جوش کیستی یا آکنه‌ی کیستیک شکل شدید آکنه است که باعث ایجاد برجستگی‌های بزرگ در زیر پوست می‌شود. این برجستگی‌ها دردناک هستند و در مقایسه با انواع خفیف‌تر آکنه مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا بهبود یابند. راهکارهای خانگی به کوچک کردن جوش‌های کیستی کمک می‌کنند. با این حال، در بعضی موارد برای درمان این عارضه به کمک پزشک نیاز پیدا می‌کنید.
در این مقاله از دیجی‌کالا مگ به بررسی علل و علائم آکنه‌ی کیستیک می‌پردازیم و راهکارهای موثر برای درمان آن را معرفی می‌کنیم. اگر با این مشکل مواجه هستید و به‌دنبال راه حل‌های مفیدی برای بهبود وضعیت پوست خود می‌گردید، این مقاله را تا انتها بخوانید.
آکنه‌ی کیستیک چیست؟
آکنه‌ی کیستیک یک مشکل التهابی است که باعث ایجاد جوش‌های دردناک و چرکی در عمق پوست می‌شود. آکنه زمانی رخ می‌دهد که چربی و سلول‌های مرده منافذ پوست را مسدود کنند. در آکنه‌ی کیستیک، باکتری‌ها وارد منافذ پوست می‌شوند و همراه با چربی و سلول‌های مرده به دام می‌افتند. واکنش پوست به این اتفاق باعث تورم و التهاب لایه‌ی میانی پوست (درم) می‌شود و آکنه‌ی کیستیک را ایجاد می‌کند. گاهی‌اوقات پزشکان به این عارضه «آکنه‌ی ندولوکیستیک» (Nodulocystic acne) می‌گویند.
شایع‌ترین علائم آکنه‌ی کیستیک عبارتند از:
- جوش‌های بزرگ و دردناک
- توده‌های زیر پوستی که ممکن است به سطح پوست نیایند یا هفته‌ها طول بکشد که این اتفاق رخ دهد
- التهاب و تورم روی پوست
بهبودی جوش کیستی نسبت به انواع دیگر آکنه بیشتر طول می‌کشد. همچنین احتمال ایجاد اسکار در آن بالاتر است. به‌ندرت، ممکن است افراد در اثر این عارضه دچار آکنه‌ی کنگلوباتا (Acne conglobata) شوند، یعنی شکل شدید آکنه که باعث می‌شود کیست‌های عمیق زیر سطح پوست به هم بپیوندند. این نوع آکنه شامل ضایعاتی است که مایع بدبو درون خود دارند.
علت جوش کیستی
عوامل زیر احتمال ورود باکتری‌ها را به داخل منافذ پوست افزایش می‌دهند و در بروز آکنه‌ی کیستیک نقش دارند:
- ژنتیک و سابقه‌ی خانوادگی آکنه‌ی کیستیک
- تغییرات هورمونی در دوران نوجوانی و نوسانات هورمونی مرتبط با یائسگی و بارداری
- مشکلات پزشکی که روی هورمون‌ها تاثیر می‌گذارند مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
- مصرف بعضی از داروها از جمله داروهای پیشگیری از بارداری خوراکی، استروئیدها و لیتیوم
- میکروبیوم پوست (چون بعضی از گونه‌های باکتری باعث التهاب می‌شوند و با آکنه مرتبط هستند.)
- استرس (چون باعث آزاد شدن آندروژن‌ها می‌شود، یعنی هورمون‌هایی که در ایجاد آکنه نقش دارند.)
گاهی‌اوقات افراد متوجه می‌شوند زیاده‌روی در مصرف بعضی از غذاها از جمله غذاهای دارای شاخص گلیسمی بالا (که اغلب حاوی شکر هستند) و محصولات لبنی باعث تشدید آکنه می‌شود. البته برای درک بهتر این موضوع باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
عوارض جوش کیستی
فشار دادن یا دستکاری آکنه‌های کیستیک احتمال ایجاد اسکار و عفونت‌های باکتریایی پوست از جمله سلولیتیس (Cellulitis) را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، پوست بعضی از افراد پس از بهبودی در محل کیست دچار تغییر رنگ می‌شود. این لکها ممکن است صورتی، بنفش، قرمز، سیاه یا قهوه‌ای باشند. آن‌ها در نهایت محو می‌شوند، اما این اتفاق به احتمال زیاد بیش از یک سال طول می‌کشد.
آکنه‌ی کیستیک شدید یا درمان‌نشده روی خلق و خو هم تاثیر منفی دارد. چرا که می‌تواند بر احساس شما نسبت به ظاهرتان تاثیر بگذارد و باعث اضطراب یا افسردگی شود.
مشاهده همه
درمان خانگی جوش کیستی صورت
آکنه‌ی کیستیک نتیجه‌ی انسداد منافذ پوست، التهاب و تجمع باکتری‌ها است. کاهش تورم و تمیز نگه داشتن پوست به کاهش اندازه‌ی جوش کمک می‌کند. برای انجام این کار در خانه، آکادمی پوست آمریکا (AAD) مراحل زیر را توصیه می‌کند:
- پاکسازی پوست: صورت خود را ۲ بار در روز و هر بار که عرق می‌کنید، بشویید. شوینده‌ای را انتخاب کنید که ملایم و فاقد الکل باشد.
- استفاده از محصولات موضعی بدون نسخه: محصولات موضعی زمانی موثرتر هستند که جوش به سطح پوست نزدیک شده باشد. برای کسب نتیجه‌ی مطلوب به‌سراغ محصولات حاوی سالیسیلیک اسید و آزلائیک اسید بروید.
- استفاده از کمپرس گرم: هنگامی که یک نقطه‌ی سفید در مرکز کیست ایجاد شد، روی آن کمپرس گرم بگذارید. یک پارچه‌ی تمیز را در آب داغ خیس کنید و آن را با فشار ملایم به‌مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی جوش قرار دهید. این کار را سه تا چهار بار در روز و تا زمانی که جوش بهبود یابد، تکرار کنید.
پیروی از مراحل فوق باعث کاهش درد و تورم می‌شود و به بهبود سریع‌تر جوش کمک می‌کند. با این حال، پیشگیری از آکنه‌ی کیستیک بهترین کاری است که می‌توانید انجام دهید. چون درمان این عارضه دشوار است.
کارهایی که نباید انجام دهید
در حالی که جوش کیستی بهبود می‌یابد، سعی کنید با پوست خود به‌آرامی رفتار کنید. از فشار دادن یا دستکاری جوش بپرهیزید. این کار ممکن است وسوسه‌انگیز باشد، اما می‌تواند باکتری‌های بیشتری را وارد منافذ پوست کند، سرعت بهبودی را کاهش دهد، عفونت را به عمق پوست بفرستد یا باعث اسکار شود. علاوه بر این، متخصصان توصیه می‌کنند از انجام موارد زیر خودداری کنید:
- لمس بی‌مورد صورت
- استفاده از اسکراب روی پوست
- استفاده از محصولات مراقبت از پوست خشن به‌ویژه آن‌هایی که حاوی الکل هستند
- برنزه کردن، چه در فضای باز و چه از طریق تخت‌های برنزه
- استفاده از خمیردندان یا سایر مواد خانگی که در اینترنت پیشنهاد می‌شوند
اطلاعات علمی کافی در مورد بسیاری از راهکارهای خانگی توصیه‌شده برای درمان آکنه وجود ندارد. بعضی از آن‌ها ممکن است بی‌اثر باشند، در حالی که بعضی دیگر آسیب زیادی به پوست وارد می‌کنند. درنتیجه، بهتر است برای یافتن راهکار مناسب به منابع معتبر مراجعه کنید یا از متخصص پوست و مو کمک بگیرید.
درمان جوش کیستی با روش‌های پزشکی
درمان آکنه‌ی شدید دشوار است، اما متخصصان پوست می‌توانند تقریبا هر موردی را با موفقیت درمان کنند. درمان آکنه‌ی کیستیک ممکن است شامل ترکیبی از داروهای خوراکی و محصولات موضعی باشد.
۱. درمان‌های موضعی
رایج‌ترین محصولات موضعی که متخصصان پوست برای آکنه‌ی کیستیک توصیه می‌کنند عبارتند از:
- آنتی‌بیوتیک‌های موضعی: این داروها انواع باکتری‌ها که در بروز آکنه یا بدتر شدن آن نقش دارند را از بین می‌برند. آن‌ها همچنین می‌توانند از افزایش تعداد جوش‌ها جلوگیری کنند.
- بنزوئیل پراکسید: این ماده به کشتن باکتری‌ها و جلوگیری از مسدود شدن منافذ کمک می‌کند.
- رتینوئیدها: این محصولات که از مشتقات ویتامین A به شمار می‌روند حاوی رتینول، ترتینوئین یا آداپلن هستند. متخصصان پوست گاهی‌اوقات توصیه می‌کنند که افراد از رتینوئیدهای موضعی در کنار آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا بنزوئیل پراکسید استفاده کنند. با این حال، رتینوئیدها برای همه مناسب نیستند.
بسیاری از محصولات موضعی ضدآکنه حساسیت پوست را به نور ماوراء بنفش افزایش می‌دهند. از سوی دیگر، قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند آکنه را بدتر کند. درنتیجه، همیشه به‌خصوص زمانی که برای آکنه تحت درمان هستید باید به‌طور منظم از ضدآفتاب استفاده کنید.
مشاهده همه
۲. داروهای سیستمیک
داروهای خوراکی در مقایسه با محصولات موضعی تاثیر گسترده‌تری روی بدن دارند. داروهایی که برای درمان آکنه‌ی کیستیک تجویز می‌شوند معمولا شامل موارد زیر هستند:
- آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی: داکسی‌سایکلین، مینوسیکلین و سایر آنتی‌بیوتیک‌ها شدت آکنه را کاهش می‌دهند.
- رتینوئیدهای خوراکی: رتینوئیدهای قوی مانند ایزوترتینوئین می‌توانند تاثیر قابل‌توجهی روی آکنه‌ی شدید داشته باشند. به گفته‌ی متخصصان، ۸۵ درصد افراد متوجه می‌شوند که یک دوره درمان با ایزوترتینوئین با بهبودی دائمی همراه است. به یاد داشته باشید که این دارو برای زنان باردار یا شیرده مناسب نیست.
- اسپیرونولاکتون: این دارو سطح هورمون‌های آندروژن از جمله تستوسترون را در بدن کاهش می‌دهد. اسپیرونولاکتون فقط برای افرادی که باردار نیستند تجویز می‌شود.
- داروهای ضدبارداری خوراکی: داروهای حاوی مقدار کمی استروژن به بهبود آکنه‌ی کیستیک در زنان کمک می‌کنند. بعضی از متخصصان ممکن است این داروها را با یک دوره اسپیرونولاکتون ترکیب کنند.
گاهی‌اوقات، پزشکان آکنه‌ی کیستیک حاد را با داروهای استروئیدی تزریقی درمان می‌کنند. تمام داروهای ضدآکنه می‌توانند عوارض و خطرات خاصی داشته باشند. در مورد این موضوع با پزشک معالج خود صحبت کنید.
درمان اسکار جوش کیستی
آکنه‌ی کیستیک به‌خصوص اگر شدید باشد یا برای مدت طولانی ادامه داشته باشد می‌تواند باعث اسکار شود. پس از درمان موفقیت‌آمیز آکنه، متخصص پوست در مورد راه‌های درمان اسکار با شما صحبت می‌کند. درمان بسته به نوع و شدت اسکار می‌تواند متفاوت باشد، اما معمولا شامل موارد زیر است:
- میکرونیدلینگ یا درمارولینگ: از سوزن‌های ریز برای تحریک تولید کلاژن استفاده می‌کند.
- لایه‌برداری شیمیایی: سلول‌های آسیب‌دیده‌ی پوست را از بین می‌برد و به سلول‌های جدید اجازه‌ی رشد می‌دهد.
- لیزردرمانی: باعث می‌شود اسکارها کمتر به چشم بیایند.
- سابسیژن: اسکارها را به‌صورت فیزیکی حذف می‌کند.
راه‌های پیشگیری از جوش کیستی
با رعایت نکات زیر می‌توانید خطر ابتلا به آکنه را کاهش دهید:
- پس از بیدار شدن از خواب، قبل از رفتن به رختخواب و بعد از ورزش یا تعریق، صورت خود را با استفاده از آب ولرم و یک پاک‌کننده‌ی ملایم بشویید.
- از مرطوب‌کننده‌ی فاقد روغن استفاده کنید.
- محصولات آرایشی و بهداشتی غیرکومدوژنیک را انتخاب کنید.
- با آرایش نخوابید.
- در طول روز دست‌های خود را از صورت‌تان دور نگه دارید.
- جوش‌ها را دستکاری نکنید یا فشار ندهید.
- موهای خود را مرتب بشویید و آن‌ها را به‌خصوص زمانی که چرب هستند از صورت‌تان دور نگه دارید.
- از زیاده‌روی در مصرف تنقلات و نوشیدنی‌های شیرین که حاوی مقدار زیادی قند ساده هستند، بپرهیزید.
کلام پایانی
رعایت بعضی از نکات اولیه‌ی خودمراقبتی به کوچک شدن جوش‌های کیستی کمک می‌کند. کمپرس گرم باعث انتقال جوش‌ها به سطح پوست می‌شود و سرعت بهبودی آن‌ها را افزایش می‌دهد. پاکسازی منظم پوست هم برای رفع آکنه و جلوگیری از عود آن مفید است. با این حال، آکنه‌ی کیستیک شدید یا عود‌کننده به درمان تخصصی نیاز دارد. درنتیجه، بهتر است در مورد راه‌های کنترل آن با متخصص پوست و مو مشورت کنید.
منابع: medicalnewstoday, my.clevelandclinic