید
معمولا مردم دوست دارند درباره‌ی تجربیات و چیزهایی که می‌دانند صحبت کنند. بنابراین، اگر از آنها راهنمایی بخواهید، به جای اینکه از شما سؤالات شخصی بپرسند، صحبت کردن درباره‌ی خودشان را شروع می‌کنند. اگر به سؤالات آنها پاسخ‌های کوتاه مؤدبانه بدهید و بعد از تجربیات شخصی‌شان سؤال کنید، به صورت کاملا حرفه‌ای خودشان موضوع گفتگو می‌شوند.
به طور مثال، اگر از شما می‌پرسند: «چرا ازدواج نمی‌کنی؟» می‌توانید پاسخ بدهید: «نمی‌دونم، به نظرتون سخت‌ترین بخش زندگی مشترک چیه؟» به این ترتیب، موضوع گفتگوی شما از بررسی دلیل ازدواج نکردن شما به تجربه‌ی طرف مقابل از ازدواج تغییر می‌کند. به‌علاوه، آنها موضوعی برای صحبت کردن دارند و سکوت ناخوشایندی برقرار نخواهد شد.
۶. علت سؤال آنها را کشف کنید
در بسیاری از مواقع، بهترین راه برای دور زدن سؤالات اقوام این است که علت آنها را متوجه شوید. معمولا دلایل سؤالات شخصی یا نامربوط افراد عبارت‌اند از:
- آنها راه بهتری برای گفتگو نمی‌دانند و حتی ممکن است متوجه نشوند که سؤالاتشان باعث ناراحتی شما شده است.
- آنها می‌دانند که سؤالاتشان نامربوط است اما آنها را مطرح می‌کنند.
- آنها از دست شما ناراحت یا عصبانی هستند و برای فشار آوردن به شما سؤال نامربوط می‌پرسند.
- آنها می‌خواهند با شما ارتباط برقرار کنند. اگر بخواهیم خوش‌بین باشیم، باید این‌طور فکر کنیم که ممکن است واقعا بخواهند به شما کمک کنند یا حتی شما را بهتر بشناسند.
برای اینکه دلیل سؤالات اقوام را بدانید، می‌توانید از آنها مؤدبانه علت را سؤال کنید. نمونه‌ی سؤالاتی که می‌توانید در چنین شرایطی بپرسید به این ترتیب هستند:
– ازدواج نمی‌کنی؟
+ چرا می‌پرسید؟ نگران‌اید که تنها بمونم؟
یا
_ کار پیدا کردی؟
+ چطور مگه؟ کاری سراغ دارید؟
مردم به دلایلی مختلف سؤالات ناخوشایند می‌پرسند. اگر علت سؤالات آنها را متوجه شوید، می‌توانید بهتر به سؤالاتشان پاسخ بدهید. مثلا اگر کسی سؤالی می‌پرسد تا فقط با شما ارتباط برقرار کند، احتمالا با درخواست راهنمایی از او شانس تغییر موضوع گفتگو را خواهید داشت. اگر هم صرفا به این دلیل سؤال می‌پرسند که موضوع بهتری برای گفتگو ندارند، تغییر موضوع گفتگو به آنها کمک بزرگی خواهد کرد! برای پاسخ دادن به کسانی که از دست شما ناراحت یا عصبانی هستند هم پاسخ مستقیم بهترین پاسخ خواهد بود.
۷. راه دیگر دور زدن سؤالات اقوام این است که آنها را سرگرم کنید
در بسیاری از مواقع، اقوام در دید و بازدید عید کاری به جز سؤال کردن از شما ندارند. در حقیقت، آنها برای پر کردن اوقات فراغت خود از شما سؤال می‌پرسند. در چنین شرایطی، می‌توانید آنها را سرگرم کنید تا همه چیز را فراموش کنند. مثلا اگر برای مهمانی شام به خانه‌ی آنها دعوت شده‌اید، در فاصله‌ی پذیرایی تا آماده شدن میز شام، به جای سکوت کردن و منتظر سؤالات شخصی ماندن، به آنها پیشنهاد بدهید که شطرنج یا حتی منچ بازی کنید! با این کار، هم از راهی برای دور زدن سؤالات اقوام دارید و هم از دید و بازدید عید لذت می‌برید.
نمونه‌هایی از موقعیت‌های ناخوشایند
برای دور زدن سؤالات اقوام و گرفتار نشدن در موقعیت‌های ناخوشایند، باید نمونه‌های آن را بشناسید. به این ترتیب، برنامه‌ریزی برای پاسخ دادن به سؤالات آنها راحت‌تر می‌شود. بله، شما باید برای هر کاری حتی پاسخ دادن به سؤالات نامربوط اقوام هم برنامه‌ی دقیق و مشخصی داشته باشید و این برنامه‌ریزی از شناخت موقعیت‌های مشابه شروع می‌شود. در ادامه، نمونه‌هایی از این موقعیت‌ها را می‌خوانید.
وقتی می‌پرسند: «بچه‌تون چی شده؟»
ممکن است در مهمانی دید و بازدید عید، فرزندتان بلند بلند گریه کند. علت گریه‌ی او هم می‌تواند هر چیزی مثل اصرار به خرید یک اسباب‌بازی یا حتی ادامه‌ی دعوایی که در خانه داشته‌اید باشد. در چنین لحظاتی، یکی از بزرگترین مشکلات والدین این است که اقوام سعی می‌کنند درباره‌ی موقعیت پیش آمده نظر بدهند یا حتی بیش از حد کنجکاو می‌شوند که علت اصلی گریه‌ی کودک را بدانند. در این صورت، در برخورد با سؤالات اقوام راه‌های مختلفی دارید که بهترین آنها به این ترتیب هستند:
- با مهربانی پاسخ بدهید: «ممنون که پرسیدید، چیز مهمی نیست.»
- سؤال را با سؤال جواب بدهید و بگویید: «چطور مگه؟ تا حالا برای شما هم این اتفاق افتاده؟»
- با شوخ‌طبعی جواب بدهید: «برنامه‌ی کنسرتش لغو شده!»
هر یک از این پاسخ‌ها به شما فرصت دور زدن سؤالات اقوام را می‌دهد. البته، باید این پاسخ‌ها با لحن درست داده شوند.
وقتی می‌پرسند: «کی بچه‌دار می‌شید؟»
این سؤال یکی از آزاردهنده‌ترین سؤالاتی است که هر زوج خوشبختی با آن مواجه می‌شوند. پاسخ درست شما به این سؤال تضمین می‌کند که در آینده دوباره آن را بشنوید یا نه. بنابراین، در این موقعیت کاملا دقت کنید. پاسخ شما قرار است به اندازه‌ی کشف نیروی جاذبه‌ی زمین اهمیت داشته باشد!
برای خلاص شدن از چنین موقعیتی، می‌توانید یکی از این پاسخ‌ها را امتحان کنید:
- پاسخ مستقیم: «فعلا قصد نداریم بچه‌دار بشیم.»
- پاسخی که ریسک بالایی دارد اما به‌هرحال، فعلا شما را نجات می‌دهد: «ایشالا چند سال دیگه.»
- پاسخی که شوخ‌طبعانه است و شاید با خنده و شوخی همه چیز را ختم به خیر کند: «آدرس ایمیلتون رو بدید تا عضو خبرنامه‌مون بشید.»
فراموش نکنید که در این موقعیت، هر پاسخی که بدهید می‌تواند بر ادامه‌ی گفتگو در سالهای آینده نیز تأثیر بگذارد. پس محتاطانه قدم بردارید! به طور مثال، اگر می‌خواهید برای همیشه از شر سؤالات آنها خلاص شوید، گزینه‌ی دوم اصلا به شما کمک نخواهد کرد و راه اول بهترین راهی است که دارید.
کلام آخر
دید و بازدید عید اغلب با سؤالاتی درباره‌ی زندگی شخصی ما همراه می‌شود. بااین‌حال، همیشه هم لازم نیست که اوضاع ناخوشایند باشد. می‌توانید موقعیت پردردسر را به لحظاتی لذت‌بخش تبدیل کنید یا از روش‌هایی که توضیح دادیم برای دور زدن سؤالات اقوام استفاده کنید. به نظر شما برای اینکه گرفتار سؤال و جواب‌های ناخوشایند نشویم، چه راه‌های دیگری وجود دارند؟ در چنین شرایطی، پیشنهاد شما چیست؟